Morgunblaðið - 11.05.2000, Side 26

Morgunblaðið - 11.05.2000, Side 26
26 FIMMTUDAGUR 11. MAÍ 2000 MORGUNBLAÐIÐ ERLENT Aleksander Kwasniewski, forseti Póllands, er bjartsýnn á inngöngu í ESB árið 2003 Myndi styrkja það sem áunnist hefur eftir hrun kommúnismans Aleksander Kwasniewski, forseti Póllands, er vongóður um að landið fái aðild að Evrópusambandinu árið 2003 og telur að hún muni styrkja það sem áunnist hefur í Póllandi eftir fall kommúnistastjórnarinnar fyrir áratug. Þetta kemur fram í svari pólska forsetans við nokkrum spurningum Morgunblaðsins 1 tilefni af heimsókn hans til Islands sem hefst í dag. FINNA Pólverjar til ör- yggiskenndar nú þegar þeir njóta þeirrar verndar, sem fylgir að- ild að Atlantshafs- bandalaginu, eftir að hafa mátt þola kúgun voldugra nágranna- rfkja í margar aldir? Innganga Póllands í NATO á síðasta ári markaði tímamót í sögu pólsku þjóðarinnar. Aðild okkar að Atlantshafsbandalaginu veitir okk- ur öryggistryggingar sem Pólland hefur aldrei haft áður. Við erum nú í bandalagi með traustum lýðræð- isríkjum, bandalagi sem ísland hefur átt aðild að frá upphafí, í rúma hálfa öld. Við erum á sama tíma okkur meðvitandi um að að- ildinni að NATO fylgja einnig mjög miklar skyldur af hálfu Póll- ands. Við höfum því ekki aðeins eflt eigið öryggi. Ábyrgð okkar eykst einnig. Skuldbindingar okkar gagnvart bandalaginu aukast enn- fremur í samræmi við aukin verk- efni sem NATO þarf að takast á við. Málið snýst því ekki aðeins um sameiginlegar varnir, heldur einn- ig um innlegg í þá viðleitni banda- lagsins að takast á við ný verkefni við breyttar aðstæður í heiminum. Viljum bæta sam- skiptin við Rússland Frá því Pólverjar fengu aðild að NATO fyrir ári hafa þeir beitt sér fyrir inngöngu Úkraínu og Eystra- saltsríkjanna í vestrænar stofnan- ir. Hefur þetta leitt til versnandi samskipta milli Póllands og Rúss- lands og telur þú að land þitt muni gegna forystuhlutverki í Mið- og Austur-Evrópu sem aðili að NATO? Pólverjar framfylgja virkri stefnu í málefnum Mið- og Austur- Evrópu. Við leggjum mikla áherslu á náin og vinsamleg samskipti við öll nágrannaríki okkar. Við styðj- um þá ósk vina okkar í Austur- Evrópu að fá að taka þátt í evrópska samrunanum. Við höfum sérlega mik- il tengsl og samskipti við Ukraínu, Litháen og hin Eystrasaltsrík- in. Ég tel enga ástæðu til að ætla að bætt samskipti við þessi ríki þurfí að hafa neikvæð áhrif á tengsl okkar við Rússland. Við höfum mikinn hug á að efla einnig samvinnuna við stærsta samstarfsríki okkar í Austur- Evrópu. Ég vona að með sameigin- legu átaki getum við bundið enda á þá stöðnun í samskiptum Póllands og Rússlands sem við höfum orðið varir við að undanförnu. Svo ég svari spurningunni beint vil ég leggja áherslu á að Pólland Prins póló þarf ekki að vera eina póiska út- flutningsvaran á ísiandi hefur enga löngun til að gegna for- ystuhlutverki í Mið- og Austur- Evrópu. Sem aðili að NATO og síðar Evrópusambandinu vill Pól- land heldur ekki verða „framvarð- arríki“ eða nokkurs konar víg- garður. Við viljum miklu frekar gegna hlutverki brúar milli Vestur- og Austur-Evrópu. Ef fallið yrði frá því að stækka bæði vestrænu bandalögin og bæta við nýjum ríkj- um myndi það jafngilda því að rök- in á bak við breytingarnar í Evrópu væru véfengd. Bjartsýnn á aukin samskipti við fsland Hvernig metur þú samskipti Póllands við ísland og hvernig er hægt að auka þau að þínu mati? Samskipti Póllands og íslands fara síbatnandi. Pólverjar hafa lengi tengt Island við hveri, eldfjöll og jökla. Víkingar og Islendinga- sögurnar, elsta þing Evrópu, meira en þúsund ára gamalt, fiskur