Morgunblaðið - 07.06.2000, Blaðsíða 47

T
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 7. JÚNÍ 2000 47
UMRÆÐAN
*
Sjálfsmynd Islendinga
VARÐANDI inn-
flytjendamál í víðu sam-
hengi, tel ég tvö megin-
atriði mikilvægust:
A. Kynþáttafordóm-
ar eða mismunun eftir
þjóðemi.
B. Mismunandi mat
varðandi hagsmuni
þjóðarinnar. Sem sagt
hvort innflytjendur hafi
jákvæð áhrif eða nei-
kvæð fyrir efnahag
þjóðarinnar, menningu
eða viðhald stjóm-
skipulagsins.
Hér ætla ég fyrst og
fremst að fjalla um atriði B, sem sagt
um hagsmuni þjóðarinnar eins og
þeir eru metnir samkvæmt sameigin-
legum viðmiðum lýðræðisþjóða. Þau
em t.d. mannréttindi eða virðing á
sjálfstæði og fullveldi þjóðanna. Það
má segja að þessi sameiginlegu við-
mið séu viðhorf til að viðhalda og
bæta lýðræðið bæði innan hverrar
þjóðar og í alþjóðlegu samhengi. Auk
þessara viðmiða getum við bætt við
trúarlegu- eða hugmyndafræðilegu
gildismati, en það gildismat á að ræt-
ast með lýðræðisreglum.
Þegar við metum hagsmuni þjóð-
arinnar verðum við að nota þessi við-
mið, en þó að við séum innan ramma
þeirra, leggjum við áherslu á mis-
munandi málefni. Fyrir suma vega
t.d. efnahagslegir hagsmunir þungt,
en aðrir leggja áherslu á umhverfis-
vernd. Þessi munur speglar að vissu
leyti eiginleika mannsins og sjálfs-
mynd hans. Og þess vegna er fólk
með mismunandi skoðanir í lýðræðis-
þjóðfélagi og það er af hinu góða.
Nú er oft spurt af hveiju íslend-
ingar þurfi að taka á móti innflytjend-
um? Er ísland ekki fyrir íslendinga
eingöngu? Til þess að svara þessari
spurningu verða Islendingar að
ákveða hvað vegur mest í gildismati
þeirra, hvað meta þeir meira en ann-
að.
í því samhengi er mjög mikilvægt
að gera sér grein fyrir þeim tímum
sem við lifum á.
í gamla daga var jörðin stærri en
núna. Gamla testamentið segir okkur
að Nói hafi flúið synduga jörð í örkina
og sögu Móse og ísraelsmanna og
flutning þeirra frá Egyptalandi.
Þessar sögur fjalla um ákvörðun um
aðskilnað. Það var enn til nóg rými á
jörðinni til þess að færa sig um set.
Árið 2000 er jörðin okkar orðin
minni en áður. Þetta er staðreynd
sem við getum staðfest í daglegu lífi
okkar á áþreifanlegan hátt. Nú til
dags er ekki hægt að búa til örk og
flýja úr landi. Kannski getum við sagt
að jörðin sé sjálf orðin stór örk, en
samt getum við ekki flogið út í geim-
inn með henni.
Þegar árið 1963 skrifaði Martin
Lúther King úr fangelsi í Bandaríkj-
unum: „Óréttlæti á tilteknu svæði
ógnar réttlæti alls staðar í heiminum.
Við erum allir bundnir við net, sem
við getum ekki flúið og það net er
kallað gagnkvæmni.“ Oréttlæti og
þjáning á einum stað veldur kvöl sem
snertir okkur öll. Mig langar til að
ítreka það að þetta er ekki aðeins
trúarlegt efni heldur raunveruleiki
heimsins, raunveruleiki gagnkvæmn-
innar sem við byggjum líf okkar á.
En hvemig er þessi gagnkvæmni á
íslandi? Hvernig verðum við áþreif-
anlega vör við hana?
1. Hvað fara margir Islendingar til
útlanda til þess að klára framhalds-
nám og nýta síðan þessa menntun
eftir að þeir koma til baka til lands-
ins? Læknar, flugmenn,
íþróttafólk, listafólk
o.fl?
2. Hvaða vörur kaupa
íslendingar frá útlönd-
um, og nota í daglegu
lífi? Bfla, tölvur, lyf o.fl?
Séstaklega með því að
kaupa framleiðslu í
þungaiðnaði kemst ís-
land hjá mengun og
eyðileggingu á náttúru
landsins. Fögur náttúra
íslands reiðir sig að
vissu leyti á þjáningar í
Toshiki Toma útlöndum.
3. Hversu mikið af
fiski selja íslendingar til útlanda?
Geta sjómenn haldið vinnu ef önnur
