Morgunblaðið - 19.01.2000, Blaðsíða 44

-í84 MIÐVIKUDAGUR 19. JANÚAR 2000
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
HELGA
STEFÁNSDÓTTIR
+ Helga Stefáns-
dóttir fæddist í
Neskaupstað 8. októ-
ber 1911. Hún lóst á
Landakotsspitala 11.
janúar síðastliðinn 88
ára að aldri. Foreldr-
ar hennar voru Stef-
án Guðmundsson, f.
14.12. 1881, d. 21.8.
1955, og Sesselja Jó-
hannesdóttir, f. 9.8.
1889, d. 10.4. 1974.
Helga var elst átta
systkina. Systkini
hennar eru: Jóhann-
es, f. 9.3.1913, látinn;
Ólöf Jóna, f. 6.5.1915, látin; Svein-
björg, f. 23.7. 1916; Karl, f. 9.11.
1919, látinn; Garðar, f. 29.2. 1924,
látinn; Auðbjörg, f. 27.7. 1925; og
Hreinn, f. 20.5.1929.
Hinn 14. nóvember 1936 giftist
Helga Finni Magnússyni, f. 5.10.
1909 á Flateyri við Önundarfjörð,
d. 8.4. 1991, fyrrverandi kaup-
maður á Isafirði. Börn þeirra eru:
1) Elsa, f. 7.1. 1938 á Isafírði, rit-
ari, gift Erni Arnari Ingólfssyni.
Börn þeirra eru a) Karl Amar, f.
4.11. 1963, sambýliskona Rakel
Ólafsdóttir, börn þeirra Öm Am-
ar, Thelma og Elsa Rún. b) Finnur
Araar, f. 25.12. 1965, sambýlis-
kona Áslaug Thorlacius. Börn
þeirra em: Salvör, Kristján
Thorlacius og Hallgerður. 2)
Magnús Elías Finns-
son, f. 17.1. 1946,
viðskiptafræðingur,
maki Bergljót Da-
víðsdóttir. Barn með
Birnu Ketilsdóttur
er Ketill Berg, f. 9.1.
1969, kvæntur Örnu
Schram, barn þeirra
Birna. Var kvæntur
Jarþrúði Hafsteins-
dóttur, börn þeirra:
a) Finnur, f. 14.6.
1971, kvæntur Östu
Henriksdóttur, barn
þeirra Magnús Hen-
rik. b) Helga Guð-
rún, f. 2.3. 1973, sambýlismaður
Per Gustavsson. c) Jarþrúður, f.
6.9. 1982. 3) Stefán, f. 13.10. 1947
á ísafirði, læknir, kvæntur Ein-
fríði Þórunni Aðalsteindóttur,
börn þeirra: Stefán Ari, f. 6.5.
1975, Torfi Steinn, f. 18.2. 1978,
Jón Ólafur, f. 5.3. 1981, og Helgi
Finnur, f. 3.10.1986.
Helga var á Hússtjórnarskólan-
um Ósk á ísafirði veturinn 1933-
1934. Hún var húsmóðir á Isafirði
til 1975 er Finnur lagði niður
verslun sína, Finnsbúð, á ísafirði.
Eftir það bjuggu þau lengst af í
Stóragerði 24 í Reykjavík.
Útför Helgu fer fram frá Foss-
vogskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
Eftir því sem árin líða færast
endalokin nær. Dauðinn verður ekki
eins fjarlægur og við eigum betur
með að sætta okkur við hann. Það er
þó svo að þegar á reynir og dauðinn
Jcveður dyra er það okkur ávallt erf-
vFc og hugurinn fyllist söknuði og
trega. Trega vegna þess að við vitum
ekki hvar hann kann að banka uppá
næst og söknuði eftir þeim sem
hverfur. Svo er mér innanbrjósts nú
þegar ég kveð mína yndislegu
tengdamóður, Helgu Stefánsdóttur.
Helga var falleg kona sem bjó yfir
mikilli reisn og sterkum persónu-
leika. Hafði fallegt bros sem náði til
skarpra og kvikra augna sem tóku
eftir öllu sem fram fór. Hún var þétt-
vaxin og í meðallagi há en bar sig því
betur. Höfðingleg í allri framgöngu
og myndarleg til allra verka. Alltaf
glæsilega klædd og vel snyrt. Hún
hafði einstakt skap og mikla sjálf-
stjórn og var eðlislægt að sætta and-
"SStæður og bera klæði á vopn ef svo
bar undir.