og lýsi - þetta eru hefðbundin vörum- erki íslands, sem eru einnig þekkt á bökkum Vislu. Frá því á síðasta ári höfum við einnig verið banda- menn. Pólland varð aðili að NATO sama dag og forseti íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, kom í opinbera heimsókn til Póllands. Efnahagssamstarf Póllands og íslands - bæði á sviði viðskipta og þjónustu (einkum þjónusta við ís- lensk fískiskip) - er gott og líklegt til að batna. I Póllandi hefur verið ráðist í ýmis sameiginleg verkefni með íslensku fjármagni. Ég veit að prins póló súkkulaði er vinsælt meðal landa þinna en það þarf alls ekki að vera eina útflutningsvaran okkar á íslenska markaðnum. Ég er sannfærður um að menn- ingarleg tengsl þjóðanna aukast einnig þrátt fyrir fjarlægðina. Pjóðirnar hafa lengi haft mikil tengsl á tónlistarsviðinu. Bohdan Wodiczko - sem stjórnaði Fflharm- óníusveitinni í Reykjavík í nokkur ár - er enn virtur verndari þessara tengsla. Á góðri leið með að fá aðild að ESB Velti Walesa úr sessi ALEKSANDER Kwasniewski var kjörinn forseti Póllands árið 1995 og bar þá sigurorð af Lech Walesa, fyrrverandi Leiðtoga Samstöðu og fyrsta forseta landsins eftir fall kommúnistastjórnarinnar fyrir áratug. Kwasniewski fæddist í pólskum smábæ 15. nóvember 1954. Faðir hans var læknir og móðir hans hjúkrunarkona. Kwasniewski nam hagfræði við háskólann í Gdansk, gekk í komm- únistaflokkinn 23 ára að aldri og varð brátt einn af forystumönnum ungliðahreyfingar flokksins. Hann var um skeið ritstjóri viku- blaðs sósíalískra námsmanna og síðar dagblaðs ungliðahreyfíngar kommúnista. Hann var skipaður ráðherra æskulýðsmála 1985 og fór síðan með íþróttamál í stjórninni á ár- unum 1987-90. Hann tók þátt í hringborðsviðræðum kommún- istastjórnarinnar við leiðtoga Sam- stöðu 1989 þegar alræði kommún- ista var afnumið. Kommúnista- flokkurinn var leystur upp ári síðar og Kwasniewski varð leiðtogi nýs vinstriflokks, Lýðræðislega vinstrabandalagsins (SLD). Þrem- ur árum síðar varð SLD stærsti fiokkurinn á þingi Póllands. Pólland vill fá aðild að Evrópusambandinu en áhyggjur nokkurra aðildarríkjanna af pólskum land- búnaði virðast vera helsta hindrun- in. Hvernig metur þú möguleika Póllands á að fá inngöngu í sam- bandið? Aðild Póllands og umræðan um stækkun Evrópusambandsins verður eitt af helstu viðfangsefnum þess á næstu árum. Ég tel að sagnfræðingar muni líta á samrun- ann í álfunni sem mikilvægasta af- rek kynslóðar okkar. Athygli Evrópuríkjanna beinist oft að ástandinu á vinnumörkuðum þeirra eða varnar- og öryggismálum. Allt er þetta mikilvægt. Stækkunin ætti samt að vera forgangsverk- efni. Hún snýst um að færa út vel- gengnina í Evrópu til landa eins og Póllands sem hafa alltaf tilheyrt Evrópu en ekki fengið tækifæri til að taka þátt í samrunanum. Ég tel að stækkunin sé kjarninn í mikil- vægustu þáttum þróunarinnar sem orðið hefur í álfunni, svo sem því að tryggja að evrópski samruninn byggist á sameiginlegum grund- vallarreglum og gildum. Stækkun- in er einnig besta svar sameinað- rar Evrópu við nýjum úrlausnarefnum vegna félags-, efnahags- og menningarlegrar hnattvæðingar. Pólland er á góðri leið með að fá aðild að Evrópusambandinu. Við höfum ráðist í metnaðarfulla áætl- un um breytingar á lögum lands- ins. Mikill árangur hefur náðst í að bæta efnahag- inn, einkum stöðu kola- og stálfyrirtækja sem hafa átt við erfiðleika að stríða. Samningaviðræð- urnar hafa þokast áfram. Líklegt er að stjórnkerf- isumbótum Evrópusam- bandsins verði komið í framkvæmd fyrir lok ársins og þær greiði fyrir stækkun þess. Eg er þess vegna bjartsýnn á að Pólland