Morgunblaðið - 08.04.2000, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
AP
Blóma-páskaegg
í Erfurt
RISAVAXIÐ „páskaegg" úr blóm- sem opnuð verður á morgun í borg-
um prýðir sérstaka páskasýningu inni Erfurt í Þýskalandi.
Momcilo Krajisnik leiddur fyrir rétt 1 Haag
Stýrði þjóðernis-
hreinsunum í Bosníu
Haag. AP, AFP, Reuters.
EINN æðstu yfirmanna Bosníu-
Serba á þeim tíma er stríð stóð yfír
þar á árunum 1992-1995 var í gær
leiddur fyrir Alþjóðlega stríðsglæpa-
dómstólinn í Haag. Momcilo Krajisn-
ik er af mörgum talinn vera annar
meginskipuleggjenda þjóðemis-
hreinsana sem hermenn Bosníu-
Serba framkvæmdu í stríðinu. Hann
var forseti þings Bosníu-Serba og
hægri hönd Radovan Karadzic for-
seta, sem er eftirlýstur af stríðs-
glæpadómstólnum.
Þúsundir óbreyttra borgara, aðal-
lega múslímar, voru myrtar og stökkt
á flótta frá heimilum sínum í þessum
hreinsunum. Krajisnik stóð grafkyrr
meðan breskur dómari las ákæru á
hendur honum sem er í níu liðum.
Ákæruatriðin varða m.a. þjóðarmorð,
glæpi gegn mannkyni og brot á Genf-
arsamningnum frá árinu 1949 um
réttindi flóttamanna og óbreyttra
borgara á ófriðartímum. í ákærunni
segir að sem virkur félagi í framvarð-
arsveit Bosmu-Serba meðan á stríð-
inu í Bosníu stóð hafi Krajisnik „bæði
haft formlegt og raunverulegt vald“
AP
Momcilo Krajisnik við réttar-
haldið í gær.
yfir hersveitum Bosniu-Serba og öðr-
um aðilum sem þátt tóku í glæpunum.
Ef Krajisnik verður fundinn sekur á
hann yfir höfði sér allt að lífstíðar-
fangelsi. Hann neitaði í gær öllum
sakargiftum en dómarinn kom í veg
íyrir að ósk hans um að fá gefa yfir-
lýsingu við réttarhaldið næði fram að
ganga. Krajisnik er æðsti valdamað-
ur Bosníu-Serba sem tekst að hand-
sama vegna grimmdarverkanna í
Bosníu. Akæra og handtökuskipun á
hendur honum var gefin út í febrúar
síðastliðnum en hvorutveggja haldið
leyndu til að auðvelda handtöku hans.
Franskir sérsveitarmenn handsöm-
uðu Krajisnik á heimili foreldra hans
í bænum Pale í Bosníu á mánudag.
Á þriðjudag hélt dómsmálaráð-
herra Svartfjallalands, Dragan Soc,
því fram að Milosevic Serbíuforseti
hefði notað Krajisnik sem skiptimynt
í samskiptum við Vesturveldin. „Það
er mjög trúlegt að Milosevic hafi
samið um handtöku Krajisniks til að
vinna tíma og tryggja sig í sessi
heima fyrir,“ hefur AFP-fréttastofan
eftir Soc.
Veirusýking í færeysku
laxeldisfyrirtæki veldur ótta
ÓTTI hefur gripið um sig meðal
laxeldisfyrirtækja vegna fréttar
um banvæna veirusýki í laxi, ISA,
sem nú hefur stungið sér niður hjá
Alilaks í Fuglafirði, að því er segir
í fréttatilkynningu frá Norður-
Atlantshafs laxverndunarsjóðnum.
Sýkin hefur ekki áður greinst í
laxeldi í Færeyjum og hafa stjórn-
völd þegar gripið til aðgerða sem
efla eiga sóttvarnir. Gert hefur
verið ráð fyrir að framleidd yrðu
50 þúsund tonn af laxi í Færeyjum
á árinu og nú þegar aflar laxeldi
fjórðungs þeirra tekna sem sjávar-
útvegur landsmanna tryggir þeim.
