Morgunblaðið - 20.02.2000, Síða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. FEBRÚAR 2000 21
bolta. Pegar búið er að binda efri
grindina þarf að setja niður floor
channels og blockout. Komi skekkj-
ur í ljós eftir steypu þarf að gefa út
discrepancy report, annars útbúið
þið quantity-sheet þar sem öll pay
items koma fram og afhendið það
Or.
íslensk þýðing á ofanskráðu er
þessi:
- Áður en grindin í botnplötunni
í sográsinni er bundin þarf að
ganga frá þéttilista við dæluþróna,
ganga frá jarðvírum að tengiplöt-
um og setja niður hólka fyrir berg-
bolta. Þegar búið er að binda efri
grindina þarf að setja niður gólfr-
ennur og steypuúrtak (stokkur).
Komi skekkjur í ljós eftir steypu
þarf að gefa út fráviksskýrslu, ann-
ars útbúið þið magntölublað þar
sem allir greiðsluliðir koma fram
og afhendið það eftirliti.
I síðara dæminu útskýrir eftir-
litsmaður gröft og fyllingar við
verktaka:
- Efni sem grafið verður úr pen-
stokknum skal nota í access roads
að bottom outlet. Efni sem grafið
verður úr grunni fyrir switchgear
house og úr tailrace canal skal nota
í stífluna en efni úr headrace canal
skal nota í upstream blanket og í
backfill að bottom outlet. Ekki
verður leyft að nota shotcrete í
face slab innan á stíflu.
- Og þetta útleggst þannig á ís-
lensku:
Efni sem grafið verður upp fyrir
fallpípurnar skal nota í veg að
botnrás. Efni sem grafið verður úr
grunni fyrir tengihús og úr frá-
rennslisskurði skal nota í stífluna
en efni úr aðrennslisskurði skal
nota í botnfyllingu lónsins og í fyll-
ingu að botnrásinni. Ekki verður
leyft að nota sprautusteypu í þétti-
vegg innan á stíflu.
Svo mörg voru þau orð. Onnur
dæmi sem flöktu um manna í mill-
um voru t.d. „unit 1“ og „unit 2“
sem þýðir einfaldlega vél 1 og vél
2, „intake“, sem er ekki flókið, þýð-
ir inntak, „grouting" sem er að
sögn kunnugra bergþétting, „still-
ing basin“ sem útleggst iðuþró og
„pipe-layer“ sem mun vera pípu-
lagningamaður. Áður var getið um
„canteen labour“ sem er háfjalla-
nafn yfir konurnar sem elda ofan í
mannskapinn í mötuneytinu.
AHir leiðir...
I Vatnsfelli eru menn samdóma
um að allir séu leiðir yfir þessari
málnotkun og yfirmennirnir segja
það hvimleitt að hlusta á hundruð
starfsmanna bjaga móðurmálið á
þennan hátt. „Þetta hlýtur að hafa
áhrif, menn lifa og hrærast í þess-
ari málnotkun á vöktum sínum og
fara svo til byggða með þetta í far-
teskinu. Menn spyrja hvort ekkert
sé hægt að gera, af hverju við ger-
um ekkert. Við getum ekki annað
en tuðað og reynt að vekja athygli
á þessu ástandi. Þeir sem betur eru
í stakk búnir að grípa inn i halda
bara ráðstefnur um stöðu íslenskr-
ar tungu. Fyrir mér er þetta ein-
faldlega spurning um það hvort við
ætlum að halda í tungumálið eða
láta það verða að einhverjum
graut,“ segir Magnús Stephensen.
í matsalnum leyfa menn sér þó
að brosa að þessu, þótt undirtónn-
inn sé alvarlegur, og benda á að
svona málnotkun hvetji gjarnan til
tilþrifa í þýðingum á nöfnum ís-
lenskra fyrirtækja. Menn hafi t.d.
nefnt að hér á landi starfi The Kill-
ing Company of South Iceland
(Sláturfélag Suðurlands), The Sa-
les Center of Quick Frozen Houses
(Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna)
og The Agricultural Cooporation
og Fleas and Spoons
(Ræktunarsamband Flóa og
Skeiða). Og ekki megi gleyma The
Snake Brothers (Bræðurnir Orms-
son) og þannig megi lengi telja.
Enginn neyddur
til að tala ensku
Að fenginni reynslu af heimsókn í
Vatnsfell og með þær upplýsingar í
farteskinu sem þar fengust og hér
hafa verið skráðar var bæði tilhlýði-
legt og eðlilegt að leggja nokkrar
fyrirspurnir fyrir fulltrúa Lands-
virkjunar og varð Þorsteinn Hilm-
arsson, upplýsingafulltrúi LV, fyrir
svörum.
Hvers vegna leggur LV á það
áherslu að allar bréfaskriftir og öll
plön og pajppírar séu á ensku þótt
hér vinni Islendingar hjá Islending-
um?
„Útboðsgögn, verksamningar og
skjöl er varða túlkun á samnings-
gögnum og samskipti er varða er-
lenda verktaka eru á ensku við
Vatnsfellsvirkjun vegna þess að
verkið var boðið út alþjóðlega. Til
þess þurfa verklýsingar og teikn-
ingar ásamt útboðsgögnum að vera
á aðgengilegu máli fyrir bjóðendur
víðar að en á íslandi. í útboðsgögn-
unm eru ákvæði um notkun ensk-
unnar en þó er gert ráð fyrir að
nota megi íslensku í skriflegum
samskiptum eins og aðilar komi sér
saman um. Landsvirkjun hefur frá
stofnun fyrirtækisins boðið út allar
stórframkvæmdir alþjóðlega og tel-
ur það hafa bæði verið hagkvæmt
fyrir fyrirtækið og komið innlendri
verkkunnáttu og hæfni til góða.
