Morgunblaðið - 16.10.1999, Síða 8

Simi; 544 5644
8 LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þjóðliagsáætlun fyrir árið 2000 lögð fram
Stefnt að því að ná „mjúkri
lendingu“ í efnahagslífinu
í WÓÐHAGSÁÆTLUN fyrir árið
2000, sem Davlð Oddsson forsætis-
ráðherra lagði fram við upphaf Al-
Svona, svona, það er óþarfi að fella tár Dóritan mín, fjármálaráðherra
lætur mig ekki axlarbrotna.
með 20% Kynnigarafslætti
á Naten og Aloe Vera
Fæðubótarefnið Aloe Vera frá Jason
sem fólk talar um! - þú færð ekki betra!
Kynning laugardag og sunnudag
frá kl.14-18
Styrkur til rannsókna á trjásjúkdómum
Ryðsjúkdómar
smitast hratt
Guðmundur Halldórsson
gær var hópi sem
starfar að rannsókn-
um á ryðsjúkdómum
á ösp og gljávíði veittur
500 þúsund króna styrk-
ur til þeirra rannsókna
úr Skógarsjóði. I hópn-
um eru Halldór Sverris-
son plöntusjúkdóma-
fræðingur á Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins,
Guðríður Gyða Eyjólfs-
dóttir sveppafræðingur á
Náttúrufræðistofnun Is-
lands, Akureyrarsetri,
og Guðmundur Halldórs-
son skordýrafræðingur
hjá Rannsóknarstöð
Skógræktar ríkisins að
Mógilsá. Guðmundur var
spurður hvert væri
markmið þessara rann-
sókna?
- Markmiðið er að finna arf-
gerðir af ösp og gljávíði sem hafi
nægan mótstöðuþrótt gegn
þeim ryðsjúkdómum sem hafa
skotið hér upp kollinum að und-
anfömu.
Hvaða ryðsjúkdómar eru það?
- Það er annars vegar gljáv-
íðiryð sem lýsir sér þannig að
rauðgulir flekkir myndast á
blöðum gljávíðis og hins vegar
asparryð, sem lýsir sér svipað
og gljávíðiryð.
Eru þetta alvarlegir sjúkdómar?
- Reynslan hér á landi af því
er ekki mikil enn sem komið er,
en gljávíðiryð virðist þó valda
mjög verulegum usla. Auk þess
er hætta á að aspaeryð verði til
verulegra vandræða, einkum í
garðrækt.
Hvernig fara þessar rannsóknir
fram?
- Þær eru gerðar í tilraun-
areitum á tveimur stöðum á
landinu. Þessir tilraunareitir
eru nú þegar til hvað öspina
varðar en gróðursetja þarf í til-
raunareiti af gljávíði. I þessum
tilraunareitum verður mismun-
andi efniviður af ösp og gljávíði.
Þar verður með öðrum orðum
safnað saman öllu því sem talið
er getað hentað hér á landi.
Plönturnar verða síðan smitað-
ar af viðkomandi sjúkdómi og
fylgst er með þróun sjúkdóms-
ins á plöntum af mismunandi
arfgerð.
Þannig er unnt að sjá hvaða
plöntur hafa þann viðnámsþrótt
sem nægilegur er. Athuganir
sem gerðar voru nú í sumar á
ösp benda til þess að viðnáms-
þróttur aspa hér á landi gegn
asparyði sé verulega mismun-
andi. Þar kom fram að einn asp-
arklónn stóð sig sérlega vel gegn
ryðsjúkdómum, það var svoköll-
uð Sælands-ösp. Þannig má gera
sér góðar vonir um að hægt sé
að fínna efnivið sem
standist þessa óværu.
Hvaðan kemur þessi
óværa?
- Hún kemur
væntanlega frá Evr-
ópu en hins vegar er óvíst hvem-
ig hún hefur borist til landsins.
Sótti hópurinn um styrk í Skóg-
arsjóð?
- Nei, sjóðurinn hafði frétt af
þessu vandamáli og stjórn hans
sá að þarna var vandi á ferð sem
brýna nauðsyn bar til að bregð-
ast skjótt við. Stjórnin hafði
samband við mig og bauð fram
styrk til þessarar rannsóknar.
Við vorum þá að byrja að leggja
drög að umsókn um styrk til
Rannís til þessara rannsókna.
►Guðmundur Halldórsson
fæddist 1952 á Langanesi í
Norður-Þingeyjarsýslu. Hann
lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum við Hamra-
hlíð 1973 og líffræðiprófí frá
Háskóla íslands 1977. Dokt-
orsprófi frá Landbúnaðarhá-
skólanum í Kaupmannahöfn
lauk Guðmundur 1985. Hann
starfaði á Rannsóknarstofnun
landbúnaðarins fyrsta árið
eftir heimkomu frá Dan-
mörku, um fjögurra ára
skeið vann hann síðan hjá
Hollustuvernd ríkisins en hóf
störf hjá Rannsóknarstöð
Skógræktar ríkisins að
Mógilsá haustið 1990 og
starfar þar enn. Guðmundur
er kvæntur Onnu Kristínu
Björnsdóttur meinatækni og
eiga þau þijá syni.
Hins vegar er mikilvægt fyrir
okkar að fá þennan styrk nú
þegar því nauðsynlegt er að
hefja strax söfnun á efnivið ef
takast á að hefja rannsóknir
strax næsta sumar.
Er mikil smithætta af þessum
sjúkdómum?
- Já, það er mjög mikil smit-
hætta og gljávíðiryðið sem við
höfum lengri reynslu af hefur
borist á fimm árum frá Homa-
firði vestur á Reykjanes. Búast
má við að þessir sjúkdómar ber-
ist á skömmum tíma um land
allt.
Er hægt að sporna við þessari
þróun?
- Það er mjög erfitt. Það er
hægt að beita sveppaeitri en ár-
angur hefur ekki verið fullnægj-
andi og þarf að margeitra á
hverju sumri. Hvað öspina
áhrærir þá er rétt að taka fram
að ryðsjúkdómurinn á henni þarf
að komast á lerki til að Ijúka lífs-
ferli sínum. Því er hægt að rjúfa
smithringinn með því
að fjarlægja lerki úr
nágrenni aspanna.
Er sveppaeitrið
hættulegt fólki?
- Þetta efni þarf
að meðhöndla af fullri gát eins
og öll eiturefni, auk þess sem
það er óæskilegt fyrir umhverf-
ið.
Hvenær má vænta niðurstöðu úr
þessa ri rannsókn ykkar?
- Ef allt tekst eins og stefnt
er að má búast við fyrstu niður-
stöðum úr aspartilraunum strax
næsta haust. Fyrstu niðurstöður
úr gljávíðitilraunum verða til-
búnar haustið 2001. Lokaniður-
staða á að hggja fyrir í lok árs
2002.
Fyrstu
niðurstöður
haustið 2000