Morgunblaðið - 22.12.1999, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Niðurstöður nýrrar könnunar um aðgang að heilbrigðisþjónustu
Verulegur munur á aðgengi
þjóðfélagshópa að heilsugæslu
NIÐURSTÖÐUR nýrrar könnunar á aðgengi al-
mennings að íslensku heilbrigðisþjónustunni
benda til þess að verulegur munur sé á aðgengi
þjóðfélagshópa að heilsugæslu.
Könnunin var gerð í samstarfi Háskóla Islands
og landlæknisembættisins. Hún leiðir í ljós að
ungt fólk hefur mun sjaldnar en aðrir heimilis-
lækni sem það þekkir. Þá á fólk á miðjum aldri
erfiðast með að komast frá verkefnum ef leita
þarf læknis og einstaklingar á aldrinum 16-24 ára
hafa oftast frestað eða fellt niður ferð til læknis,
eða 32%, þar af segjast 13% hafa frestað ferð til
læknis af kostnaðarástæðum.
Hvað kynferði varðar hafa fleiri konur en karl-
ar heimilislækni sem þær þekkja með nafni. Af
hjúskaparstéttum eru einhleypir sjaldnast með
heimilislækni, en fráskildir eiga erfiðast með að
komast til læknis og þeir eru líklegastir allra hjú-
skaparstétta til að fresta eða fella niður ferð til
læknis. Einhleypir koma þar á eftir. Aðgangur að
heilbrigðisþjónustu er því lakastur meðal ein-
hleypra og fráskilinna, hvað hjúskaparstéttir
varðar.
Lágtekjufólk hefur lakara aðgengi
Könnunin sýnir að lítill munur er á aðgengi að
heilbrigðisþjónustu eftir menntun, nema þegar
kemur að fyrirbyggjandi þjónustu. Fólk sem ein-
göngu hefur grunnmenntun fylgist síður með
blóðþrýstingi en aðrir menntunarhópar og
gi’unnskólamenntaðar konur fara síður í legháls-
skoðanir en framhalds- og háskólamenntaðar
konur.
Könnunin sýnir að lágtekjufólk hefur lakara
aðgengi að heilbrigðisþjónustunni. Það fylgist
einnig síður með blóðþrýstingi en fólk með háar
tekjur og hefur oftast frestað eða fellt niður ferð
til læknis af kostnaðarástæðum, eða 13%.
Könnunin var gerð undir stjóm Rúnars Vil-
hjálmssonar, prófessors við Háskóla Islan-
ds,haustið 1998. Úrtakið var 1.924 manns af öllu
landinu á aldrinum 18-75 ára.
Yfir 40 þús-
und undir-
skriftir hjá
Umhverfis-
vinum
Á MILLI 40-50 þúsund hafa
skrií'að undir áskorun Um-
hverfisvina þar sem skorað er
á ríkisstjórnina að láta fara
fram lögformlegt mat á um-
hverfisáhrifum Fljótsdals-
virkjunar. í fréttatilkynningu
frá Umhverfisvinum kemur
fram að söfnunin hafi tekið
kipp undanfarna daga og er
það rakið til vinnubragða Ai-
þingis í málinu og ábendinga
sumra fræðimanna um að
virkjunin sé óarðbær.
Samkeppnisráð um kæru á Bflabúð Benna
Ekki aðhafst frek-
ar vegna kæranna
SAMKEPPNISRÁÐ mun ekki að-
hafast frekar vegna kæru fyrirtækj-
anna Vorld Wide ísland ehf. og Alls
góðs ehf., sem kærðu Bílabúð Benna
fyrir brot á samkeppnislögum.
Kærurnar byggðust á því að Bíla-
búð Benna og umboðsaðili Musso-
jeppabifreiðanna hefðu beitt óleyfi-
legum hindrunum til þess að útiloka
eða torvelda innflutning og sölu bif-
reiðanna, sem kærendur fengu ekki
skráðar hérlendis þai’ sem Skráning-
arstofan hf., hafnaði skráningu á
grundvelli yfirlýsingar útflutnings-
deildar SYMC, sem fullyrti að út-
flutningsdeildin hefði ein heimild til
að gefa út slíka staðfestingu. Bifreið;
amar voru alls 21, 15 á vegum VWÍ
og 6 á vegum Alls góðs ehf.