Staðreynd er að bæði hönnun og
bygging virkjana hefur færst æ
meir á hendur íslenskra aðila ein-
mitt vegna þess að þeir hafa öðlast
reynslu af vinnu hjá og samstarfi við
erlenda aðila sem komið hafa að
virkjunarframkvæmdum Lands-
virkjunar. Islensku aðilarnir hafa
reynst ágætlega samkeppnishæfir til
þessa. Þeir hafa annast í seinni tíð
nær alla hönnun virkjana og annast
æ stærri hluta virkjunarfram-
kvæmdanna. Þeir eru jafnframt
famir að sækja á erlend mið á sviði
orkumála og ná þar árangri.
Vatnsfellsvirkjun var boðin út í
þrem byggingarverkhlutum og
tveimur véla- og raftnagnsverkhlut-
um. Átta verktakar gerðu tilboð í
byggingarhlutana en þar af voru
þrír íslenskir verktakar og komu eitt
til þrjú alíslensk tilboð í einstaka
verkhluta. Hlutu tveir íslenskir
verktakar öll þessi verk. I véla- og
rafmagnshlutana bárust einungis til-
boð frá erlendum verktökum og
hlutu tveir þeirra verkin. Bygging
virkjunar er flókið verk og mikið í
húfi, bæði fjármunir og þörf er fyrir
rafmagnið frá virkjuninni á tilsettum
tíma. Verkþættimir fléttast saman
og því er nauðsynlegt að fyrirbyggja
eins og kostur er að misskilningur
komi upp um verkið og vinnuna sem
getur hæglega leitt til alvarlegra
mistaka og mikils skaða. Þess vegna
er gerð krafa um að öll formleg
skrifleg samskipti um verkið sem
tengjast verksamningunum við verk-
takana fari fram á ensku og noti þau
orð og skírskotanir sem skilgreind
em í verksamningum og útboðs-
gögnum."
Mér skilst að þýskur eftirlitsaðili
sé í Vatnsfelli. Væri ekki eðlilegra að
hann fengi skjöl og pappíra þýdda
frekar en að neyða hundruð Islend-
inga til að tala ensku?
„Það er enginn Þjóðverji við eftir-
lit við Vatnsfell. Þið gætuð hafa hitt
Skota sem var staddur þama. Eitt af
þremur fyrirtækjum sem annast
sameiginlega eftirlit með fram-
kvæmdum er þýskt. Öll munnleg
samskipti íslenskra verktaka við eft-
Untal 90
Skilafrestur skattframtals
einstaklinga, sem ekki
hafa með höndum
eigin atvinnurekstur,
rennur út 28. febrúar.
Hægt er að sækja um
viðbótarfrest til 10. mars,
annað hvort skriflega eða
með tölvupósti.
Form fyrir frestumsóknir
með tölvupósti er að finna á
upplýsingavef rsk.is.
Menn með eigin atvinnurekstur hafa frest til 15. mars. Hægt er að
sækja um viðbótarfrest til 15. apríl. Form fyrir frestumsóknir verður
opnað á upplýsingavef ríkisskattstjóra eftir næstu mánaðamót.
irlitsaðilana fara fram á íslensku.
Verkfundir með íslensku verktökun-
um fara fram á íslensku en fundar-
gerðir sem eftirlitsaðilarnir skrifa
eru á ensku enda eru það formleg
skrif með skírskotun til verk-
samninganna á ensku.
Enginn Islendingur er neyddur til
að tala ensku. Landsvirlqun hafði á
sínum tíma frumkvæði að því að
gerður var svonefndur virkjunar-
samningur sem gildir um störf við
virkjunarframkvæmdir. Þar kemur
fram í grein 11.2.1, að öll fyrirmæli
til starfsmanna skuli vera á íslensku
og „skulu starfsmenn ekki þurfa að
tala annað mál en íslensku. í engu
skulu starfsmenn gjalda þess að upp
komi misskilningur, sem er bein af-
leiðing af mismunandi tungumálum
eða vandamálum við að gera sig
skiljanlega,“ eins og þar stendur."
Það er að skilja að verktakar hafí
beðið um að fá að hafa allt á ís-
lensku, utan það sem sneri beint að
erlendum aðilum, það hafí í íyrstu
o
>
P0
FRAMTALS-
FRESTUR
Á NETINU
ERTIL
láð hm ð netínu
www.rsk.is
www.rsk.is
\A/\A/\A/ rOU' IO
Netframtal 2000 hefur nú verið opnað.
Ný og bætt útgáfa frá fyrra ári,
þar sem m.a. er hægt að vista framtalið
og Ijúka framtalsgerð í áföng
Eins og á síðasta ári geta
einstaklingar sem ekki
hafa með höndum eigin
atvinnurekstur talið fram
á netinu. Að auki geta þeir
sem eru með
óverulegan atvinnu-
rekstur og eru ekki
virðisaukaskattsskyldir
nýtt sér netframtalið.
Hllir þeif sem mðguleika hafa ð, eru hvattir til að aata netframtalið