Morgunblaðið - 10.03.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 10. MARS 2000 33
LISTIR
Barnið og
heimspek-
ingurinn
TOIVLIST
Háskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Mahler: Sinfónía nr. 3. Barbara
Deaver mezzosópran, Kvennakór
íslenzku óperunnar.barnakór og
Sinfóníuhljómsveit Islands u. stj.
Petris Sakaris. Fimmtudaginn
9. marz kl. 20.
STÆRSTA, fjölhæfasta og bezt
menntaða hljómsveit lýðveldisins
átti stórafmæli í gær. Fyrstu tón-
leikar Sinfóníuhljómsveitar Islands
voru einmitt fyrir réttum 50 árum,
hinn 9. marz 1950, og var af því til-
efni efnt til aukatónleika sem bragð
var að. Fluttur var einn af stærri
bitum sígildrar tónlistar, hin risa-
vaxna 3. sinfóníu Gústavs Mahlers.
I sjálfu sér viðeigandi verkefni á
tyllidegi sem þessum, þó að frum-
flutningur pöntunarverks frá
heimskunnu tónskáldi hefði óneit-
anlega verið metnaðarfyllra, eins og
mörg dæmi eru um hjá fremstu
hljómsveitum erlendis, og fyrir
jafnvel smærri afmæli en hér var
um að ræða.
Gústav Mahler kvað að vísu ekki
lengur njóta sömu athygli og var á
7. og 8. áratug, þegar hljómkviður
hans voru efstar á baugi í tónlistar-
höllum hins vestræna heims. Engu
að síður verður 3. sinfónían frá 1889
alltaf talin meðal tilkomumeiri við-
fangsefna fyrir stóra hljómsveit
hvað sem öllum tízkusveiflum líður,
og ekki verður af henni skafið að
hún er stór í sniðum. Ef öllum
áhafnarkröfum er framfylgt, út-
heimtir verkið um 120 hljóðfæra-
leikara - auk einsöngvara, kvenna-
kórs og drengjakórs. Látum vera að
Sinfóníuhljómsveitin (að 16 auka-
mönnum meðtöldum) náði „aðeins“
106 manna styrk að þessu sinni og
að „drengjakórinn“ var skipaður
unglingsstúlkum. Eftir stendur, að
slíkt stórvirki hefði tæplega verið
viðráðanlegt hér á landi svo sómi
hefði verið að fyrir bara 20-25 ár-
um. Ekki aðeins með tilliti til um-
fangs, heldur einnig til flutnings-
gæða.
En mikið vatn hefur til sjávar
runnið síðan þá, og slíkar eru fram-
farir SI á aðeins einum aldarfjórð-
ungi, að það sem áður var óhugs-
andi er nú orðið sjálfsagt mál.
Stærstu verk sinfóníubókmennta
hafa þegar fyrir allnokkrum árum
látið að sér kveða í kvikmyndahús-
inu að Hagatorgi, og er skemmst að
minnast „Upprisu“-sinfóníu Mahl-
ers, nr. 2, sem SI fiutti hér um árið
með glæsibrag. 3. sinfónía hans,
sem í gærkvöld var frumflutt á Is-
landi, meira en öld eftir að hún varð
til, er því aðeins ein af mörgum
álíka þungavikturum tónbókmennta
sem beðið hafa síns vitjunartíma
hér á norðurhjara meðan hljóm-
sveitin óx úr grasi og mannskapn-
um fjölgaði hægt og bítandi úr 40 í
80 hljómlistarmenn - sem telst þó
enn ekki fullskipuð sinfóníuhljóm-
sveit á alþjóðavísu, þótt í það virðist
stefnt. Líkt og til að _ árétta þetta
var blaðafrétt um að SI hefði nýlega
fest kaup á fjórum Wagner-túbum,
sem ættu að koma í góðar þarfir í 7.
sinfóníu Bruckners á þessu vori.
Það hefur verið sagt um sinfón-
ísku verk Mahlers, að þau beri vott
um tvíeðlið í persónuleika hans, ein-
faldleikann og hið upphafna, sem
hann ýmist leitist við að tefla gegn
hvort öðru eða sameina, og ekki
alltaf með sama erindi sem erfíði.
Það er vitaskuld ekki öllum gefið að
því að sameina sýn barns og heim-
spekings svo allir láti sannfærast.
Fyrir sumum hlustendum getur
upphafningin stundum hljómað hol,
og hið barnslega banalt.
Það skal þó játað, að fyrir undir-
rituðum, sem er ekki sterkur fyrir í
Mahler og hafði aldrei heyrt Þrist-
inn áður, var margt sem gekk dáfal-
lega upp í víðast hvar skýrt mótaðri
meðferð Petris Sakaris og Sinfón-
íuhljómsveitarinnar, sérstaklega í
lokaþættinum, þar sem greinilega
hafði verið nostrað við smæstu at-
riði í líðandi leik strengjanna. Lág-
vær mars þeirra í upphafsþættinum
var hins vegar væskilslega þurr í
hljómburðarleysi Háskólabíós og
hefði mátt setja aðeins meira „kjöt“
í tóninn. Kannski hefði munað um
14 strengjaleikarar í viðbót, þó að
reynslan af DR-hljómsveitinni á
dögunum hafi að vísu bent til ann-
ars í þessu vonlausa húsi.