Þau ár sem við höfum fylgst að
t
ÚTFARARSTOFA
HAFNARFJARÐAR
Stapahrauni 5, Hafnarfiröi, sími 565 5892
Persónuleg,
alhliða útfararþjónusta.
Áralöng reynsla.
Sverrir Olsen,
útfararstjóri
Sverrir Einarsson,
útfararstjóri
Utfararstofa Islands
Suðurhlið 35 ♦ Sími 581 3300
^stAtlan sólarhringinn. www.utfararstofa.ehf.is/
3iómabúðirt
öaúðskom
v/ T-ossvocjsUirLjwcjaeð
Símii 554 0500
man ég aldrei eftir að hún skipti
skapi eða reisti rödd. Ef að henni var
vegið varð hún sár en ekki reið og
mælti þá ekki orð. Helga hafði stórt
og kærleiksríkt hjarta og mátti ekki
aumt sjá og vildi öllum gott gera.
Hún var hins vegar lítið fyrir faðm-
lög og kossa og tilfinningar sínar bar
hún ekki á torg. Hún lét verkin tala
og það þekkja þeir og nutu, sem
henni stóðu næst og reyndar langt út
fyrir það.
Þá var hún í meira lagi vönd að
virðingu sinni og var ákaflega annt
um mannorð sitt og sinna. Allar göt-
ur frá okkar fyrstu kynnum kom hún
fram við mig af gæsku. Ef eitthvað
orkaði tvímælis í okkar samskiptum
var það rætt af hreinskilni. Þar bar
aldrei á fordómum. Hún hafði fullan
skilning á að manneskjan gæti
brugðist misjafnlega við áreiti og
jafnan var það ég sem naut vafans.
Það er góðra gjalda vert að hlaða
fólk kostum þegar þess er minnst en
þegar aftur er snúið í huganum
minnist ég þess ekki að nokkuð í fari
Helgu hafí verið neikvætt. Vísast
hefur hún haft sitthvað sem flokka
má undir ókosti en þeir hafa þá jafn-
framt falist í kostunum. Og ekki er
ómögulegt að svo lánsöm hafi hún
verið að geta sniðið þá af með aldr-
inum og ég því aldrei fengið að kynn-
ast öðru en hennar góðu kostum.
Margar á ég myndimar af Helgu.
Hún var ákaflega félagslynd og hafði
gaman af að umgangast fólk. Hún
sat jafnan í öndvegi í boðum fjöl-
skyldunnar og naut sín til hins ýtr-
asta í hópi fólksins síns. Bömum sín-
OSWALDS
simí 551 3485
ÞJÓNUSTA ALLAN
SÓLARHRINGINN
ADALSIR/I II íll* 101 RI-VKJAVÍK
I )//i>í() h/gcr Ól/ifir
Utfnnmtj. Ú/ft/nmtj. UtJ/intvstj.
l.ÍKKISTUVINNUSTOI A
KYVINDAR ÁRNASONAR
w>yi 1899
um var hún mikilvæg og þau virtu
hana að verðleikum. Að öðrum ólöst-
uðum á Elsa dóttir hennar þar
stærstan hlut og var það aðdáunar-
vert hve vel hún hugsaði um móður
sína þegar aldurinn færðist yfir.
Aldrei leið sá dagur að þær töluðu
ekki saman eða hittust og var vinátta
þeirra heil og sönn.
Tengdamóðir mín átti góða ævi og
gifta fylgdi öllum hennar störfum.
Hún var svo lánsöm að vera vel gift
og ísafjörður þar sem þau bjuggu
lengstum var henni ákaflega kær.
Þar fæddust bömin hennar og þar
átti hún sínar auðnustundir. A Isa-
firði eignaðist hún sína bestu vini
sem hún hélt sambandi við alla tíð.
Mér er sagt að þeir séu ófáir sem
hafi lagt ieið sína upp í eldhúsið
hennar Helgu fyrir ofan Finnsbúð og
þaðan hafi enginn farið svangur.
Síðustu daga hefur hugurinn leit-
að til baka. Og aftur og aftur dreg ég
fram sömu myndina; myndina þar
sem hún situr á rúminu sínu yndis-
legt janúarkvöld fyrir örskömmu.
