Morgunblaðið - 06.11.1999, Blaðsíða 50

50 LAUGARDAGUR 6. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
KJARTAN ÖG-
MUNDSSON
+ Kjartan Ög-
mundsson fædd-
ist að Kaldárhöfða,
Grímsnesi, 10. maí
1919. Hann lést á
Sjúkrahúsi Suður-
lands 30. október
s.l. Foreldrar hans
voru hjónin Elísabet
Guðmundsdóttir,
frá Efra-Apavatni,
f. 27.05. 1884, d.
18.08. 1951 og Ög-
mundur Jónsson,
bóndi í Kaldár-
höfða, f. 8.2.1874, d.
15.10. 1940. Kjartan
átti þrjá bræður, þá Guðmund
Ragnar f. 7.1. 1917, d. 23.12.
1952, Jón Sölva f. 25.11. 1917, d.
4.12.1978 og Óskar f. 2.6.1923, d.
6.4.1997.
Kjartan kvæntist 8. ágúst 1959
eftirlifandi eiginkonu sinni Ingu
Bjamadóttur, f. 5.6.1923, en hún
átti þrjú börn af fyrra hjóna-
bandi: Guðmund Guðmundsson f.
15.4. 1941, maki Þórdís Skarp-
héðinsdóttir f. 20.11.
1942, þeirra börn
Sveinbjörn og Guð-
nin. Bjarna Guðmun-
dsson f.15.5. 1942,
maki Inga Karólína
Guðmundsdóttir f.
17.8. 1943, þeirra
börn Heimir, Dagný
og Hafdís. Önnu Guð-
mundsdóttur f. 30.1.
1950, maki Erlendur
Ragnar Kristjánsson
f. 12.3. 1944, þeirra
börn Benedikt, Fjóla
og Erla. Auk þeirra
ólst upp á heimili
þeirra frá unga aldri Bára
Guðnadóttir, f. 8.9. 1947, maki
Erling Ragnarsson f. 25.10. 1948
(þau skildu), þeirra böm Ingvar,
Steinar Örn og Erla Sigríður.
Kjartan og Inga eignuðust soninn
Elís Kjartansson, lögreglumann,
f. 24.11. 1963. Kona hans er
Ragnheiður Kr. Bjömsdóttir,
sölumaður fasteigna, f. 4.8. 1964.
Hún er dóttir Björns Stefánsson-
Elsku pabbi minn, nú _er komið
að kveðjustund um sinn. Ég er viss
um að nú ert þú á góðum stað þar
sem við munum síðar hittast og
njóta þess að vera saman, en þær
stundir í gegnum árin sem við höf-
um átt hafa gefíð mér mikið og
mun ég í hjarta mínu geyma þær
því minningin um þig, pabbi minn,
er svo góð, að um ókomna framtíð
mun ég geyma hana í hjarta mínu
sem mitt leiðarljós og mun hún
veita mér styrk þar til við hittumst
áný.
Ég minnist áranna þegar ég sem
lítill drengur fór með ykkur
mömmu í ferðalög um landið, oftar
en ekki í óbyggðimar, veiðiferðim-
ar sem við áttum saman þá og síðan
ávallt, árin sem ég átti hestana og
þú helltir þér af alefli út í hesta-
mennskuna með mér og hélst
áfram að eiga þínar sælustundir
með hestunum þínum eftir að ég
fór að sinna öðrum hugðarefnum.
Ég minnist einnig þeirra stunda
þegar þú hjálpaðir mér, með ótrú-
legri seiglu, að koma fyrsta húsinu
upp sem við Ragnheiður bjuggum í
og síðan þeirra ótal stunda sem þú
veittir mér aðstoð, við nánast allt
sem ég var að fást við í gegnum tíð-
ina. Við ræddum ekki innilega tO-
fínningar okkar hvors í annars
garð í orðum en á milli okkar voru,
að mínu viti, sterk bönd sem
tengdu okkur tilfinningalega sam-
an og gáfu sterkari skilaboð en
nokkur orð hefðu áorkað.
