Morgunblaðið - 19.01.2000, Blaðsíða 31

Morgunblaðið - 19.01.2000, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. JANÚAR 2000 31 LISTIR Enskir gagnrýnendur lofa Sjálfstætt fólk „Ein frumlegasta og best skrifaða skáldsaga aldarinnar“ GAGNRÝNANDI Titnes Literary Supplement segir í ritdómi sem birtur var á gamlársdag að Sjálf- stætt fólk eftir Halldór Kiljan Lax- ness sé „ein frumlegasta og best skrifaða skáldsaga aldarinnar". Tilefni ritdómsins er að Harvill- útgáfan hefur nýlega endurútgefið þýðingu J.A. Thompsons frá 1945 á Sjálfstæðu fólki. Fyrir skömmu var hér í Morgunblaðinu sagt stuttlega frá ritdómi um þessa út- gáfu sem birtist í breska tímari- tinu Spectatoren sá gagnrýnandi kallaði Sjálfstætt fólk „undravert afrek“ ungs höfundar. Báðir gagn- rýnendurnir taka það fram að þýð- ingin sé með afbrigðum góð og sé langt frá því að vera orðin úrelt. „Villt og napurt ljóð í leikandi færum prósa“ Báðir tengjagagnrýnendurnir Sjálfstætt fólk Islendingasögum. Gagnrýnandi Spectators, Katie Grant, kallar skáldsöguna beinlín- is því heiti og titill ritdómsins í TLS er „Bjartur’s saga“. Grant er líka sammála gagnrýnanda TLS, Carolyne Larrington, um að Iiall- dór hafi mikið vald á skáldsagna- forminu, Grant tekur raunar sterkar til orða og segir bókina „villt og napurt ljóð í leikandi fær- um prósa.“ Og hún heldur áfram: „En þrátt fyrir að napurleikinn sé nfstandi þá eru samtölin full af ljúfsárum húmor og persónumar [...] skopmyndir af Islandi þar sem menningin er frosin eins og stærsti hluti landsins sjálfs." Gagnrýnendurnir hrífast ennfremur mjög af náttúmlýs- ingum Halldórs en Grant segir þær án hliðstæðu. Þjáist ekki af til- finningasemi tíunda áratugarins Larrington segir Bjart vera tákn land- lausra íslenskra bænda og hugsan- lega þjóðarinnar sjálfrar. Grant segir hann ekki þjást af til- finningasemi tiunda áratugarins heldur sé hann hetja í anda fyrri tima, „maður sem reynir að vera jafn harður og óvæginn f anda og nagandi kuldinn og slagviðrið sem hann og fjölskylda hans berjast gegn allt árið um kring til að gegna fénu sem heldur í þeim tór- unni.“ Grant segir ennfremur að Hall- dóri takist að lýsa innsta kjarna Ástu Sóllilju af dostojefskri ná- kvæmni. Halldór Kiljan Laxness Rödd hinnar sér- íslensku sæmdar Grant vitnar í orð Halldórs um að sam- líðanin sé „uppspretta hins æðsta saungs" og segir að í þeim felist lykilliim að sigurfor bókarinnar. Laxness syngur söng - sem aldrei dettur ofan f til- finningasemi - um samlíðan með fátæk- um heiðarbóndanum sem er vakinn af alda- löngum svefni með lof- orði um nýja og betri tíma, loforði sem er svo brotið fyrr en varir, segir Grant og heldur áfram: „Þegar ár- ið 1934 kom Laxness auga á að þrátt fyrir allar sínar háu hugsjón- ir myndi sósíalisminn bijóta niður það eina sem kapítalisminn hafði ekki getað eyðilagt, hina hetju- legu, harðsvíruðu og beisku sæmd sem var eina vopn heiðarbóndans gegn hörðum og bitrum veruleik- anum. I Sjálfstæðu fólki sýnir Lax- ness sína einstæðu hæfileika með því að ljá þessari séri'slensku sæmd sterka, ógleymanlega og hljóm- mikla rödd.