Ég hafði ákveðið um morguninn að
líta til hennar þann daginn, en af ein-
hverjum ástæðum ekki komist fyrir
kl. fimm. Ég ákvað því að láta það
bíða fram yfir kvöldmat. Þegar ég
steig út úr bílnum fyrir framan
Landakot var veðrið yndislegt; kyrrt
og stjömubjart. Ró hvfldi yfir öllu og
þegar inn var komið var notaleg
hlýja í herberginu hennar sem var
fallega og smekklega skreytt í anda
jólanna. Hún sat á rúminu sínu og
var að dunda við að notera í dagbók-
ina sína atburði dagsins. Hún var fal-
lega klædd að vanda í grænni peysu
með gylltum hnöppum og við bar
hún lokka í stíl. Hún var glaðleg og
hress og spurði frétta.
Það var fátt sem ég gat sagt henni
en því meira sagði hún mér. Fréttir
af öllum hinum í fjölskyldunni og
spjall um daginn og veginn. Þegar
liðið var á tíunda tímann þetta fyrsta
fimmtudagsköld á nýrri öld kvaddi
ég hana með klappi á öxl og þeim
orðum að ég kæmi aftur um helgina.
Sú heimsókn varð ekki eins og ég
hafði ætlað. Maðurinn áætlar en guð
ræður. Og eftir á að hyggja er ég
óendanlega þakklát íyrir þessa síð-
ustu kvöldstund sem við áttum sam-
an.
Helga Stefánsóttir var mikil
manneskja sem skildi eftir sig spor
sem greypt eru í lífshlaup afkom-
enda hennar. Ég kveð hana með
virðingu og vil þakka alla þá elsku
sem hún ávallt sýndi mér og dætrum
mínum.
Börnum hennar votta ég mína
dýpstu samúð.
Bergljót Davíðsdóttir.
Amma Helga í Tröllanesi í faðmi
stórfjölskyldunnar. Fjölskyldan flutt
í Svalbarð, amma ung og falleg að
flétta hár Ólu systur sinnar, það er
fermingardagur Ólu og langamma
Sesselja er að fæða áttunda og
yngsta barnið, Hrein frænda. Amma
á Akureyri býr hjá móðurbróður sín-
um og lærir að sauma en Jóhannes
bróðir hennar í Menntaskólanum. í
sfld á Siglufirði, býr í bragga og legg-
ur fyrir pening. Leiðin liggur í Hús-
stjómarskólann Ósk á Isafirði. A
ísafirði eru örlögin ráðin, ungur pilt-
ur lítur hana hýru auga. Amma út-
skrifast og fer heim í Neskaupstað.
Afi Finnur lætur ekki þar við sitja,
fram undan er ævintýraför. Asamt
Þóri vini sínum leggur hann upp í bfl-
ferð árið 1934, yfir heiðar og veg-
leysur aka þeir frá ísafirði til Norð-
fjarðar og þótti þetta afrek á þeim
tíma. En hvað gera menn ekki fyrir
ástina? Amma og afi ganga í hjóna-
band 14. nóvember 1936, hún í nýsa-
umuðum kjól, stígur í faldinn og ríf-
ur kjólinn. Henni er brugðið, þetta
veit ekki á gott en sr. Sigurgeir hug-
hreystir: Fall er fararheill. Það
reyndust orð að sönnu, farsælt
hjónaband í 56 ár. Húsmóðir í risinu í
Hafnarstræti 8 á ísafirði, afi í Finns-
búð á jarðhæð. Eignast þrjú börn
sem eiga góðar minningar um æsku í
skjóli elskandi móður. Amma og afi
flytjast til Reykjavíkur til að vera
samvistum við börn og barnaböm.
Minningar okkar tengjast þeim í
Stóragerði 24 þar sem okkur var allt-
af tekið opnum örmum, afi brosandi
út að eyrum, en amma spjallar við
okkur og á alltaf eitthvað gott og
leysir okkur helst út með nammi í
poka. Allt í einu er afi orðinn veikur,
amma stendur eins og klettur bak
við hann í erfiðum veikindum. Amma
býr áfram í Stóragerði og alltaf er
notalegt að sitja í eldhúskróknum.
Nýliðið ár er erfitt, amma fer að
missa heilsuna og dvelst meira og
minna á sjúkrastofnunum, er alltaf
æðrulaus, kvartar ekki og heldur
reisn sinni. Gamlárskvöld, amma hjá
okkur eins og svo mörg undanfarin
ár. Hún á aðeins ellefu daga eftir
ólifaða en það vitum við ekki, gleðj-
umst yfir að dvelja með henni á þess-
um tímamótum, árið 2000 gengur í
garð en amma er þreytt og vill hvfl-
ast.
Og eins og bamið rís frá svefnsins sæng,
eins sigrar lífið fuglsins mjúka væng.
