Morgunblaðið - 10.03.2000, Blaðsíða 58

MORGUNBLAÐIÐ
t58 FÖSTUDAGUR 10. MARS 2000
UMRÆÐAN
ESB smáklíkuræði,
ekki lýðræði
Á ÁRUM áður, þeg-
ar Sovétríkin voru enn
við lýði og styrktu
áróðursstarf sósíalista
um víða veröld, var
blómatími hugtaka-
brengls og öfugmæla
áróðursmanna rauða
valdsins. Smáklíkuræði
' (oligarchy) Kremlverja
var kallað „alþýðulýð-
ræði, sem er hið full-
komna lýðræði". Upp-
login og fegruð mynd
af fullkomleika fyrir-
myndarríkisins og „al-
ræði öreiganna“ þar í
landi var dásömuð.
Hörmungarástand
mannréttinda, heft persónu- og tján-
ingafrelsi með refsirétti „gúlagsins"
og geðveikrahælisins var skilgreint
sem réttlátur áfangi í framfarasókn
til hins fullkomna framtíðarríkis sós-
íalismans. Þagað var yfir morðum og
manndrápum í milljónavís en menn-
ing og listir í sovétinu rómaðar.
Ryðgað framleiðslu- og framleið-
nirýrt kerfi efnahagsmála með til-
heyrandi fátækt og lágu neyslustigi
fólksins var í frásögninni puntað
með merkingarlausu slagorðagjálfri.
Þetta rifjaðist upp fyrir mér, þeg-
ar ég las um glansmynd Þórunnar
Sveinbjörnsdóttur af ESB í blaðinu
17. febrúar og halelújaboðskap Eir-
íks B. Einarssonar 4. þ.m. Hann
gengur svo langt í öfugmælunum að
skilgreina ESB sem „lýðræðis-
bandalag Evrópu“.
Hafa menn heyrt annað eins?
Skoðum staðreyndirnar um
stjórnskipun ESB.
Fjórar aðalstofnanir ESB
Stjórnskipun ESB endurspeglast
í fjórum aðalstofnunum þess. Þær
eru ráðherraráðið, framkvæmda-
stjórnin, Evrópuþingið og dómstóll-
inn.
Valdið liggur fyrst og fremst hjá
ráðherraráðinu. Það
fer með æðsta ákvarð-
anavald í öllum málum,
þar með talið löggjaf-
arvald og vald til þess
að gefa út tilskipanir
og reglugerðir innan
ákvæða ESB-samning-
anna. Einnig fer það
með samningsréttinn
við utanbandalagsríki,
m.a um sjávarútvegs-,
tolla- og viðskiptamál.
Það kýs framkvæmda-
stjórnina 4. hvert ár og
dómara í Evrópudóm-
stólinn til 6 ára í senn.
Það afgreiðir tillögur,
sem framkvæmda-
stjórnin hefur átt frumkvæði að.
Undir vald hennar á öllum þessum
sviðum beygja sig liðlega 375 millj-
ónir kjósenda, sem hafa engan rétt
til að velja þennan æðsta ákvörðun-
araðila ESB, heldur aðeins hlýða og
nöldra.
Hafa menn heyrt áður um þvílíkt
„lýðræði", þetta fullkomna „Evrópu-
lýðræði“?
Kjósendur aðildarríkjanna hafa
ekki rétt til að velja löggjafann.
Löggjafinn er ekki kjörinn lýð-
ræðislegri kosningu heldur skipar
ríkisstjóm hvers aðildarríkis einn
fulltrúa í ráðherraráðið. Þeir eru því
15 í dag.
En atkvaeðin í ráðherraráðinu eru
ekki 15 heldur 87, af þvi að ríkjunum
er mismunað.
Fulltrúar Breta, Frakka, Itala og
Þjóðveija fara með 10 atkvæði hver í
ráðinu. Fulltrúi Spánar hefur 8 at-
kvæði. Fulltrúar Belgíu, Grikklands,
Hollands og Portúgal 5 atkvæði
hver. Fulltrúar Austurríkis og Sví-
þjóðar 4 atkvæði hver. Fulltrúar
Danmerkur, Finnlands og írlands 3
atkvæði hver. Fulltrúi Lúxemborg 2
atkvæði.
Hversu þungt halda menn svo að
áhrifavægi íslands yrði við þessar
Evrópusambandid
Það er kaldhæðnislegt,
að „Evrópulýðræðið“ er
í meginatriðum hlið-
stætt smáklíkuræði
Kremlverja, segir
Hannes Jónsson, sem
Austur-Evrópa hefur í
óða önn verið að losa sig
undan síðan 1989.
reglur, ef til aðildar kæmi? í mesta
lagi 1 á móti 87.
Framkvæmdastjórnin,
þingið og dómurinn
I reynd er framkvæmdastjómin
önnur mesta valdastofnun ESB.