fái aðild að Evrópusambandinu árið 2003 og það er markmið okkar. Pólski landbúnaðurinn er ekki meginvandamálið Ég tel að áhyggjurnar af aðild Póllands að sameiginlegri landbún- Stækkun ESB ætti að vera forgangs- verkefni sam- bandsins aðarstefnu Evrópusambandsins séu óhóflegar og tilefnislausar að mörgu leyti. Mikilvægt er að hafa rétta yfirsýn yfir ástandið. Margir telja að fjórðungur pólska vinnu- aflsins starfi í landbúnaði en reyndin er að aðeins um helmingur pólsku bændanna selur framleiðslu sína á markaðnum. Aðeins þeir hafa landbúnað að aðalstarfi. Vandamálið snýst í raun ekki svo mjög um landbúnað. Við tök- umst nú á við erfið félagsleg úr- lausnarefni, svo sem skort á störf- um úti á landsbyggðinni öðrum en landbúnaðarstörfum og fleiri byggðavandamál. Verði samruni pólsku matvæla- framleiðslunnar við framleiðslu Evrópusambandsins dreginn á langinn myndi það hvorki vera Póllandi né ESB í hag. Menn hafa einnig óttast að stækkun Evrópu- sambandsins stofni landbúnaðar- mörkuðum ESB í hættu. Jafnvel 30% aukning landbúnaðarfram- leiðslu í Póllandi - sem þýðir að- eins að hún yrði jafn mikil og fyrir 1989 - getur aðeins haft mjög lítil áhrif á verð landbúnaðarafurða innan Evrópusambandsins. Pólski landbúnaðurinn er því ekki vandamálið. Við stöndum hins vegar frammi fyrir því að sameig- inlega landbúnaðarstefnan tekur til sín um helminginn af fé Evrópu- sambandsins. Dagskrá 2000 og fjárhagspá Evrópusambandsins fyrir næstu sex árin samræmast auk þess illa væntingum Pólverja. Þetta er kjarni málsins. Ljóst er þó að ekki er nóg að fresta því að leysa vandann. Evrópa hefur alltaf hagnast á djörfum ákvörðunum. Ef Robert Schuman hefði beðið með að telja menn á að styðja áætlun hans um að stofna Kola- og stálbandalagið fyrir fimmtíu árum hefði ekkert orðið af þeim evrópska samruna sem við þekkjum. Éinurð skiptir sköpum og Evrópa þarf nú jafn- mikið á henni að halda og á þeim tíma. Myndi styrkja lýðræðið og efnahaginn Hver yrði ávinningur Póllands af aðild að Evrópusambandinu og hvaða áhrif telur þú að hún hefði á pólska samfélagið? Innganga í Evrópusambandið myndi blása nýju lífi í þá viðleitni okkar að koma Póllandi í nútíma- legt horf. Hún myndi styrkja það sem áunnist hefur í Póllandi síð- ustu tíu árin eftir umskiptin 1989: lýðræði okkar, réttarríkið og efna- haginn. Hún myndi skapa ný tæki- færi fyrir því sem næst alla þjóðfé- lagshópana. Það að ferðast í fyrsta skipti með vegabréf með tólf stjörnum Evrópusambandsins verður einstakur viðburður fyrir okkar öll. Pólland er á meðal þeirra ríkja heims, sem laða til sín flesta ferðamenn, en þau miklu tengsl við önnur Evrópuríki, sem innganga í ESB hefur í för með sér, myndi skapa enn fleiri tæki- færi. Hið sama gildir um þátttök- una í ákvörðunum Evrópusam- bandsins, það að geta tekið þátt í því að móta framtíð álfunnar. Eftir fimmtíu ára samruna í álf- unni er Evrópusambandið orðið mjög flókin og margslungin smíð. Undirbúningur aðildarinnar er því mjög erfitt verkefni. Það krefst ekki aðeins átaks af hálfu alls samfélagsins heldur einnig hugarfars- breytinga. Yið þurfum að laga okkur að nýju um- hverfi þar sem sam- keppnin og fjölbreyti- leikinn verður meiri. Þetta krefst ekki aðeins þess að fólk sætti sig við breyting- arnar heldur styðji þær einnig í verki, þannig að við gerum sem mest úr aðild okkar að samband- inu. Ég er þó sannfærður um að Pólverjar eru sannir Evrópusinnar í hjarta sínu. Ég treysti því þess vegna að samruninn njóti mikils stuðnings í pólska samfélaginu þótt mikilli heimavinnu sé enn ólokið.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.