Morgunblaðið - 01.07.2000, Blaðsíða 41

Morgunblaðið - 01.07.2000, Blaðsíða 41
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 2000 41 SKOÐUN FLUTNINGUR JAFNRÉTTISSTOFU MIKIL tíðindi ber- ast af vettvangi jafn- réttismála þessa dag- ana og er það vel. Góðu fréttimar eru tvenns konar: Rétt fyr- ir þinglok samþykkti Alþingi ný jafnréttis- lög sem boða miklar breytingar í átt til auk- ins jafnréttis í samfé- lagi okkar ef rétt er á málum haldið og 31. maí sl. felldi Hæsti- réttur dóm í afar merkilegu jafnlauna- máli. Dómurinn mark- ar tímamót um það hvemig túlka beri ákvæði laga um jöfn laun kvenna og karla fyrir jafnverðmæt störf. En tíðindin em ekki öll jafngóð. Áform um flutning Jafnréttisstofu út á land stefnir stöðu jafnréttismála í vem- lega hættu og getur lengt og flækt leiðina að því að markmiðum nýrra jafnréttislaga verði náð. Hvers vegna? Félagsmálaráðherra hefur sagt að samkvæmt nýju jafnréttislögunum verði skrifstofa jafnréttismála form- lega lögð niður og ný stofnun, Jafn- réttisstofa, sett á laggirnar. Hún á sumpart að gegna auknu hlutverki miðað við skrifstofuna og er í lögun- um skilgreind sem stjórnsýslustofn- un. Því hefur verið haldið fram að ákvörðun um flutning Jafnréttis- stofu hafi verið tekin með því að fé- lagsmálanefnd hafi í nefndaráliti sínu um jafnréttislagafrumvarpið vísað til samþykktrar þingsályktun- artillögu um byggðamál, þar sem mörkuð er sú stefna að leitast skuli við að staðsetja nýja starfsemi hins opinbera utan höfuðborgarsvæðis- ins, enda feli nútímatækni í sér að „möguleikar á fjarvinnslu [hafa] margfaldast og fyrirtæki og stofnan- ir þurfa ekki að vera bundin við ákveðinn stað á landinu". Þá er líka vísað til þess að félagsmálaráðherra hafi kynnt þennan möguleika þegar jafnréttislagafrumvarpinu var fylgt úr hlaði á Alþingi. Er hægt að álykta að í þessu orða- lagi félagsmálanefndar hafi falist ófrávíkjanleg ákvörðun? Varla. Það er athyglisvert að samkvæmt upphaflegu frumvarpi er gengið út frá að skrifstofa jafnréttismála eflist og hún verði færð undir ráðherra í stað þess að lúta stjórn fjölskipaðrar nefndar, þ.e. Jafnréttisráðs. Ráðið verði áfram starfrækt, en dregið úr hlutverki þess. í greinargerð með frumvarpinu koma fram þau rök fyr- ir eflingu skrifstofu jafnréttismála að stjómvöld hafi tekið á sig auknar skuldbindingar á sviði jafnréttis- mála. Einnig er vísað til fram- kvæmdaáætlunar Sameinuðu þjóð- anna sem samþykkt var í Peking 1995 og Norrænu samstarfsáætlun- arinnar í jafnréttismálum, en á þess- um vettvangi hafa íslensk stjómvöld undirgengist þá meginreglu að jafn- réttissjónarmið skuli samþætta allri stefnumörkun og stjórnsýslu. Því sé nauðsynlegt að styrkja stöðu skrif- stofu jafnréttismála innan stjórn- kerfisins. Hvorki í frumvarpinu né í grein- argerð með þvi er getið um að skrif- stofuna skuli leggja niður og setja nýja stofnun á laggirnar. Það er beinlínis sagt í greinargerðinni að áfram sé gert ráð fyrir að kæm- nefnd jafnréttismála og Jafnréttis- ráð samnnýti skrif- stofuaðstöðu og vinnuframlag