A svona tímamótum leita minn-
ingamar á mann og tilfinningar
sem ég hef ekki fundið í langan
tíma sækja á mig en ég hugga mig
við það að þú þurftir ekki að liggja
lengi inni á sjúkrahúsi, aðeins níu
daga, í þessari lokaorustu við
krabbmeinið sem lagði jafnvel þig
að velli. Mikill skóli hefur verið að
lifa með þér þennan tíma, allt frá
því að þú fórst í aðgerðina í apríl,
eiga með þér sumarið vitandi að
tíminn yrði ekki langur, fylgjast
með þér síðan síðustu vikurnar
þegar sjúkdómurinn lagðist á full-
um þunga á þig þar til yfir lauk. Ég
veit að þú fórst sáttur við allt og
alla, saddur lífdaga, með fullri með-
vitund, og skynsemi æðruleysisins
þar til kallið kom. Ég er þér æva-
randi þakklátur hversu góður og
heill þú varst bömunum mínum
þremur. Ekki kom til greina annað
í hugum okkar Ragnheiðar en
fyrsta bamið okkar héti í höfuðið á
þér því við eram svo stolt af þér,
gabbi minn, að orð fá því ekki lýst.
Ávallt gættir þú þess að gera ekki
upp á milli barnanna en stundirnar
sem þið nafnarnir hafið átt saman,
veiðilerðimar, hesthúsferðirnar og
svo endalaust margt annað, munu
lifa. Auk þess eram við ólýsanlega
ánægð yfir að bömin okkar hafa
veitt þér þá auðsýndu gleði og lífs-
fyllingu sem þú naust síðustu árin.
Pabbi minn, þú varst náttúrabam
af guðs náð, enda var í þínum upp-
vaxtarárum ekki um annað að ræða
en lifa af náttúrunni heima í Kald-
árhöfða, lifa af því sem landið og
vatnið gaf, þér leið best í náttúr-
unni og teygaðir í þig lífskraftinn
með því að ferðast um hana eða við
veiðar og munt þú í mínum augum
ávallt verða mesti veiðimaður
heimsins auk þess sem ég mun að
eilífu minnast þín sem heiðurs-
manns, í víðasta og marktækasta
skilningi þess orðs. Nú ert þú síð-
astur af Kaldárhöfðabræðranum
sem ferð héðan, en ég veit að Ragn-
ar, Jón og Oskar munu nú þegar
hafa hitt þig og einnig veit ég að
andi þinn mun vera mér og mínum
nálægur um ókomna framtíð þann-
ig að ég segi af heilum hug, takk
fyrir allt og megi Guð varðveita
þig, pabbi minn.
Þinn sonur,
Elís.
Allt eins og blómstrið eina
uppvexásléttrigrund
fagurt með frjóvgun hreina
fyrst um dags morgunstund,
á snöggu augabragði
af skorið verður fljótt,
lit og blöð niður lagði, —
líf mannlegt endar skjótt.
(H. Pétursson)
Kæri tengdafaðir og vinur,
minningamar um góðan og hlýjan
mann leita á mig er ég kveð þig í
hinsta sinn í þessu lífi. Eg veit ekki
hjálplegri mann og aldrei baðst þú
um neitt. Er við Elís byggðum okk-
ar fyrsta hús varst þú ávallt til
taks. Þegar systir mín og maður
hennar byggðu sitt hús þá varst þú
einnig til taks. Þegar bróðir minn
stóð í flutningum þá varst það auð-
vitað þú sem bauðst þig fram og
lánaðir bíl og kerra, svona gæti ég
talið endalaust upp. Allstaðar varst
þú þar sem hjálpar var þurfi og
þáðir aldrei neitt að launum. Ég
tók eftir því hvað þú áttir til mikla
hlýju er börn og dýr vora annars
vegar. Þú varst börnunum okkar
Elísar mikið góður og á Kjartan
Björn nafni þinn sérlega góðar
minningar um afa sinn. Stundirnar
með afa niðrí kjallaraherbergi að
smíða, með afa í berjamó, með afa í
hesthúsinu og með afa að veiða.