Einskær stílræn fjölbreytni sin-
fóníunnar gerir að verkum, að hún
er ekki auðtorguð í einni hlustun, en
við fyrstu heyrn var auðvelt að láta
hrífast af mörgum frjóum augna-
blikum hennar, þótt sumt væri fyrr-
getnum annmörkum brennt og
jaðraði stöku sinni við afskræm-
ingu. Að fara að tíunda beztu
augnablikin hér myndi hins vegar
æra óstöðugan, enda verkið um
nærri 110 mínútur að lengd, há-
punktar þess legíó og gífurlegt lit-
róf sinfóníuhljómsveitar af stærstu
gerð nýtt í æsar.
Þó hlutu þættir einsöngvarans og
kóranna í síðasta hlutanum óhjá-
kvæmilega að standa upp úr.
Bandaríska mezzosópransöngkonan
var sem sköpuð í hlutverkið og túlk-
aði hátimbraða Nietzsche-textann
„O Mensch! Gib acht!“ og andstæðu
hans, „Armer Kinder Betterlied" úr
þjóðkvæðasafninu Des Knaben
Wunderhorn af innlifun, sem þétt
og hljómmikil rödd hennar átti lítið
fyrir að skila gegnum þykkan
hljómsveitarvefinn. Raddirnar í
Kvennakór Islenzku óperunnar
stóðu einsöngvaranum fyllilega á
sporði og bárust hreint, skýrt og
fallega um salinn, og þegar stúlk-
urnar í „drengjakórnum" komu inn
með sitt klingjandi Bim! Bam! við
bjölluhljóm og glaðlegan hátíðarblæ
hljómsveitarinnar var beinlínis sem
brostið væri á aðfangadagskvöld í
salnum. M.a.s. var ekki laust við að
þær minntu eilítlega á alvöru
drengjakór, og kann að hafa verið
meðvitað.
Eins og iðulega í sinfónískum
verkum af þessum stærðarflokki
var lúðrablástur fyrirferðarmikill,
og er óhætt að segja að pjátrið hafi
átt marga stórglæsilega spretti
þetta kvöld. Eftirtektarvert var þó
hvað strengir komu víða furðuvel í
gegn í túttí-köflum, og hlýtur það
að skrifast á Petri Sakari, sem hér
sem oft áður náði miklum árangri á
skömmum tíma með farsælli og
hnitmiðaðri handleiðslu, eins og
hans var von og vísa.
Ríkarður O. Pálsson
Verk úr
umslögum
í Galleríi
Geysi
JOSEPH Marzolla, ungur
listamaður frá Frakklandi,
opnar sýningu á verkum sínum
í Gallerí Geysi, Hinu húsinu v/
Ingólfstorg, kl. 16 á morgun,
laugardag. Verkin eru unnin úr
umslögum og plasti. Sýningin
stendur til 26. mars og er opin
alla virka daga frá kl. 8-17.
Morgunblaðið/Ásdís
Bandaríska mezzosópransöngkonan Barbara Deaver var gestur Sin-
fóníuhljómsveitarinnar á tónleikunum í gærkvöldi.
Islands-
klukkan í
Brautar-
tungu
LEIKDEILD Ungmennafé-
lagsins Dagrenningar frumsýn-
ir Islandsklukkuna eftir Halldór
Laxness í Félagsheimilinu
Brautartungu í Lundarreykja-
dal, annaðkvöld, laugardags-
kvöld, kl. 21.
Leikstjóri er Halla Margrét
Jóhannesdóttir en aðalhlutverk
eru í höndum Sigurðar Hall-
dórssonar sem leikur Jón
Hreggviðsson og Hildar Jó-
steinsdóttur sem leikur Snæ-
fríði Islandssól. Nítján leikarar
taka þátt í sýningunni og að
henni koma um fjörutíu manns
sem er tæpur helmingur íbúa
Lundarreykjadals.
I tilefni uppfærslunnar samdi
Bjami Guðmundsson, kennari á
Hvanneyri, sérstakt titillag og
texta. I fréttatilkynningu segir
að uppfærsla leikdeildar
UMFD á íslandsklukkunni sé
eitt viðamesta verkefni sem
leikfélag af þessari stærðar-
gi-áðu hafi ráðist í. Allt kapp hef-
ur verið lagt á að gera sýning-
una sem best úr garði og hefur
undirbúningur staðið í heilt ár.
Forseti Islands, hr. Ólafur
Ragnar Grímsson, verður
ásamt þingmönnum Vestur-
lands sérstakur gestur á
frumsýningunni. Arið 1996 setti
leikdeild UMFD upp nýja leik-
gerð á sögu Halldórs Laxness,
Sjálfstæðu fólki.
Rýmumfyrir
nýjum vörum