starfs- manna með skiifstofu jafnréttismála. í með- föram félagsmála- nefndar er hinsvegar gerð sú veigamikla breyting að heiti skrif- stofu jafnréttismála er breytt og það síðan túlkað með þeim hætti að þar með verði ný stofnun sett á fót, þ.e. Jafnréttisstofa. Og þá gildi sú stefnumörkun að leitast skuli við að finna nýrri starfsemi stað utan höfuðborgar- innar. I meðföram félagsmálanefnd- ar var einnig gerð sú breytingatil- laga við framvarpið sem síðan var samþykkt að ráðherra skuli ákvarða staðsetningu nýrrar Jafnréttisstofu. Af þessu er ljóst að áform um að leggja niður skrifstofuna og stað- setja nýja stofnun utan höfuðborg- arsvæðisins lágu alls ekki fyrir þeg- ar frumvarpið var lagt fram og það sent út til umsagnar. Hitt er jafn- ljóst að um það leikur talsverður vafi hvort það er löglegt að framselja ákvörðunarvaldið um staðsetningu stofunnar til framkvæmdavaldsins. í dómi Hæstaréttar um flutning Landmælinga íslands kemur fram að staðsetningu opinberra stofnana skuli kveða á um með lögum. Það á eftir að koma í Ijós hvort látið verður á þetta atriði reyna fyrir dómstólum eða hjá umboðsmanni Alþingis. Misskilin byggðastefna Líklega geta allir landsmenn tekið heilshugar undir markmiðið um að efla beri atvinnu á landsbyggðinni. Það geri ég. Flutningur ríkisstofn- ana er undir vissum kringumstæð- um þarft og gott markmið. Akvörð- un um staðsetningu stofnunar eða flutning starfsemi hlýtur þó í hverju tilviki að þurfa að taka í samhengi við þá þjónustu sem stofnun á að veita, starfið sem þar þarf að fara fram og markmiðin sem henni er ætlað að ná. Þá koma mönnunar- sjónarmið einnig til álita. Ef vegur stofnunar og árangur á að vera sem mestur, því meira ríður á að þeir sem hæfastir era á viðkomandi sviði og sem yfir mestri þekkingu búa ráðist þar til starfa. Hjá því verður ekki litið í þessu tilviki að jafnréttis- mál eru veikur málaflokkur, bæði hvað varðar aðbúnað að skrifstofu jafnréttismála hingað til og hvað varðar raunveralegan pólitískan vilja stjórnvalda til að láta verkin tala á sviði jafnréttismála. Að setja þennan málaflokk í þá viðkvæmu stöðu sem óhjákvæmilega verður ef hún flyst út á land, um leið og í orði kveðnu á að styrkja málaflokkinn, gefur tilefni til að efast um metnað stjómvalda á þessu sviði. Þeir sem kynnt hafa áform um flutning Jafnréttisstofu og talið þau eðlileg hafa eingöngu rökstutt flutn- inginn með tilvísun til hins almenna markmiðs um eflingu landsbyggðar- innar. Enginn hefur rætt af alvöra um þá starfsemi sem fram þarf að fara innan Jafnréttisstofu eða markmið sem stofnuninni era sett í jafnréttislögum og reynt að sýna fram á að þessum markmiðum verði jafnvel náð eða hugsanlega betur ef stofnunin verður flutt. Ein af mögu- legum ástæðum þessa er vafalaust Flutningur Jafn- réttisstofu leiðir til þess að atvinnulífinu ---T------------------- á Islandi verður gert erfiðara fyrir en ella, segir Þórunn Svein- bjarnardóttir, að axla nýjar skyldur á sviði jafnréttismála. sú að fáir þekkja vel til starfsaðferða á sviði