Þessar stundir áttu þið nafnarnir
útaf fyrir ykkur og amma hvíslaði
oft að mér „ég veit ekki hvor er
ánægðari, Kjartan litli eða afi“ því
báðir ljómuðu af ánægju. Kristín
litla spyr mikið um þig og ég trúi
því sem hún sagði er hún frétti um
andlátið, en hún horfði í augun á
mér er hún sá hversu leið ég var og
tók með báðum höndum utan um
kinnamar á mér og brosti sínu blíð-
asta er hún sagði „Nú er afi glöð“.
Ég held Kjartan minn að þetta hafi
verið orð að sönnu því þú fórst héð-
an sáttur og skuldaðir engum neitt.
ar, f. 28.10. 1943 og Huldu B.
Lúðvíksdóttur f. 8.7. 1945 en
Ragnheiður ólst upp hjá hjónun-
um Þorkeli Á. Guðbjartssyni f.
7.10.1915, d. 9.10.1981 og Ragn-
heiði Kr. Björnsdóttur, f. 13.1.
1920. Börn Élísar og Ragnheiðar
eru Kjartan Björn, f. 20.9. 1991,
Kristín Inga, f. 6.2. 1997 og Dag-
ur Snær, f. 2.5.1999.
Kjartan ólst upp í Kaldárhöfða
en fór ungur að árum á vertíðar á
Suðurnesjum milli þess sem hann
sinnti bústörfum að Kaldárhöfða.
Hann starfaði um árabil sem ýtu-
stjóri í jarðvinnuframkvæmdum í
Grímsnesi og víðar, hann starfaði
einnig nokkur ár á Landbúnaðar-
verkstæði KÁ, Selfossi þar til
hann hóf störf hjá Mjólkurbúi
Flóamanna en þar starfaði hann
sem mjólkurbílstjóri í tæpa fjóra
áratugi þar til hann lét af störf-
um 1989 vegna aldurs. Kjartan
var einn af stofnendum björgun-
arsveitarinnar Tryggva, Selfossi
og tók virkan þátt í starfi hennar
um árabil, einnig var hann virkur
félagi í starfi Rauða krossins og
Félagi eldri borgara síðasta ára-
tugjnn.
títför Kjartans Ögmundssonar
fer fram frá Selfosskirkju í dag
og hefst athöfnin kl. 13.30.
Oft er nú lífið skrítið, en okkar
bestu stundir voru eftir að þú
veiktist og leiðir okkar lágu saman
í tvígang á sjúkrahús. Ég gekk þá
með Dag Snæ og þurfti inná
sjúkrahús í apríl og svo aftur þegar
hann fæddist í maí og í bæði skiptin
þurftir þú líka inná sjúkrahús í að-
gerð og til meðferðar. Við spjölluð-
um mikið saman og þarna kynntist
ég þér á annan hátt en ég hafði
þekkt þig áður. Þessar stundir sem
við áttum þama vora að mínu mati
einhverjar þær dýrmætustu í okk-
ar samskiptum og tengdumst við
hlýjum vináttuböndum þar til yfir
lauk. Ég dáðist af því hversu dug-
legur þú varst og hversu mikið
æðraleysi þú sýndir í veikindum
þínum og dreg ég mikinn lærdóm
af. Ég kveð þig elsku Kjartan minn
með þessum orðum og geymi í
hjarta mínu minningu um góðan
mann.
Með þakklæti og virðingu,
þín tengdadóttir,
Ragnheiður Kristin
Björnsdóttir.
