Morgunblaðið - 19.12.1999, Blaðsíða 10

10 B SUNNUDAGUR 19. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ

Morgunblaðið/Árni Sæberg
Bandarísku drossíurnar frá 5. og 6. áratugnum dorma á götum Kúbu, hér í Matanzas. Fornbilaflotinn er í fullri notkun, einsog allir ferðalangar á Kúbu verða áþreifanlega varir við.
Kúbufararnir Árni Sæberg ljósmyndari og Sindri Freysson
horfa þangað löngunaraugum í miðju skammdeginu á Islandi,
enda skín nú sólin á eyjuna sem Fidel Castro og félagar
hafa stýrt um fjörutíu ára skeið. Þeir nema þó hér lítt staðar við
stjórnmálin, heldur bregða upp mynd af mannlífí sem tónlistin og
sérstakt tímaskyn íbúanna setur sterkan svip á.
Á”
AÐVENTUNNI á íslandi
er Kúba fjarlægur draumur
um eyju sem heíúr öldum
-aman nærst á tónlist. Saga
landsins er tónlistarsaga. Eflaust
hefur Kólumbus flautað lagstúf fyrir
munni sér þegar hann leit landið
fyrst augum í október 1492 og án vafa
hefur Díego Velasquez sungið hástöf-
um stríðssöngva og klámvísur tæp-
um tuttugum árum síðar þegar hann
hóf að brjóta landið undir Spánar-
konung. Frelsishetja Kúbu, ljóð-
skáldið José Martí, hefur sjálfsagt
einnig raulað eitthvað fyrir munni sér
áður en hann gekk á vit örlaga sinna í
baráttunni við Spánveija 1895,
kannski ljóðlínuna í Sed de belleza
þar sem hann biður um nægilega gott
heilabú til að hægt sé að brenna
Hamlet þar til ösku. Sterkasti þáttur
tónlistarsögu eyjunnar er hljómfall
Afríku sem blökkumennimir fluttu
með sér þegar spænskir landvinn-
ingamenn hnepptu þá í þrælahald td
að leysa af hólmi hina veikburða
frumbyggja eyjanna. Havana var hið
svarta hjarta þrælaverslunar fyrir
Suður-Ameríku þvera og endilanga
og þar fóru um þrælasalar sem
þröngvuðu svertingjum til ævilangs
strits undir sólinni, sem aðeins dauð-
inn gat leyst þá frá. Með tímanum
blandaðist tónlist þrælanna tónlist
herranna og varð kynblendingur,
eins og svo margir íbúar Kúbu og
sömuleiðis trúarbrögðin og kuklið
sem sprettur af þeim og enn eimir
eftir af í myrkrinu. Við komum eitt
sinn í helli með kertavaxi á steinaltari
í innsta kima hans, fjöðrum og grip-
um sem notaðir voru við einhvers
konar helgiathafnir. Vúdú á Kúbu
mun ekki vera jafnmagnað og á ná-
grannaeyjunni Haítí, en það býr samt
Hjól eru algeng sjón á Kúbu, enda eldsneyti af skornuin skammti.
Kjörbúðin í hverflnu er líka vinsæll samkomustaður húsmæðranna.
sem áður yfir kynngi í augum fólks
sem hefúr búið við trúarbrögð sem
kennd eru við marxisma um fjörutíu
ára skeið, hvað þá í augum okkar sem
fáum aldrei neitt bragðsterkara til að
smjatta á í trúmálum en klögumál
lúterskra þjóðkirkjupresta. Og Kúba
er eyja sem hefur fóstrað tímaskyn
sem á fátt skylt við sldlning vest-
rænna þjóða á tímahugtakinu. Par
gæti morgundagurinn allt eins verið
eftir mánuð, og er það kannski.
Klukkan er aukaatriði á Kúbu.
Parna eru hús í sveitunum og við
sjóinn, hróflað saman úr afgangs-
timbri sem virðist hafa fallið af vöru-
bíl á leið á haugana og önnur byggð
úr guano, sjálfum konungspálman-
um, og önnur furðu hrein og traust-
leg eins og vísbending eða von um
bættan efnahag. Innanstokksmun-
irnir lausir við ikea-braginn og þó svo
að naumhyggjunni sé oftar en ekki
neytt upp á íbúana virðast þeir
þreyja sinn dag án teljandi mótmæla
þar sem aðeins er að finna einn stól,
eitt rúm og borð undir augnatilliti
Krists og Castro, Maríu meyjar og
álíka heilagrar vinkonu hennar frá
Cobre. Kannski er verið að elda fisk-
og hrísgijónakássu og steiktum ban-
önum eða grænmeti bætt út í eða
sykureyrinn nagaður meðan hlustað
er á íþróttalýsingu í gömlu útvarps-
tæld. Og kannski er meira að segja til
í homskápnum flaska af rommi sem
rennur ijúflega niður í kvöldmyrkr-
inu, fyrsta sopanum auðvitað hellt á