Hún er ekki lýðræðislega kjörinn í
almennum kosningum heldur skipuð
af ráðherraráðinu. I henni eru nú 20
embættismenn, sem almennir kjós-
endur aðildarríkjanna em ekki í
neinum beinum tengslum við. Hún
sér um daglegan rekstur ESB, tekur
þátt í löggjafarstarfi þess með því að
hafa framkvæði og gera tillögur til
ráðherraráðsins um ný verkefni og
útgáfu laga, reglugerða og tilskip-
ana, auk þess sem hún sér um að
framkvæma fjárlög sambandsins
Hlutverk hennar er þó ekki síst að
sjá til þess að lög, reglur og tilskip-
anir ESB séu virt af aðildarríkjun-
um. Einnig gerir hún samninga við
utanbandalagsríki og leggur fyrir
ráðherraráðið til samþykktar. Hún
er líka vörsluaðili samninga og hefur
eftirlit með að ákvæðum þeirra sé
framfylgt, stjómar starfsliðinu og er
í beinum tengslum við fastanefndir
aðildarríkjanna og fulltrúa annarra
Hannes
Jónsson
SLIM-LINE
dömubuxur frá
gardeur
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 561 1680
Frábær þjónusta
KERFISÞROUN HF.
Fákafeni 11 • Simi S68 8055
http://www.kertisfhroun.is/
Ráðherraráðið er æðsta valdastofnun og löggjafi ESB,
kýs framkvæmdastjóm, dómara og gerir milliríkjasamninga.
í því em 15 ráðherrar með 87 misþung atkvæði.
ríkja, sem hafa fastanefndir hjá
ESB.
Þriðja aðalstofnunin er Evrópu-
þingið. Reyndar er það öfugmæli að
tala um þingið. Það er ekkert þing í
okkar skilningi á löggjafarþingi
heldur var það lengst af aðeins
valdalaus ráðgjafarsamkoma, þótt
hresst hafi verið lítillega upp á
myndugleik þess á takmörkuðu sviði
á undanfömum áram. Á því sitja nú
626 valdarýrir fulltrúar, kjörnir í al-
mennum kosningum aðildarríkj-
anna. Það endurspeglar smávægi
þess í huga hins almenna kjósanda,
að kosningaþátttaka til þess er yfir-
leitt á bilinu 30-40%. Það er fyrst og
fremst blekkingarpunt í stjórnskip-
un smáklíkuræðisins, þar sem 15
manna ráðherraráð fer með æðsta
valdið og er löggjafinn, ekki þingið.
Um Evrópudómstólinn þarf ekki
að fjalla að öðra leyti en því, að hann
er kjörinn til 6 ára af ráðherraráðinu
og dómar hans hafa forgang fyrir
landsrétti aðildarríkjanna.
Stjórnskipulag af þessu tagi er
ekki lýðræði. Það sér hver heilvita
maður. Þetta skipulag kemur undir
gömlu skilgreiningu forngrikkja á
„oligarchy“ eða smáklíkuræði. Það
er ástæðulaust fyrir íslendinga að
láta telja sér trú um, að þetta sé lýð-
ræði.
Hliðstætt smáklíkuræði
Kremlverja
Það er kaldhæðnislegt, að
„Evrópulýðræðið" er í meginatrið-
um hliðstætt smáklíkuræði Kreml-
verja, sem Austur-Evrópa hefur í
óða önn verið að losa sig undan síðan
1989. Eg kynntist því í nærmynd,
þegar ég starfaði í 9 ár í Moskvu í
tveinur áföngum á Bréshnev-tíma-
bilinu. Þar var æðsta valdið í reynd í
höndum 15 manna klíku, Pólitbjúró
Kommúnistaflokksins. Miðstjórn
flokksins kaus eða réttara sagt end-
umýjaði valdatíma klíkunnar að
hennar eigin tillögu. Framkvæði til
lagasetningar, tilskipunar eða kjörs
í embætti, þ. á m. ráðherraembætti
og dómstóla, vísaði klíkan til mið-
stjómar, sem þá var stofnun 241
fulltrúa, sem fundaði 1-2 daga tvisv-
ar á ári og samþykkti í einu hljóði
allt sem frá Pólítbjúró kom og vísaði
því til Æðstaráðs Sovétríkjanna til
samþykktar. Það kom einnig saman
2 daga tvisvar á ári og samþykkti all-
ar sömu tillögurnar einróma og af-
greiddi sem lög ríkisins eins og þær
komu frá Pólitbjúró. Öfugmæla-
menn kölluðu þetta „alþýðulýðræði,
hið fullkomna lýðræði," sem í reynd
var smáklíkuræði Pólitbjúró-flokks-
ins.
Mér þykir ekki líklegt, að íslend-
ingar vilji búa við öfugmælalýðræði,
hvorki smáklíkuræði „alþýðulýð-
ræðisins" né heldur „Evrópulýðræð-
isins“. Við verðum bara að vona, að
engum takist að blekkja okkur til
þess að ánetjast því með aðildar-
glansmynd um óraunhæfan gróða-
pakka frá Brassel.
Höfundur er fyrrvcrundi sen diherra.
N
FFKK GOl F>RIR
| BESTAN LFlK ÖÍS TILNFFMNGU
f ' l'!L OSKARSVERÐUAUNA

FRUMSYND I DAG
I I
I J
í \
i 1
I w 4mkmmi Bmmmi MKOa
THE HURRICANE
HANS STÆRSTI BARDAGI VAR FYRIR RETTLÆTI
___________________________________________________________________I
n m bio
riTTin^^Trriiiii n^i rnTiTUTTTiii^ri *rrr ir rrnTrnnnm 1111 iíttttttttítttti rri n