Afi minn Kjartan Ögmundsson
lést síðastliðinn laugardag á
sjúkrahúsinu á Selfossi. Mér er
sagt að kvöldið áður hafi hann séð á
veggnum á móts við rúmið fallegt
landslag, og þangað trúi ég að hann
sé nú kominn.
Ég minnist afa, ýmist á ferða-
lagi, við fjölskyldan ásamt ömmu,
afa og Elís, í veiði eða seinna meir
með afa í hestamennskunni. Minn-
ingar um ömmu í framsætinu á
gamla Land Rovernum með harðf-
isk og suðusúkkulaði, syngjandi
„Ó,ó, óbyggðaferð" á meðan afi og
pabbi voru að vaða árnar tO að gá
hvort þær væru færar. Afi var
sannkallaður ferðagarpur, fróður
og víðlesinn um náttúra landsins.
Okkur krökkunum þótti mikið
sport að fá að fara með honum í
vinnuna á mjólkurbflnum. Þá sagði
hann gjarna frá nöfnum á fjöllum
og ám á leiðinni inn úr og dekraði
við mann á leiðinni. Það er fræg
setning í okkar fjölskyldu þegar
Heimir bróðir var lítfll, þá þurfti
hann ekki annað en segja „ég er
sveittur" þá fékk hann kók.
Á hverjum sveitabæ sem við
stoppuðum á í mjólkurferðunum
þusti barnaskarinn til hans og lum-
aði hann þá gjarnan á kókómjólk
og gaf sér tíma til að spjalla við
þau. Barngæska var honum í blóð
borin og þess fengum við að njóta í
ríkum mæli. Böm þeirra Elísar og
Ragnheiðar vora hans sólargeislar
og naut hann þess fram á síðasta
dag að vera í samvistum við þau.
Það yrði langur listi að telja upp
alla mannkosti afa, en greiðvikni,
hjálpsemi og manngæska ásamt
góðum skammti af elju og dugnaði
nálgast kannski að lýsa honum.
Það var afi sem kom því til leiðar
að langþráður draumur minn um
að komast í sveit rættist, hjá góðu
fólki að eystri Pétursey í Mýrdaln-
um.
Það var líka afi sem kom því til
leiðar að draumurinn um að hafa
hest á húsi í Reykjavík rættist. Áð-
ur var ég búin að vera eins og grár
köttur á Selfossi að ríða út með afa
og Elísi. En afi útvegaði mér hest
til láns eftir að ég hafði lesið að það
kostaði jafnmikið að reykja og að
reka hest, reykingunum var því
fórnað á stalli fyrir hestamennsk-
una og hef ég ekki enn séð eftir
þeim skiptum.
Hestarnfl' voru vinir og sálufé-
lagar afa, hann umgekkst þá af
virðingu, festu og umhyggju. Ég er
svo lánsöm að fá að hafa lifandi
minningu um afa minn hjá mér, en
það er hesturinn hans, Léttir, 14
vetra, stór og stæðilegur, enda al-
inn á mjólk frá unga aldri. Afi var
vanur að hirða dreggjarnar úr
mjólkurtankinum og gefa klárnum
þegar hann var trippi.
I vor teymdi afi, þá orðinn veik-
ur, hinn hestinn, Draum, 21 vetra,
tfl aflífunar, en sá hestur fékk 17
góð ár með afa þegar hann fyrir til-
viljun lenti hjá honum í biðstöðu
eftir að tamningamenn höfðu dæmt
hann til slátrunar. Lengi vel gat
enginn nálgast hestinn nema afi,
hann blés eins og naut á alla aðra.
Seinna fékk ég að hafa þennan hest
í bænum, eftir að minn hestur helt-
ist. Það var svo sérstakt að hestur-
inn þekkti mig alltaf, sama hvað
leið langur tími milli þess sem ég sá
hann, allt uppí sex ár meðan ég var
erlendis í námi. Hann þekkti mig
líka í vor þegar ég kvaddi hann og
sótti Létti.