Er tunga kennir töfra söngs og máls,
þá teygir hann sinn hvíta svanaháls.
Nú fljúga mínir fuglar góða dís.
Nú fagna englar guðs í Paradís.
(D.Stef.)
Elsku amma, við biðjum guð að-
geymaþig.
Stefán Ari, Torfí Steinn,
Jón Ólafur og Helgi Finnur.
Amma mín Helga fór ekki víða, en
var þó víðsýnni en flestir sem ég
þekld.
Hún sótti ekki oft mannfagnaði en
bjó samt yfir einstakri mannþekk-
ingu.
Þessa varð ég snemma áskynja af
heimsóknum mínum til afa og henn-
ar og hennar eftir að hún varð ein.
Umræðurnar við eldhúsborðið voru
aldrei yfirborðskenndar eða til mála-
mynda heldur beindi hún umræðun-
um strax að því sem henni fannst
skipta mestu máli: fólki, aðstæðum
þess, tilfinningum, ógnunum, vænt-
ingum og vonum. Þetta voru alvöru
mál sem vora krafin niður í kviku.
Og þótt umræðan beindist sjaldan að
mér sjálfum vakti hún mig til um-
hugsunar og hvatti mig til að rækta
eigin garð.
Amma Helga fylgdist vel með því
sem gerðist og var umhugað um að
fólki liði vel. Eitt sinn sagði ég henni
að tengdapabbi minn hygðist kaupa
húsið í Vesturbænum sem hann
hafði alist upp í. Viku síðar þegar ég
heimsótti hana sagðist hún vel skilja
hve húsið væri honum kært, en það
væri nú full ástæða til að skoða þakið
vel, það ætti nefnilega til að leka í
sterkri suðaustanátt. Þegar ég
spurði hana hvemig í ósköpunum
hún vissi þetta úr því hún hefði aldrei
komið þangað eða þekkti nokkuð til
þama sagði hún bara: „0, jæja, ég
frétti nú ýmislegt."
Ég minnist samverastunda okkar
með miklu þakklæti og gleði. Þitt
ljós, ljós trygglyndis, skilyrðislaus-
rar ástar og góðmennsku, hfir áfram
með okkur. Hvfl í friði.
Þinn vinur,
Ketill.
Kynslóðir koma og kjmslóðir fara
og hver er með sínum brag. En hvað
er góð kona? Samkvæmt femínísk-
um viðmiðum dagsins í dag er það
kona sem skarar fram úr í sinni
starfsgrein, helst í viðskiptalífinu.
Aflar svo mikilla peninga og hefur
svo mikil völd að hún slær karlpen-
ingnum við. Auðvitað segja slík við-
mið meira um menningu og hugarfar
kynslóðarinnar, sem mótar þau,
heldur en þær konur sem dæmdar
era eftir þeim. Kynslóð Helgu
frænku minnar notaði aðra mæli-
stiku. Góð kona var sú sem var til
staðar á heimili, hlúði að, kunni til
verka, uppfyllti jafnt andlegar sem
líkamlegar þarfir þeirra sem þar
bjuggu og gengu um garð. Og hvflíka
ágætiseinkunn sem Helga Stefáns-
dóttir hlýtur á þeim kvarða. Góð ein-
kunn byggist auðvitað bæði á eðlis-
kostum og menntun. Það fyrra hlaut
Helga frá sínu góða fólki í Neskaup-
stað og það síðara úr Húsmæðra-
skólanum Ósk á ísafirði. Skólanum
sem ungir menn á ísafirði kölluðu í
gríni en með sérkennilegum spenn-
ingi í röddinni „vetrarhjálpina" og
stuðlaði að því að endurnýja blóðið í
nokkram kynslóðum Isfirðinga.
Hvort sem um orsakasamband er að
ræða eður ei fór hag ísafjarðar held-
ur hrakandi eftir að þeiiTai- stofnun-
ar hætti að njóta við. Helga var ein af
fyrstu námsmeyjunum sem komu til
Isafjarðar úr öðrum landshluta
haustið 1933 gagngert til að stunda
nám í þessum skóla, sem þá var til
húsa í Salem við Fjarðarstræti.