lönd hætta að kaupa fisk frá íslandi?
Framtíðin
Málefni innflytjenda eru
ekki aðeins mál sem
snertir útlendinga, segir
Toshiki Toma, heldur
eru þetta mál sem varða
----------7----------------
tilveru Islendinga eða
sjálfsmynd þeirra
4. Hvað vinna margir innflytjendur
eða erlent fólk á íslandi? Getur iðnað-
urinn starfað án þessara starfs-
manna? I fiskvinnslu, á veitingastöð-
um, hótelum eða sjúkrahúsum?
Fjöldi nýrra atvinnuleyfa til útlend-
inga í fyrra var 3.073. Þýðir þessi tala
aðeins umburðarlyndi íslendinga?
Þýðir hún ekki að ísland þarfnist
vinnuafls útlendinga?
5. Hvað koma margir ferðamenn til
íslands á hverju ári? Fleiri en 200.000
erlendir ferðamenn komu hingað til
lands í fyrra. Hafa þeir ekki góð áhrif
á efnahag þjóðarinnar?
Þannig virkar gagnkvæmnin milli
íslands og útlanda. Það er ekkert
annað en tálsýn að horfa fram hjá
þessum raunveruleika og reyna að
gera Island að eins konar eigin örk.
Næstu hundrað ár fi-á árinu 2000
eru ekki tími sem byggir á hugmynd
aðskilnaðar eins og sést í sögu Móse,
heldur verður framtíðin að byggja á
hugmynd hvítasunnudags. Það er
dagur þegar fólk byijar að tala og
heyra mörg ókunnug tungumál í
Nýja testamentinu. Þar er það tákn-
að sem andstæða aðskilnaðarhug-
myndar. Það er hugmynd um blönd-
un og gagnkvæma aðlögun, m.ö.o.
von um uppbyggingu jákvæðrar fjöl-
breytni. fveir eða fleiri ókunnugir
mætast þar og lyfta tilveru sinni á
hærra plan með því að gera hið
óþekkta þekkt. Ef mannkynið á að
þroskast á einhvem hátt tel ég að það
hljóti að vera á þennan hátt.
Samfélag mannkyns hefur þróast
og breyst í samhengi við rými á jörð-
inni. Enn hefur mannkynið þó ekki
náð að þróa þá dýpt sem þarf til sam-
eiginlegrar tilvistar á jörðinni. Er það
ekki satt að þetta sé stefnan í fram-
tíðinni á okkar tímum? Mér sýnist að
í umræðum um málefni innflytjenda
hafi skort að skoða þau mál út frá
manneskjunni sjálfri og hvernig þau
snerta tilveru okkar allra.
Málefni innflytjenda eru ekki að-
eins mál sem snei-ta útlendinga, held-
ur eru þetta mál sem varða tilveru ís-
lendinga eða sjálfsmynd þeirra.
Hverjir eru íslendingar og hvað er
gildismat þehra? Hveijir eru náung-
ar þeirra? Hvemig sanna Islendingar
sig í sögunni sem stolt þjóð? Hug-
myndir íslendinga í þessum efnum
ættu að vera grunnur innflytjenda-
mála. Að breyta lögum eða samfé-
lagskerfi smátt og smátt án þessara
hugmynda getur ekki verið annað en
jdirborðsleg „plástursmeðferð“.
Hvemig skilja íslendingar þá tíma
sem þeir lifa á? Hver er framtíðar-
mynd þjóðarinnar? Hvað færir fram-
tíðina til íslands? Einangrunarstefna
færir enga framtíð. Hvað er sjálfstæð
þjóð? Er það þjóð sem þykist geta
gert allt sjálf? Er það ekki frekar sú
þjóð sem viðurkennir mikilvægi al-
þjóðlegrar gagnkvæmni og sam-
virkni og ber ábyrgð ekki aðeins ar
sjálfri sér heldur á hagsmunum og
friði alls mannkyns?
Ef það er ekki svo, hver er þá fram-
tíðin?
Höfundur er presíur innflytjenda og
istjóm félagsim fjölbreytni auðgar.

1
f$st
litum

4 *
Æ $ I B Æ
wwreíjmis
Islandssími
"iV.
■■■
íslandssfmi efnir til kynningar og Ijósaveislu í íslensku
óperunni, fimmtudaginn 8. júní klukkan 16.00.
Islandssími er í fararbroddi íslenskra fjarskiptafyrirtækja
og á fimmtudaginn munum við kynna nýjungar sem gætu
haft áhrif á hvernig fyrirtæki þitt starfar í framtíðinni.
Meðal efnis:
• Vefurinn sem þjónustuver
• Samtenging staðarneta
• Þráðlaust internet
• Hýsing tölvukerfa
£ Ú * Neytendur i gegnum netið
ÉHBÉÍMfiÉÉMÍ
Maestro ÞITT FÉ HVAR SEM ÞÚ ERT