En núna þegar ég kveð afa minn
þá sé ég hann fyrir mér leggja á
Hæring, gamla gæðinginn sinn,
með Draum í taumi, fara ríðandi á
nýjan áfangastað og það er sólskin,
fuglasöngur og endalaus náttúru-
fegurð allt í kringum hann.
Fyrir hönd okkar systkinanna,
Dagný Bjamadóttir.
Föðurbróðir minn Kjartan Ög-
mundsson frá Kaldárhöfða er far-
inn. Síðastur fjögurra bræðra, full-
trúi íslenskrar bændamenningar í
fegurstu merkingu þess orðs.
Kjartan var fróður maður, víðles-
inn og víðsýnn. Hann var íhugull og
vandur að verkum sínum. Eitt af
sterkustu persónueinkennum hans
var einnig kímni og sterkur glampi
augna hans, og brosið þegar eitt-
hvað gaf gamansemi hans tilefni til,
tilsvör og þátttaka í alls kyns
sprelli. Veiðimaður var hann af ást-
ríðu, einkum til stangveiði, enda al-
inn upp á bökkum Ulfljótsvatns og
Þingvallavatns. Náttúrubarn var
frændi, kannski öðru fremur. Hann
undi hag sínum vel við berjatínslu á
heiðum, en einkum og sér í lagi var
hann ferðamaður. Fyrr á áram var
hann landkönnuður, meðan hálend-
ið var að mestu ókunnugt og
ósnortið nútíma ferðamáta, og alla
tíð var landkönnunin sterkur þátt-
ur í ferðamennsku hans, bæði inn-
an lands og utan. í árbók Útivistar
er frásögn hans af ferð yfir
Sprengisand og í Vonarskarð.
Margar aðrar ferðir era aðeins í
minningu um frásagnir s.s. á Litlu-
Heklu. Á efri árum stundaði hann
gjarnan ferðir eldri borgara á Sel-
fossi og naut ekki síður en eigin
ferða um hálendið sem hann hélt
áfram alla tíð. Síðast ferð hans var
ferð í Veiðivötn í sumarlok, sem
hann sagði okkur frá með gleði og
einstöku stolti yfir veiðifeng sonar-
sonar síns og nafna. Ljósmyndari
var frændi með ágætum og tók
mikið af myndum á hálendi Islands
á ferðum sínum. Ef til vill speglað-
ist þetta flökkueðli og ferðaþrá
frænda í ævistarfi hans, en hann
var bílstjóri hjá Mjólkurbúi Flóa-
manna um fjölmargra áratuga
skeið. Alltaf hélt hann djúpri
tryggð við heimahagana og sveitina
sína og þrátt fyrir að hafa búið í
þéttbýlinu meiri hluta ævinnar
naut hann þess mjög að hafa kost á
að taka þátt í bústörfum með vin-
um og frændum í Grímsnesi, hey-
skap, smölun, hestamennsku.
Minningar hrannast að. Kjartan
og Inga buðu okkur systkinunum
oft í gistingu á Kirkjuveginum,
einnig var sjálfsagt að skjóta yfir
unglinginn skjólshúsi færi hann á
sveitaball og kæmist ekki heim.
Bræðradætur saman í mjólkurbíln-
um með frænda upp í Þjórsárdal.
Frændi í heyskap í Kaldárhöfða,
það gekk mikið undan, maðurinn
verklaginn og fylginn sér, heyið
þyi'last upp í sæti og galta. Ein-
hverntíma kom frændi einnig og
vildi vitja um netin í Þingvallavatni
í fjarvistum pabba. Og við fórum
upp á vatn, stormur á vatninu, átök
við að ná netunum, mikið var það
skemmtileg ferð. Frændi að kenna
áralagið: þú átt að róa hægan,
þungan, þéttan og langan - og ekki
taka of djúpt í. Ferðalögin við eld-
húsborðið í Kaldárhöfða: Breitt úr
kortum um eldhúsborðið, sagðar
ferðasögur, lýst landslagi og stað-
háttum. Seinna upplifði ég jafnvel
að vita hvemig ætti að aka yfir til-
tekna á á ákveðnum stað, svo voru
frásagnimar skýrar og innlifun
mín mikil. Myndasýningar voru
fastur liður í jólaheimsókn. Seinna
þegar ég var farin að ferðast mikið
um hálendið sjálf, var jafnan fyrsta
spurning frænda þessi: „Þú ert
náttúrlega alltaf i Útivist, hvað
ertu búin að fara núna nýlega?"