“ Lágfreyð- andi sápa Islenskar barna- bókmenntir sýnd- ar í Noregi Svika- vefur KVIKMYNDIR Háskðlabfð og Bfð- h ö 11 i n TVÖFÖLD ÁKÆRA „DOUBLEJEOPARDY" ★ ★★ Leiksljóri: Bruce Beresford. Fram- leiðandi: Leonard Goldberg. Aðal- hlutverk: Ashley Judd, Tommy Lee Jones, Roma Mafia, Davenia McFadden. 1999. TITILL bandarísku spennu- myndarinnar Tvöföld ákæra eða „Double Jeopardy“ vísar til laga- ákvæða um að ekki megi dæma tvisvar fyrir sama morðið. Ung kona er dæmd í fangelsi fyrir morð- ið á manni sínum eftir að hann hverfur frá borði á skemmtisiglingu þeirra hjóna, en hún kemst að því að hvarfið var sviðsett og maðurinn er ennþá á lífi með son þeirra í felum. Hér er á ferðinni prýðilegt efni í spennumynd og ástralski leikstjór- inn Bruce Beresford, sem sannar- lega hefur stýrt meiri þungavigtar- myndum en þessari, fer ágætlega með það. Myndin er mjög fagmann- lega unnin á sína Hollywood-vísu og rækt er lögð við hvert smáatriði í framleiðslunni og að auki er sagan skemmtileg og myndin vel leikin svo úr verður hin besta afþreying. Fer þar fremst í flokki hin upp- rennandi leikkona Ashley Judd í hlutverki móðurinnar og hins dæmda morðingja. Hún fer nánast aldrei úr mynd enda fjallar Tvöföld ákæra fyrst og fremst um hana og Judd gerir henni ljómandi góð skil hvort sem hún er að leika áhyggju- fulla móður, sem þráir að fá son sinn aftur, svikna eiginkonu, sem lendir í fangelsi og kemst að raun um að eiginmaðurinn hefur komið henni þangað, hefndarþyrstan fyrr- um tukthúslim, sem leitar uppi eina sakamanninn í málinu, eða konu sem er við það að bugast undan álaginu. Ashley Judd er afbragðsfín í hlutverki klassískrar spennu- sagnahetju og tekst að láta áhorf- endur fá samúð með henni eftir því sem á líður. Aðrir leikarar eru einnig góðir undir stjórn Beresford. Tommy Lee Jones er hér í hlutverki skilorðsfull- trúa og er reyndar farinn að endur- taka sig svolítið í hlutverki hins of- virka yfirvalds. Roma Mafia fer með örlítið en mikilvægt hlutverk í fangelsinu og svo mætti áfram telja. Beresford hefur gert góða spennumynd sem byggir á vel þokkalegu handriti, sem er hæfi- lega trúverðugt, en stendur og fell- ur með leikkonunni í aðalhlutverk- inu. Ashley Judd bregst ekki og fer létt með að eigna sér myndina. Arnaldur Indriðason --------*-♦-*------- Nýjar bækur • VITJUN sína vakta ber, safn greina eftir Jón Ólafsson úr Grunnavík er komið út hjá Háskóla- útgáfunni og Góðvinum Grunnavík- ur-Jóns. Jón Ólafsson var einn af frumkvöðlum upplýsingastefnunnar á íslandi og á ýmsum sviðum fyrstur til að fjalla um ákveðin málefni. Hér eru prentaðar ritgerðir um skáld- skap og skáldskaparfræði, íslenska tungu, náttúrufræði og hagfræði. Að auki er hér úrval úr bréfum Jóns. Menningarsjóður styrkti þessa út- gáfu. Bókin eríkilju. Verð 1.900 kr. Há- skólaútgáfan sér um dreifíngu. SJONVARP S u n n u d a g s I e i k h ú s i ð HERBERGI 106: HELGAR- FERÐ OG HIÐ HEILAGA Eftir Jóni'nu Leósdóttur. Leikstjóri