jafnréttismála og bera því takmarkaða virðingu fyrir reynslu og sérfræðiþekkingu á því sviði. Einnig er nærtækt að spyrja sig hvort metnaður fyrir hönd jafnrétt- ismála sé nægur. Starf að markmið- inu um fullt jafnrétti karla og kvenna er afar sérhæft og krefst mikillar innsýnar inn í flókinn vera- leika á flestum sviðum mannlífs og atvinnulífs, stjómsýslu, hefða o.s.frv. Mörg rök hníga að því að flutningur muni veikja Jafnréttis- stofú. Eg mun reyna að tíunda þau helstu. Hverjum á Jafnréttis- stofa að þjdna? í jafnréttislögunum er gert ráð fyrir að samstarf Jafnréttisstofu við stjómsýsluna verði mun meira og nánara en gilt hefur um skrifstofu jafnréttismála. Jafnréttisstofa á samkvæmt lögunum ma að: *hafa eftirlit með framkvæmd laganna, *sjá um fræðslu og upplýsingastarf- semi, *veita stjómvöldum, stofnun- um, fyrirtækjum, einstaklingum og félögum ráðgjöf, *koma ábending- um og tillögum um aðgerðir um jafnréttismál á framfæri við félags- málaráðherra, Jafnréttisráð og önn- ur stjómvöld, *veita jafnréttis- nefndum, jafnréttisráðgjöfum og jafnréttisfulltrúum sveitarfélaga, stofnana og fyrirtækja aðstoð, *og einnig að auka virkni í jafnréttismál- um og fylgjast með þjóðfélagsþróun- inni með upplýsingaöflun og rann- sóknum. Ef Jafnréttisstofa verður flutt út á land er ljóst að leiðin til hennar lengist fyrir yfirgnæfandi meirihluta þeirra sem hún á að þjóna, stjómsýsluna sjálfa og ekki síst at- vinnufyrirtæki landsins. Þeir sem stofan á að þjóna þurfa að eiga kost á hvatningu, leiðsögn og skapandi samskiptum og þeim verður ekki komið á með tölvupósti eingöngu. Því miður tel ég ástæðu til að óttast að lunginn af atvinnufyrirtækjum landsins, stjórnsýslustofnanir og fé- lagasamtök laðist síður að samstarfi við Jafnréttisstofu ef af flutningi verðim. Það vinnur gegn markmið- um jafnréttislaga. Meiri skyldur á fleiri herðar Samkvæmt lögunum á að setja á laggimar störf jafnréttisfulltrúa innan hvers ráðuneytis. Þessir starfsmenn eiga að starfa í tengslum við Jafnréttisstofu, sækja þangað ráðgjöf og aðstoð og skila þangað skýrslum. Eigi þeir að fá raunvera- legt liðsinni og þjálfun til starfa inn- an málaflokks sem þeir hafa ekki gegnt ábyrgð á áður er nauðsynlegt að aðgangur að starfsfólki Jafnrétt- isstofu sé greiður. Annars er hætta Þórunn Sveinbjarnardóttir á einangran sem dregur úr skil- virkni og metnaði. Eitt veigamesta ákvæði nýrra jafnréttislaga og um leið það metn- aðarfyllsta felur í sér að öll atvinnu- fyrirtæki í landinu með 25 starfs- menn eða fleiri eiga að setja sér jafnréttisáætlanir. I þeim skal kveða á um markmið og aðgerðir sem varða launajafnrétti kynja, jafnrétti við ráðningar, starfsþjálfun og end- urmenntun, samræmingu fjölskyldu og atvinnulífs og ráðstafanir til að koma í veg fyrir kynferðislega áreitni. Þetta þýðir að hundruðum ef ekki þúsundum fyrirtækja sem, hvort sem okkur líkar betur eða verr, era flest á suðvesturhomi landsins, hafa verið lagðar nýjar skyldur á herðar á sviði þar sem fáir búa yfir praktískri reynslu, þar sem sáttin