Aldrei varð þó úr því að við færum
saman yfir Éimmvörðuháls eins og
við ætluðum. En okkur tókst þó að
hittast einu sinni í Kaldárhöfða,
mestöll fjölskylda Kaldárhöfða-
bræðranna, styrkja fjölskyldu-
böndin og borða saman Þingvalla-
vatnssilung.
Vertu sæll frændi, eftir þig er
skarð, sem ekld verður fyllt.
Hvíldu í friði.
Kæra Inga, Ég sendi ykkur Elís,
Ragnheiði, Onnu, Bjarna, Guð-
mundi og Bára og fjölskyldum ykk-
ar samúðarkveðjur okkar systkin-
anna.
Anna Soffía Óskarsdóttir
frá Kaldárhöfða.
Látinn er vinur okkar Kjartan
Ögmundsson frá Kaldárhöfða en
við þann bæ var hann jafnan
kenndur þrátt fyrir að hann hafi
búið á Selfossi síðari hluta ævi
sinnar. Upp í hugann kemur fjöldi
minninga um stundir sem við höf-
um átt saman, en allar era þær á
einn veg, góðar og skemmtilegar,
því þannig var maðurinn.
Ein íyrsta minningin er frá árinu
1945. Það er jarðýta að koma eftir
veginum, hún er húslaus og tannar-
laus. Við unga fólkið á Búrfelli
hlaupum niður fyrir túngarðinn til
þess að sjá þetta stórmerkflega
tæki, aldrei höfðum við séð annað
eins. Ný jarðýta, TD9, eign Búnað-
arfélags Grímsneshrepps er komin.
Ýtustjórinn, Kjartan Ógmundsson,
slekkur á vélinni og heilsar glað-
lega, faðir minn, Páll, sem var for-
maður félagsins hefur bæst í hóp-
inn, hann spyr: „Hvað varstu lengi
frá Selfossi og hvar er ýtutönnin?"
Kjai'tan svarar: „Um fimm tíma, ég
komst ekki yfir Sogsbrúna svo ég
varð að taka ýtutönnina af, það er
vörabíll að koma með hana.“ Svo
birtist bíllinn með ýtutönnina og
hún seU á ýtuna og strax byrjað á
næsta barði að jafna það niður.
Jarðýtan lét strax vel að stjórn í
höndum Kjartans og við horfðum
hugfangin á. Bylting í túnrækt og
vegaframkvæmdum í Grímsnesi
var hafin og það var mikið unnið
næstu árin. Tveim áram síðar fær
stjórn Búnaðarfélagsins að gera
tillögu um að úthluta þrem Willys-
jeppum í sveitina. Fimmtán bænd-
ur sóttu um að fá jeppa, en stjórnin
var sammála um að ýtustjórinn,
Kjartan Ögmundsson fengi fyrsta
bílinn og var það X-232 og hefur
hann haldið númerinu æ síðan. Á
þessum árum kom jarðýtan á flesta
bæi vor og haust og sá sem þessar
línur ritar færði ýtustjóranum mat
og kaffi og fékk svo að sitja í ýtunni
smástund og jafnvel setja í gang,
hjálpa tfl við að smyrja eða bjóðast
til að sækja jeppann svo hann væri
nær ýtunni, þar sem hún var að
vinna. Öllu þessu tók Kjartan með
ljúfmennsku og góðlátlegri glettni,
já, bændur í Grímsnesi vora ekki í