Morgunblaðið - 23.10.1999, Qupperneq 16

16 LAUGARDAGUR 23. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kostir íslenskra fyrirtækja
kynntir erlendum bönkum
ÍSLANDSBANKI kynnti fjárfest-
ingamöguleika hérlendis fyrir er-
lendum bönkum á Hótel Sögu í gær.
Meðal gesta voru fulltrúar frá Nor-
ræna fjárfestingabankanum,
Barclays Bank í London, CIC í
París, Svenska Handelsbanken og
The Vanguard Group frá Banda-
ríkjunum.
Valur Valsson, bankastjóri Is-
landsbanka, bauð gesti velkomna,
en að því loknu ávarpaði Davíð Odd-
son forsætisráðherra gesti. í ræðu
sinni sagði forsætisráðherra m.a. að
Islendingar útilokuðu ekki aðild að
Evrópusambandinu. Ólíkar áhersl-
ur í fjármálum gerðu það hins vegar
að verkum að ekki væri mögulegt
fyrir Island að taka upp evruna að
svo komnu máli.
Forsætisráðherra ræddi einnig
um aukinn hagvöxt í landinu og
sagði að íslenskir fjármálamarkaðir
hefðu ekki orðið fyrir áhrifum af
kreppunni í Austur-Asíu eða Rúss-
landi. Forsætisráðherra sagði þá af-
skipti erlendra fjárfesta af íslensk-
um mörkuðum hafa verið að aukast,
þó þau teldust enn lítil. Island væri
hins vegar sifellt meira aðlaðandi
kostur fyrir erlenda fjárfesta.
Hörður Sigurgestsson, forstjóri
Eimskips, tók næstur til máls. Hon-
um varð tíðrætt um þá miklu fram-
þróun sem átt hefur sér stað í ís-
lensku efnahags- og viðskiptalífí frá
stofnun Eimskipafélagsins. Þá fjall-
aði Hörður einnig um fleiri samruna
fyrirtækja sem nú leituðu í vaxandi
mæli fyrir sér á erlendum mörkuð-
um. Hörður sagði fiskvinnslufyrir-
tæki vera áhugaverðan fjárfestinga-
kost sem nú væri æ algengara að
fínna á verðbréfamörkuðum. Fyrir-
tæki eins og Össur, íslensk erfða-
greining og Marel skiluðu þó ekki
síður góðri ávöxtun.
Landsvirkjun kostur fyrir er-
lenda fjárfesta
Friðrik Sophusson, forstjóri
Landsvirkjunar, kynnti stöðu
Landsvirkjunar miðað við erlend
orkufyrirtæki. Hann benti gestum
á kosti íslenskrar orku sem væri
umhverfisvæn, en víða erlendis
væri enn verið að brenna olíu og
gasi.
Friðrik fjallaði enn fremur um
Kyoto-sáttmálann og útskýrði skil-
mála Islendinga fyrir undirritun
fyrir viðstöddum. Þá ræddi hann
um það óþrjótandi orkumagn sem
hér væri að finna og hvernig 65%
þess nýttust nú iðnaði en 35% þjón-
uðu almennum markaði. Friðrik
benti einnig á að undirbúningur að
því að Landsvirkjun yrði hlutafélag
væri hafinn og búast mætti við að
slíkt yrði að veruleika 2002. Lands-
virkjun yrði þá áhugaverður kostur
fyrir innlenda jafnt sem erlenda
fjárfesta.
Forstjóri Landssímans, Þórarinn
V. Þórarinsson, fjallaði í ræðu sinni
um tæknivæðingu Landssímans, en
hann sagði fyrirtækið standa fram-
arlega í þeim málum. Þá minntist
hann einnig á lág gjöld fyrirtækis-
ins sem kæmi vel út í flestum sam-
anburðarkönnunum við erlend
símafyrirtæki.
Þórarinn ræddi að lokum um
mögulega einkavæðingu fyrirtæk-
isins og sagði Landssímann tilbú-
inn fyrir slíkar breytingar sam-
þykkti ríkið einkavæðingu fyrir-
tækisins.
Hagvöxtur í fiskiðnaðinum
Guðbrandur Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Utgerðarfélags
Akureyringa, fræddi viðstadda um
íslenska kvótakerfið og þau áhrif
sem það hefði á ákvarðanir fyrir-
tækja um að leita fyrir sér á erlend-
um mörkuðum. Guðbrandur benti á
þann hagvöxt sem einkennt hefði
stærstu sjávarútvegsfyrirtækin
undanfarin ár og sagði hann fjölda
tækifæra framundan á þeim vett-
vangi.
Aukinn samruni fyrirtækja í
sjávarútvegi var umræðuefni
Gunnars Arnars Kristjánssonar,
forstjóra SIF. Hann sagði samruna
fyrirtækja meðal annars mega
rekja til þrýstings verðbréfamark-
aðarins sem krefðist hagnaðar, en
slíkt væri fyrirtækjum hvatning til
að leita fyrir sér á erlendum mörk-
uðum. Þá varpaði Gunnar Örn
einnig fram þeirri spurningu hvort
Island ætti að ganga í Evrópusam-
bandið m.t.t þess að ef löndum
sambandsins fjölgar muni stór
hluti viðskipta landsins verða
reiknaður £ evrum.