Umrætt laxeldisfyrirtæki er í
eigu Vestlaks og er þar framleitt
fóður úr síld, loðnu og fleiri fisk-
tegundum. Ekki er fyllilega Ijóst
hve alvarlegur vandi er á ferð en
embættismenn óttast að svæði með
um 15 km radíus sé í hættu.
ISA-veiran hefur valdið miklu
tjóni hjá laxeldisfyrirtækjum í
Skotlandi og virðist ekki hafa tek-
ist að vinna bug á henni þar eða í
Kanada. Hún er einnig farin að
herja á villtan lax í báðum löndun-
um.
!
Japönsk menningarmiðstöð opnuð
Fjölmargir
möguleikar á
samstarfi
Japönsk menningarmiðstöð var opnuð formlega sl.
miðvikudag og er undanfari japanska sendiráðsins
sem opnað verður hér á landi á næsta ári. Toshiaki
Tanabe, sem gegna mun stöðu sendiherra Japans á
7
Islandi, var viðstaddur opnunina.
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Toshiaki Tanabe, sendiherra Japans á íslandi, segir framsækni norrænna
þjóða vera eina ástæðu þess að Japanir æski frekara samstarfs við þær.
TOSHIAKI Tanabe hefur áður starf-
að fyrir utanríkisþjónustu Japana í
íran, Brasilíu og Bandaríkjunum svo
að nokkur dæmi séu tekin. Hann tók
við starfi sendiherra Japans í Noregi
í byrjun marsmánaðar og mun einnig
gegna þeim starfa á íslandi þegar
sendiráðið verður opnað hér 2001.
Tanabe segir Norðurlöndin um
margt ólík þeim stöðum sem hann
hefur dvalið á hingað til. „Þetta er
ögrandi og þessu fylgir mikil
ábyrgð," segir Tanabe er blaðamaður
spyr hann um þá ábyrgð að hafa um-
sjón með tveimur sendiráðum. Hann
segir möguleikana þó ekki síður fjöl-
marga. „Það eru til að mynda ýmsir
möguleikar á auknu samstarfi Is-
lands og Japans," segir Tanabe og
nefnir sem dæmi að þótt fiskveiðar
kunni að vera augljós kostur, þá komi
hátækni og jarðhitaorka ekki síður til
greina sem og aðrir ókannaðir mögu-
leikar.
„Það er mikil eldfjallavirkni hér
eins og í Japan. Þetta er umhverfis-
væn orka sem býður upp á feikna-
marga möguleika fyrir mannkynið í
heild,“ segir Tanabe og telur því ekki
úr vegi að kanna frekar samstarf
þjóðanna á þessum grundvelli. Þá
kveðst hann hafa kynnst flóknum
hugbúnaði eftir komu sína til landsins
sem auðveldlega mætti kynna Japön-
um.
Vilja þróa miðstöðina í
samvinnu við íslendinga
Það féll í hlut Tanabes að vígja
menningarmiðstöð Japans á íslandi
sem opnuð var formlega sl. miðviku-
dag. í miðstöðinni er að finna almenn-
ar upplýsingar um Japan og íbúa
landsins. Hann segir Japani þó hafa
áhuga á að þróa menningarmiðstöð-
ina enn frekar.
„Við viljum gjama styrkja mið-
stöðina í samræmi við þær íyrir-
spumir og óskir sem okkur berast frá
íslendingum og þurfum því í raun á
ykkar leiðsögn að halda, svo miðstöð-
in geti nýst sem best,“ segir Tanabe.
Japanir hafi þá enn fremur áhuga á
að sjá fleiri íslendinga leita til Japans
í framhaldsnám, sem og að fleiri Jap-
anir leiti til íslands.
Aðdraganda að stofnun menning-
armiðstöðvarinnar má rekja til heim-
sóknar Keizo Obuchi, fyrrverandi
forsætisráðherra Japans, til íslands á
síðasta ári. Heimsóknin kom til vegna
sameiginlegs fundar forsætisráð-
herra Japans og Norðurlandanna, en
Obuchi ræddi einnig við ráðamenn á
íslandi og var í framhaldi ákveðið að
opna hér sendiráð.