Sögðu kærða hafa komið í veg
fyrir innflutning jeppanna
Kærendur sögðu Bílabúð Benna
hafa óskað eftir því við útflutnings-
deild framleiðanda bifreiðanna að
komið yrði í veg fyrir innflutning
þeirra m.a. með því að segja Evróp-
ustaðfestingu bifreiða kærenda fals-
aða og gefna út í heimildarleysi.
Kærendur töldu sterkustu vís-
bendinguna um ólögæmæta háttsemi
Bílabúðar Benna vera bréf frá aðal-
framkvæmdastjóra SYMC til Bene-
dikts Eyjólfssonar í Bflabúð Benna,
þ.e. að Bflabúð Benna hafi óskað eftir
aðgerðum og aðstoð útflutnings-
deildar SYMC til þess að stöðva við-
skipti kærenda með bifreiðamar og
að útflutningsdeildin hafi orðið við
þeirri ósk með því að afturkaila áður
útgefnar yfirlýsingar og véfengja
þær nægjanlega til þess að bifreið-
arnar fengjúst ekki skráðar.
Samkeppnisráð taldi hins vegar að
vandræði kærenda við skráningu bif-
reiðanna stöfuðu af reglum sem giltu
hérlendis á sínum tíma um nýskrán-
ingu bifreiða og vinnureglum fram-
leiðanda bifreiðanna. Samkeppnis-
staða kærenda væri hliðstæð
samkeppnisstöðu Bflabúðar Benna í
málinu gagnvart innflutningi Musso-
jeppanna sem fremleiddar væm fyr-
ir innanlandsmarkað í Kóreu.
Morgunblaðið/Vilmundur Kristjánsson
Björgunar-
æfing á
Faxaflóa
LANDHELGISGÆSLAN stóð
nýverið fyrir reglubundinni æf-
ingu á björgun úr sjó. Æfingin var
lokapunkturinn á sjómannafræðslu
sem fram fór í vikunni og tengist
m.a. notkun flotgalla og hvernig
sjómenn eiga að bera sig að þegar
þyrla er send til björgunar úr sjó.
A myndinni sést þegar einn sjó-
mannanna er hífður um borð í TF-
SIF, en aðrir þátttakendur í æfing-
unni bíða í björgunarskipinu
Henry A. Hálfdanarsyni skammt
undan.
Opnun landsskrif-
stofu undirbúin
vegna Schengen
SVOKÖLLUÐ SIRENE-skrifstofa
hjá alþjóðadeild ríkislögreglustjór-
ans er landsskrifstofa, sem rekin
verður vegna þátttöku Islendinga í
Schengen-samningnum, sem reikn-
að er með að taki gildi í október
næstkomandi. Ríkislögreglustjórinn
hefur auglýst lausar til umsóknar
tvær nýjar stöður á SIRENE-skrif-
stofunni, sem er skammstöfun fyrii’
Supplementary Information Re-
search at National Entry.
Að sögn Smára Sigurðssonar, að-
stoðaryfirlögregluþjóns hjá alþjóða-
deild ííkislögreglustjórans, er
SIRENE-skrifstofa stjórnvald sem
sér um upplýsingakerfi og samskipti
innan Schengen-svæðisins á milli
SIRENE-skrifstofa innan aðildar-
ríkjanna. Sem dæmi má nefna sam-
skipti milli SIRENE-skrifstofa
vegna eftirlýstra manna. Finni ís-
lenska lögreglan mann sem eftirlýst-
ur er innan Schengen-svæðisins hafi
hún samband við SIRENE-skrif-
stofuna hérlendis, sem annast síðan
framhaldssamskipti við viðkomandi
ríki. Að sögn Smára hafa margir
spurst fyrh’ um stöðurnar, sem
auglýstar voru á sunnudag.
Andlát
KJARTAN BERG-
MANN GUÐJÓNSSON
KJARTAN Bergmann
Guðjónsson fyrrver-
andi yfirskjalavörður
Alþingis og formaður
Glímusambands ís-
lands er látinn, 88 ára
að aldri.