Birgir Isleifur Gunnarsson,
bankastjóri Seðlabankans, fjallaði
um fjármálastefnu Seðlabankans á
undangengnum uppgangstímum og
sagði hana einkennast af vissri
íhaldssemi. Þá sagði hann harða
samkeppni ríkja milli íslenskra fjár-
málastofnana og benti á nokkrar
ástæður þess að erlendir fjárfestar
hefðu ekki sýnt meiri áhuga á ís-
lenskum mörkuðum. Birgir ísleifur
sagði þó breytinga að vænta á
næstu mánuðum með skráningu
verðbréfamiðstöðvar.
Auk þessa kynnti Hannes
Smárason, aðstoðarforstjóri Is-
lenskrar erfðagreiningar, fyrirtæk-
ið fyrir gestum og Einar Sigurs-
son, aðstoðarmaður forstjóra Flug-
leiða, fjallaði um ný landamæri
ferðaþjónustu. Þá fjallaði Valur
Valsson, bankastjóri Islandsbanka,
að lokum um möguleika í íslensk-
um bankaviðskiptum.
Mögnuð
kvenlýsing
Morgunblaðið/Kristinn
Þetta er hin afdrifaríka nótt þegar Salka, María Ellingsen, ákveður
að senda Arnald, Gunnar Helgason, frá sér.
LEIKLIST
llermóður og Háðvör
og Annað svið
SALKA - ASTARSAGA
Leikgerð upp úr skáldsögu Hall-
dórs Laxness: Hilmar Jónsson og
Finnur Arnar Arnarson. Leikstjóri:
Hilmar Jónsson. Leikarar: Magnea
Valdimarsdóttir, María Ellingsen,
Benedikt Erlingsson, Þorvaldur Da-
víð Kristjánsson, Gunnar Helgason,
Jón Stefán Kristjánsson, Jóhanna
Jónas, Dofri Hermannsson og Þrúð-
ur Vilhjálmsdóttir. Leikmynd: Finn-
ur Arnar Arnarson. Búningar: Þór-
unn María Jónsdóttir. Tónlist: Mar-
grét Ornólfsdóttir. Lýsing: Björn
Bergsteinn Guðmundsson. Förðun:
Ásta Hafþórsdóttir. Framkvæmda-
stjörn: Aslaug Dóra Eyjólfsdóttir.
Hafnarfjarðarlcikhúsið 22. október.
SALKA VALKA er í hópi ör-
fárra persóna úr íslenskum bók-
menntum (sem flestar eru ættaðar
úr verkum Laxness og íslendinga-
sögum) sem lesendur hafa tekið að
hjarta sér og bera djúpar tilfínn-
ingar til. Hin magnaða kvenlýsing
sem skáldsagan dregur upp er
byggð af slíku sálfræðilegu innsæi
og visku að það vekur undrun,
ekki síst þegar haft er í huga
hversu ungur Laxness var þegar
hann skrifar söguna. Olnboga-
bamið Salka Valka heillar lesend-
ur sögunnar með varnarleysi sínu
og viðkvæmni ekki síður en með
hugrekki sínu og óbugandi styrk.
Saga Sölku Völku er líklega
áhrifamesta þroskasaga konu sem
íslenskar bókmenntir eiga.
Höfundar þessarar leikgerðar,
þeir HOmar og Finnur, velja þá
leið að sögu Sölku að leggja
áherslu á samband hennar við
karlmennina tvo í lífi hennar,
Steinþór og Amald, enda er yfir-
skrift leikgerðarinnar: „Salka -
ástarsaga." Þetta er í raun mjög
eðlileg leið að verkinu og góð leið
til að koma öllum meginþráðum
þess að, það er nefnilega að miklu
leyti í gegnum sambönd Sölku við
þessa tvo menn sem flestir aðrir
þættir skáldsögunnar em skoðaðir,
svo sem samfélagsmyndin og
stéttabaráttan eða hin pólitíska
vídd sögunnar, enda er undirtitill
skáldsögunnar: „Pólitísk ástar-
saga“. Þroskasaga Sölku Völku
spinnst í gegnum sambönd hennar
við Arnald og Steinþór, ásamt hinu
afdrifaríka sambandi hennar við
móður sína. Síðastnefnda sam-
bandinu er minnstur gaumur gef-
inn í leikgerðinni og veikir það
óhjákvæmilega leikverkið í heOd
þar sem viðhorf Sölku til karl-
manna og ástarinnar em sprottin
upp úr og ævinlega mörkuð af
sambandi hennar og Sigurlínu og
verða vart skOin nema út frá þeim
arfi sem fylgir Sölku úr móðurhús-
um.