„Við emm mjög ánægð með að
unnt verði að opna sendiráð hér á
landi í byijun næsta árs, en það er á
svipuðum tíma og íslendingar opna
sendirráð sitt í Tokýó.“
Tanabe kveður Obuchi þó hafa litið
svo á að nauðsynlegt væri að færa
samskipti þjóðanna tveggja yfir á
breiðari gmndvöll, en slíkt sé einmitt
hlutverk menningarmiðstöðvarinnar
nýju. „Læri Japanir og íslendingar
meira hveijir um aðra munu sam-
skipti þeirra í framhaldi aukast."
Nýleg stjómarskipti í Japan og
veikindi Obuchi koma því til tals þar
sem forsætisráðherrann íyrrverandi
átti mikinn þátt í stofnun menningar-
miðstöðvarinnar og væntanlegu
sendiráði. „Því miður veiktist Obuchi,
en hann hefur gegnt mMvægu hlut-
verki í samskiptum Japans við Norð-
urlandaþjóðimar. Þar sem hann er
enn í dái var ákveðið að koma á nýrri
stjórn,“ segir Tanabe og bætir við að
Yoshiro Mori hafi verið forsætisráð-
herranum náinn.
Einlægni einkennir
Islendinga og Japani
Mori hafi hins vegar látið koma
berlega í Ijós að stefnu Obuchi yrði
áfram fylgt. „Þannig að þótt það hafi
orðið breytingar á ríkisstjóminni, þá
verða engar breytingar á stefnu
stjómarinnar,“ sagði Tanabe en að
mati hans era viðbrögð erlendra
þjóðarleiðtoga og stöðugleiki verð-
bréfamarkaðsins í Tokýó til vitnis um
þetta. „Þetta þýðir að stjómarskiptin
hafa gengið vel fyrir sig og að fólk
trúir því að stefna stjómarinnar verði
eftir sem áður sú sama.“
Tanabe segir að þótt ísland og Jap-
an séu um margt ólík sjái hann engu
að síður margt líkt með þjóðunum.
„Það má nefna sem dæmi að báðar
þjóðir era gestrisnar og koma fram
við gesti eins og jafiiingja. íslending-
ar búa líka yfir sömu einlægni og Jap-
anir. Það er hægt að treysta því að
fólk hér meini það sem það segir í
stað þess að þurfa að reyna að skilja
það sem á bak við liggur. Ef Japanir
segja eitthvað vera í góðu lagi þá
meina þeir nákvæmlega það og það
sama gera íslendingar. Þessari ein-
lægni deila báðar þjóðir með sér.“
Þegar talið berst síðan á ný að sam-
vinnu Norðurlandanna og Japans
segir Tanabe það ekki hvað síst vera
framsýni Norðurlandanna sem veki
áhuga Japana. „ísland og hin Norð-
urlöndin era framsýn og meðvituð
um að það verður að takast á við þau
vandamál sem blasa við mannkyn-
inu,“ segir Tanabe og kveður Japani
því Iíta á Norðurlöndin sem eins kon-
ar mælikvarða á þau málefni sem eigi
eftir að reynast mMvæg í framtíð-
inni.
Hann nefnir sem dæmi að þessar
þjóðir leggi til að mynda töluverða
áherslu á að sigrast á skipulagðri
glæpastarfsemi, að hindra dreifingu
og neyslu eiturlyíja, sjúkdóma á borð
við alnæmi og berkla, sem og þann
vanda, sem blasi við allri félagsþjón-
ustu í kjölfar síhækkandi meðalald-
urs.
„Ef tekist er á við þessi vandamál
af fullri alvöra þá mun það verða
mannkyninu til góða og Norðurlönd-
in hafa einmitt áttað sig á mMvægi
þessa,“ segir Tanabe og bætir við að
Japanir hafa áhuga á að þjóðimar
deili með sér slíkri þekkingu „Það,
sem við getum ekki lært hvert af
öðra, getum við kannski þróað í sam-
vinnu.“