Þennan vetur kynntist hún mann-
sefninu, Finni Magnússyni, síðar
kaupmanni á Isafirði. Finnur lést ár-
ið 1991. Heimili þeirra Helgu og
Finns stóð lengst af í Hafnarstræði 8
á Isafirði, myndarlegu þrflyftu stein-
húsi í hjarta bæjarins. Finnsbúð á
neðstu hæðinni og sneri út í sólríkt
Hafnarstrætið í suðri, en íbúðin
þeirra á efstu hæð og var í gegnum
sund að fara. Utvaldir fengu þó
stundum að sleppa við sundið og
stytta sér leið í gegnum hlýja búðina
þegar vel lá á kaupmanni. Sundið lá
inn í port sem vissi í norður. I þessu
porti leysti snjóa einna seinast á vor-
in í ísafjarðarbæ og lagði oft kaldan
norðangjóst á mót þeim sem sundið
gekk. Eftir hvoragu tók ég þó fyrr
en ég var kominn vel á fullorðinsár,
enda var ég ávallt á leiðinni upp í
hlýjuna til hennar Helgu. Er inn
kom tóku við tveir brattir og fremur
kaldranalegir hringstigar, sem lét
hátt í og ætluðu aldrei að taka enda.
Þá gangur, og inn af honum eldhúsið
hennar Helgu. Ég man Helgu best _
standandi í þessu eldhúsi veitandi
jafnt fjölskyldu sem gestum og
gangandi frá morgni til kvölds.
Hvorki brattir stigarnir né næðings-
samt portið nægðu til að halda aftur
af gestum og koma í veg fyrir að
þetta eldhús var oft einna líkast
kaffistofu í félagsmiðstöð. Slíkt var
aðdráttarafl húsfreyjunnar. Kynleg-
ir kvistir, oftar en ekki hálfgerðir
einstæðingar í bænum, vora sendir
upp úr Finnsbúð með orðunum:
„Blessaður drífðu þig upp til hennar
Helgu og fáðu þér kaffisopa." Og við-
tökumar vora slíkar að þeir komu
aftur og aftur og urðu að heimagöng-
um. Myndir af nokkrum fastagestum
koma í hugann. Lágvaxinn maður,
alltaf í svörtum jakkafötum, sat
lengst af þögull yfir kaffibollanum en
lét fjúka í kviðlingum þegar minnst
varði, gott ef sá var ekki skyggn líka.
Annar var svo mikill sjálfstæðismað-
ur að hann neitaði að horfa upp í
himinhvolfið eftir að Rússar höfðu
sent Spútnik á loft árið 1957. Sá
þriðji hafði á hraðbergi greindarvísi-
tölu flestra samtíðarmanna sinna á
ísafirði á sérhönnuðum kvarða sem
náði frá „rétt stumparagreindur"
upp í „miklu meira en í meðallagi
greindur". Menn gátu þó bætt
greind sína til dæmis með því að
standa betur í skilum. Þessir ólíku
menn og miklu fleiri áttu sér vísan
griðastað hjá Helgu. í kaffifrímínút-
um á morgnana fylltist litla eldhúsið
af háværam krökkum. Vinum og vin-
konum Elsu, MaggElla og Stefáns
úr Barnaskólanum sem var spölkorn
frá. Öll urðu þau óðara að vinum
Helgu. Ástæðuna þarf varla að út-
skýra. Helga var vinmörg og vinsæl
af því að hún hafði einlægan áhuga á
fólki og naut þess svo innilega að
hafa það í kringum sig - það fundu
bæði börn og fullorðnir. Helga var
opin, hlý og skemmtileg, hnyttin í til-
svöram og sagnakona í besta lagi.
Hún var í einu orði „hress“ eins og
unga fólkið kallar það í dag. Og hún
var alltaf til staðar, söm og jöfn. Sem
ung stúlka var Helga um skeið í vist
á Akureyri hjá iðnmeistara nokkram
og konu hans. Þetta var áður en hún
gekk í Húsmæðraskólann á ísafirði.
Helga hafði meðal annars þann
starfa að skammta iðnsveinum, sem
bæði voru lærlingar húsráðanda og
um leið kostgangarar á heimilinu.
Helst til þótti húsfreyju unga mat-
seljan að austan skammta sveinun-
um stórt á krepputímum, og gaf það
mildilega í skyn með orðunum: „Ja,
þú verður einhvern tíma rausnar-
kona.“ Það gekk eftir. Til Helgu sótt-
um við sem hana áttum að vini bæði
andlega og líkamlega hressingu og
var hvort tveggja veitt af rausn,
hvort sem var í Hafnarstrætinu á
ísafirði eða Stóragerði í Reykjavík.
Það er mikil gæfa að hafa átt athvarf
hjá svo góðum manneskjum sem
Helgu og Finni í gleði og sorg frá
barnæsku. Fyrir það þakka ég nú að
leiðarlokum.
Þúrir Þúrisson.