Salka - ástarsaga gerist á einni
nóttu. Þetta er hin afdrifaríka nótt
þegar Salka ákveður að senda Arn-
ald frá sér, „leysa hann úr viðjum“
eins og hún orðar það, tO að hann
geti nálgast draum sinn um „heim-
inn bak við fjallið bláa“ og tO þess
að hún týni ekki sjálfri sér (og
sjálfi sínu) í ástinni og þeim kjör-
um sem hún býður konum í því
samfélagi sem Salka lifir í. A þess-
ari nóttu rifjar Salka upp líf sitt frá
því að hún kom fyrst tO Oseyrar við
Axlarfjörð, lítil stúlka með öreigan-
um móður sinni. Síðan rekur hver
minningin aðra og er þeim bmgðið
upp sem svipmyndum á sviðinu þar
til minningarnar sameinast tíma
leikverksins sem lýkur með burtför
Arnaldar.
Með hlutverk Sölku fara þær
Magnea Björk Valdimarsdóttir og
María Ellingsen og báðar skOa þær
hlutverkum sínum á aðdáunarverð-
an hátt. Magnea Björk, sem leikur
Sölku unga, náði mjög vel að sýna
reiði og uppreisn Sölku gagnvart
óvinveittu umhverfinu og móður
sinni. María Ellingsen túlkaði hina
þroskuðu Sölku af tOfinningu og
sannfæringu sem risti djúpt. Þær
Magnea og María bára sýninguna
uppi á glæsOegan hátt.
Hlutverk Arnaldar er einnig tví-
skipt. Þorvaldur Davíð Kristjáns-
son leikur Arnald yngri og fór
hann vel með hlutverkið og var
samleikur hans og Magneu með
ágætum. Gunnar Helgason leikur
Amald eldri, byltingarforingjann
og sveimhugann og elskhuga
Sölku. Gunnar lék á lágu nótunum
og kom tvíræðni persónunnar
ágætlega tO skOa.
Steinþór Steinsson er tvímæla-
laust með fióknustu mannlýsingum
íslenskra bókmennta. Ef hægt er
að tala um persónugerving ís-
lenskrar náttúru í íslenskum bók-
menntum þá er það Steinþór. Þetta
er persóna sem býr yfir æði og öfg-
um náttúrannar, hann er fullur of-
stopa, hörku og útblásins sjálfsá-
lits, en hann á einnig til ljóðrænu
og blíðu og aðdáun hans á Sölku
Völku er sönn. Þennan fjölbreyti-
leika í persónu Steinþórs verður
lesandi/áhorfandi að skynja tO þess
að skOja þau áhrif sem hann hefur
á Sölku Völku og þau itök sem
hann á í henni lengst af. Því miður
hafa höfundar leikgerðarinnar kos-
ið að sníða „kostina“ af Steinþóri.
Hann birtist í leikverkinu sem
fremur einhliða persóna: viðbjóðs-
legur fylliraftur framan af, frá-
hrindandi karldjöfull sem getur
með engu móti öðlast samúð áhorf-
andans. Sem slíkan túlkaði Bene-
dikt Erlingsson hann af mikilli list.
En ég saknaði aðdráttaraflsins
sem persóna skáldsögunnar býr
óneitanlega yfir.
Þrúður VOhjálmsdóttir fer með
hlutverk Sigurlínu, auk nokkurra
fleiri aukahlutverka. Sigurlína
Þrúðar er mun glæsOegri og
sjálfsöraggari en sú Sigurlína sem
lýst er í sögu Laxness og, eins og
áður er sagt, hefði mátt skerpa
betur samband hennar og Sölku í
leikgerðinni.
Jón Stefán Kristjánsson var
kostulegur í ýmsum aukahlut-
verkum, Kvía-Jukki hans er t.a.m.
ógleymanlegur. Dofri Hermanns-
son og Jóhanna Jónas drógu upp
skemmtilega ýktar myndir af
þeim systkinum Angantý og
Agústu Bogesen.
Það er stíll yfir leikmynd Finns
Arnars og sviðið er skemmtilega
nýtt. I bakgrunni eru tignarleg
fjöll, fyrir miðju bryggja sem
gegnir fjölbreyttu hlutverki í
leiknum, fremst til hægri er Mar-
arbúð, hýbýli Sölku, og til vinstri
er lítil tjörn sem gegnir hlutverki
nk. afdreps Sölku, staðar sem hún
getur flúið til þegar nauðsyn kref-
ur. Litir og lýsing gáfu sýningunni
fallegan listrænan blæ og tónlist
var notuð hóflega, helst til að auka
dramatískan blæ sýningarinnar.
HOmar Jónsson leikstjóri sýnir
enn að hann er í hópi sterkustu
leikstjóra okkar, góð frammistaða
allra leikaranna og sterkur heild-
arsvipur sýningarinnar bera þess
glöggt merki.
Soffía Auður Birgisdóttir