Ágúst Guðmundsson. Tónlist: Gunnar Þórðarson. Leikendur: Edda Heiðrún Back- man, Guðlaug María Bjarnadóttir, Lilja Þórisdóttir, Saga Jónsdóttir. Baldur Trausti Hreinsson, Hildi- gunnur Þráinsdóttir. JÓNÍNA Leósdóttir sýnir ótví- ræða hæfileika sem höfundur fyrir sjónvarp með þáttum sínum þrem- ur sem birst hafa í Sunndagsleik- húsinu undanfarið. Annar þátturinn Helgarferð var sérlega vel heppn- aður, skemmtileg persónusköpun í bland við lipran og áreynslulausan texta. Allar upplýsingar um bak- grunn vinkvennanna fjögurra voru haglega felldar inn í samtölin og leikkonurnar veltu sér uppúr hlut- verkunum af öryggi og krafti. Leik- stjórnin var látlaus en örugg, hefð- bundin sjónvarpsleikstjórn þar sem efnið fær forgang, verkið samið í þeim stíl og meðhöndlunin í fullu samræmi við það. í þessum þætti sameinaðist tvennt á vel heppnaðan hátt, skemmtun og innihald, stað- festing á því að við eigum að leggja rækt við svona framleiðslu; við höf- um greinilega allt sem þarf til þess, kunnáttuna og getuna en fjármagn- ið vantar svo úr verði meira en sýn- ishorn á nokkurra vikna fresti. Það heilaga Dæmigerð brúðkaupsnótt á ís- landi þar sem hin nýbökuðu hjón hafa löngu hafið sambúð, eiga barn og íbúð en guðlega blessun vantar á allt saman. Þegar svo stóra stundin rennur upp er brúðurin of- urþreytt eftir allan undirbúninginn og steinsofnar strax og hún hallar höfði á koddann. Brúðguminn situr einn og sötrar kampavínið. Leikþátturinn gerist morguninn eftir þegar hún vill hafa það nota- legt og gera úr þessu raunverulega brúðarsælu, hann vill komast heim og sinna syni þeirra. Upp koma ýmis mál á milli þeirra, það helst að hann hafi haldið framhjá henni, hún vill vita hvort hann elskar hana eða hvort hann hafi gifst henni vegna barnsins. Jónína leggur upp góða hug- mynd og leikararnir unnu vel úr henni og sköpuðu trúverðuga mynd af af þessu ofurvenjulega pari. Hildigunnur Þráinsdóttir sýndi hér hlið á sér sem hún hefur ekki feng- ið tækifæri til fram að þessu, að leika unga konu - ekki barn eða ungling - og henni fórst það vel úr hendi, var eðlileg og sannfærandi sem hlýtur að vera aðal sjónvarps- leiks af þessu tagi. Baldur Trausti hefur fengið fleiri tækifæri frá út- skrift til að sýna hvað í honum býr og hann fór vel með hlutverk hins unga manns. Sannfærandi samleik- ur fleytti þeim að mestu yfir hnökra í handritinu þar sem upp- lýsingar lágu utan á samtölunum í stað þess að falla inn í persónu- gerðina. Þessi þriggja þátta hótelsería eftir Jónínu Leósdóttur verðskuld- ar athygli. Ekki fyrir djúpstæðan skáldskap eða mergjaðan texta heldur fyrir ágætlega samið og unnið sjónvarpsefni innan þeirra marka sem því eru sett. Það er kúnst útaf fyrir sig. Líklega myndi liggja vel fyrir Jónínu að semja ís- lenska sápu ef sá dagur rynni upp að slík ofrausn færi í framleiðslu hérlendis. Hávar Sigurjónsson OPNUÐ var fyrir skemmstu í Stav- anger í Noregi farandsýning á ís- lenskum barna- og unglingabókum sem komið hafa út seinustu tíu ár. Sýningin, sem kallast Veganesti - Niste pá veien, vai- sett upp að til- stuðlan norska menntamálaráðu- neytisins en svipuð sýning kom hing- að frá Noregi fyrir fjórum árum. Sýningin hefur að geyma 57 barna- og unglingabækur eftir 34 höfunda. Henni fylgir einnig ítarleg- ur bæklingur um höfundana sem væntanlega er hægt að nota sem heimildarrit næstu 6-7 árin. Við opnun sýningarinnar í al- menningsbókasafni Stavanger fylgdu nokkrir höfundar og lista- menn henni úr hlaði. Aðalsteinn Ás- berg Sigurðsson og Anna Pálína Nýjar bækur • NÝLEGA kom út bókin „Equal Democracies? Gender and Politics in the Nordic Countries." Hún er þýðing á Likestilte demokratier? Kjpnn og politikk i Norden sem kom út í upphafi árs 1999 á vegum Norrænu ráðherranefndarinnar og Universitetsforlaget. Bókin er af- rakstur þriggja ára samvinnuverk- efnis stjórnmálafræðinga og félags- fræðinga á öllum Norðurlöndunum. Ritstjórar hennar eru Christina Bergqvist, Annette Borchorst, Anne-Dorte Christensen, Viveca Ramstedt-Silén og Auður Styrkárs- dóttir. í kynningu á bókarkápu segir að Norðurlöndunum sé gjarnan lýst sem heilsteyptu svæði þar sem jafn- aðarstefna og jafnrétti kynjanna beri hátt. Höfundar bókarinnar at- huga hversu réttmæt þessi lýsing er, og setja fram tvær rannsóknar- spurningar: Hvernig er jafnrétti kynjanna háttað innan hvers lands Árnadóttir spiluðu og sungu af plötu sinni Berrössuð á tánum, Aðalsteinn las upp úr bók sinni Dvergasteinn og Þórarinn Eldjárn las upp úr ljóða- bókum sínum. Gunnhildur Hrólfs- dóttir las upp úr bókinni Það sem enginn sér og Kristín Steinsdóttir úr bókinni Fjólubláir dagar. Iðunn Steinsdóttir hélt erindi um starf sitt á Islandi sem rithöfundur og Þuríð- ur Jóhannsdóttir bókmenntafræð- ingur talaði um ýmis áhrif annarra miðla sem sjást í íslenskum barna- og unglingabókmenntum. Sýningunni fer á norræna barna- bókamessu í Kaupmannahöfn 18.- 20. febrúar næstkomandi. Umsjónarmaður sýningarinnar og ritstjóri bæklingsins er Kristín Birg- isdóttir. fyrir sig? Hversu líkar eru Norður- landaþjóðirnar í raun? I bókinni er m.a. rannsakað hvernig þátttöku í stjórnmálum er háttað og hvernig stefna í velferðar- og jafnréttismálum birtist í hverju Norðurlanda um sig, þ.á m. á Álandseyjum, í Grænlandi og í Fær- eyjum (þessi sjálfstjórnarsvæði vilja gjaman verða útundan í um- ræðu og fræðilegri greiningu á Norðurlöndunum). Niðurstaðan er sú, að Norðurlöndin eru um margt býsna lík, meira að segja svo lík að full ástæða er að tala um Norður- landamódel í velferðar- og jafnrétt- ismálum. Á hinn bóginn hafa þjóð- irnar farið ólíkar leiðir um margt og breytileikinn er meiri milli landanna en rannsóknir hafa hingað til leitt í ljós. Ástæðan felst ekki fyrst og fremst í ólíkri menningu þjóðanna eða stjómmálum, heldur í hinu að pólitískir gerendur - stjórnmála- menn, stjórnmálaflokkar, félagsleg- ar hreyfingar, embættismannakerf- ið o.s.frv. hafa lagt áherslu á ólíkar leiðir í jafnréttismálum. n rSALA ■ IJTSALA Klapparstíg 44 SÍMI 562 3614
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.