um markmiðin getur verið blendin og lítil kunnátta um leiðir að markmiðunum. Ef af flutningi Jafn- réttisstofu verður er þessum fyrir- tækjum gert erfiðara en ella að sækja ráðgjöf til eina aðilans í land- inu sem samkvæmt lögum hefur það hlutverk að veita hana. Flutningur Jafnréttisstofu snýst því ekki aðeins um hana sjálfa ef svo má að orði komast, hann leiðir til þess að at- vinnulífinu á íslandi verður gert erf- iðara fyrir en ella að axla nýjar skyldur á sviði jafnréttismála. Reykjavíkurborg er einn fárra aðila í íslensku atvinnulífi sem hefur raunveralega reynslu af slíkri vinnu. Með samþykkt jafnréttisáætlunar Reykjavíkurborgar 1996 var öllum borgarstofnunum og fyrirtækjum borgarinnar gert að setja sér starfs- áætlanir í jafnréttismálum sem lýstu fyrirhuguðum aðgerðum þeirra til að ná markmiðum sem lýst er í jafn- réttislögum og jafnréttisáætlun borgarinnar. Þar er reynslan af- dráttarlaust sú að til þess að stofn- anir geti axlað þessa ábyrgð þarf öfl- uga ráðgjöf og virk tengsl við fólk með sérfræðiþekkingu. Ráðgjöfin þarf að vera borin uþpi af miklum metnaði og eiga öflugan pólitískan stuðning. Nú er þörf á að bæði Jafn- réttisstofa og ráðherra jafnréttis- mála sýni slíkan metnað og stuðning í verki. Jafnréttið úti á landi Vissulega er brýnt að efla jafn- réttisstarf á landsbyggðinni. Hingað til hafa sveitarfélög sem sinnt hafa jafnréttismálum með skipulögðum hætti verið teljandi á fingram sér. Með jafnréttislögunum nýju er sveitarfélögunum gert skylt að hafa jafnréttisnefndir starfandi og setja fram jafnréttisáætlanir. Með því hefur landsbyggðinni nú gefist einstakt tækifæri til að efla stöðu jafnréttismála í héraði, byggja upp þekkingu á því sviði og axla meiri ábyrgð en hingað til. Með þessari nýju lagaskyldu er því ástæða til að vænta þess að út um land skapist með tíð og tíma hag- stæð skilyrði til þess að hýsa stofn- un á borð við Jafnréttisstofu og skapa henni frjótt starfsumhverfi. Með góðum stuðningi Jafnréttis- stofu við jafnréttisstarf á sveitar- stjómarstigi og greiðum aðgangi sveitarfélaganna að ráðgjöf hennar gæti sá tími rannið upp fyrr en var- ir. Höfundur er þingkon a Sumfylkmg- arinnar ( Reykjan eskjördæm i. r Merkingar O föt og skó j?ögn Laugalækur 4 • S: 588-1980 ▲ 8RAV0 150S - 150x100x35 • 500 kg -Kr. 89.000,- ▲ BRAVO 205E • 202x112x35 • 500 kg -Kr. 119.000,- ▲ BRAVO 225 • 225x145x30 • 746 kg -Kr. 145.000,- A Ál 1205 NýlT • 203x128x30 • 500 kg • Kr. 158.000,- ▲ BRAVO 310TB • 310x168x30 • 1.600 kg • Kr. 295.000, ▲ €-750 stór og stcrk • 260x130x40 • Kr. 189.000,- ▲ AlhliSa flutningsvagn • 400x180x24 • 2.400 kg A Ekta bílaflutningavagn • 2.500 kg A Mótorhjólavagn fyrir 1-2 hjól IA Drátrtarbeisli fyrir flestar gerðirjeppa og fólksbfla DALVEGUR 16B • KÓPAVOGI SÍIVII 544 4454 Slðttuorf ^im Þekkt varahlutaþjónusta Slábu í gegn og erfihib verdur leikur einn - Útsölusta&ir um allt land hamraborg i-3* S 564Í864 Sfáðu í gegn og erfibib verbur leikur einn - ÚtsSlustabir um allt land
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.