Kjartan Bergmann
fæddist á Flóðatanga í
Biskupstungum og var
framkvæmdastjóri
Iþróttasambands Is-
lands frá 1945-1951.
Hann gegndi starfi yf-
irskjalavarðar Alþingis
frá 1951-1982 og var
kosinn fyrsti formaður
Glímusambands íslands árið 1965 og
gegndi formennsku í fimm ár auk
eins árs formennsku
frá 1974-1975.
Kjartan Bergmann
var kjörinn heiðursfé-
lagi Glímusambandsins
árið 1981 og heiðursfé-
lagi Ungmennafélags-
ins Víkverja sem hann
stofnaði í Reykjavík ár-
ið 1964. Þá var hann
kjörinn heiðursfélagi
Iþróttasambands Is-
lands árið 1992.
Eftirlifandi eigin-
kona Kjartans Berg-
manns er Helga Krist-
insdóttir og eignuðust
þau þrjár dætur, barnaböm og eitt
barnabarnabarn.
Dómar gengnir 1 málum Félags j’árniðnaðarmanna gegn Technopromexport
Fyrirtækið dæmt til að greiða 3,3
m.kr. vegna vangoldinna launa
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
hefur dæmt rússneska ríkisfyrirtæk-
ið Technopromexport til að greiða
þremur starfsmönnum sínum sam-
tals 3,3 milljónir króna vegna van-
goldinna launa. Dómar í þremur
málum sem Félag jámiðnaðarmanna
höfðaði fyrir hönd starfsmannanna
gengu í héraðsdómi síðastliðinn
föstudag.
Technopromexport gerði verksa-
mning við Landsvirkjun um vinnu-
framkvæmd við Búrfellslínu 3A sum-
arið 1998 og veittu Félag járniðn-
aðarmanna, Rafiðnaðarsambandið
og Verkalýðsfélagið Þór umsagnir
um atvinnuleyfi vegna erlendra sér-
fræðinga og gerðu kjarasamning við
fyrirtækið.
í fréttatilkynningu frá Félagi
jámiðaðarmanna kemur fram að í
ljós hafi komið að erlendu starfs-
mennimir hafi verið látnir vinna á
öðru sviði en atvinnuleyfi gerðu ráð
fyrir. Félag járniðnaðarmanna taldi
að vinnutími og laun væra ekki í
samræmi við kjarasamning og ósk-
aði eftir rannsókn Vinnumálastofn-
unar á launakjöram erlendu starfs-
mannanna.
Vinnumálastofnun og Landsvirkj-
un knúðu lengi á um að fá upplýsing-
ar um laun starfsmanna og lögðu ís-
lenskir starfsmenn úr félögunum
niður vinnu við verkið til að knýja á
um ýmsar úrbætur.
Þegar þeim þremur erlendu
starfsmönnum, sem Félag járhiðn-
aðarmanna höfðaði síðar mál út af,
var sagt upp og senda átti þá úr landi
ákváðu þeir að fara hvergi og leita
réttar síns fyrir íslenskum dómstól-
um. Sakaði þá fyrirtækið Félag járn-
iðnaðarmanna um að hafa rænt
mönnunum og fela þá við óviðunandi
aðstæður.
Samkomulag náðist um síðir um
að Landsvirkjun tryggði rétt og ná-
kvæmt uppgjör allra launa hinna er-
lendu starfsmanna. Félag járniðnað-
armanna taldi hins vegar að veralega
skorti á að þeir þrír starfsmenn sem
leituðu ásjár félagsins hefðu fengið
laun í samræmi við kjarasamning og
höfðaði því þrjú mál fyrir Héraðs-
dómi Reykjavíkur í október árið
1998 vegna vangoldinna launa.
Fyrir dómi var fallist á kröfur Fé-
lags járniðnaðarmanna um fjölda
vinnustunda, áunninn hvfldartíma,
flokkstjóraálag og greiðslu vegna
ólögmætrar uppsagnar. Þá staðfesti
dómurinn kröfu félagsins um að ekki
bæri að draga skatta til rússneska
líkisins frá dómkröfum og hafnaði
ennfremur þeirri kröfu stefnda að
draga ætti andvirði flugfarseðla frá
launum starfsmanna.