Morgunblaðið - 01.07.2000, Blaðsíða 37

j
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 2000 3 7
UMRÆÐAN
Imessuí
Krýsu víkurkirkj u
Á HVÍTASUNNUDAG, 11. júní
sl., sóttum við hjónin messu í Krýsu-
víkurkirkju. Hér var um að ræða
upphaf árþúsundaverkefnis Hafnar-
fjarðarbæjar. Prestur var síra Gunn-
þór Ingason, prestur í Hafnarfjarðar-
kirkju. Undir messu lásu
ritningarorð Sigurjón Pétursson, for-
maður sóknarnefndai' Hafnarfjarð-
arkirkju, dóttursonur Sigurjóns heit-
ins Einarssonar, togaraskipstjóra í
Hafnarfírði, Ema Fríða Berg, dóttir
Bjöms heitins Jóhannessonar, for-
seta bæjarstjórnar Hafnarfjarðar um
árabil, svo og menningarfulltrúi
Hafnarfjarðai-, Marín Hrafnsdóttir.
Tónlist var flutt af Eyjólfi Eyjólfs-
syni flautuleikai’a.
Presturinn skýrði frá því að skv.
ákvörðun þjóðminjavarðar hefði ver-
ið fest upp mynd í kirkjunni af Bimi
Jóhannessyni, velgjörðarmanni
kirkjunnar, eins og komið verður að
hér á eftir og hengd yrði upp eftir
vetrarsetu altaristafla, máluð af
Sveini heitnum Bjömssyni, listmál-
ara og rannsóknarlögreglumanni í
Hafnarfírði. Þá hefði kirkjunni verið
afhent írá móðurkirkjunni í Hafnar-
firði biblía, skrautrituð af Ingólfi P.
Steinssyni, tengdasyni Bjöms Jó-
hannessonar.
Kirkjan vai- þéttsetin enda ekki
stór. Þegar ég leit yfír hópinn gerði
ég mér grein fyiir að stór hluti
kirkjugesta vom afkomendur síðustu
ábúenda í Stóra-Nýjabæ í Krýsuvík,
hjónanna Kristínar Bjamadóttur og
Guðmundar Jónssonar. Þau vom
mikið dugnaðarfólk, eignuðust 18
böm, eitt lést í æsku en öll hin 17
komust til manns. Eiginmaðurinn tók
sjálfur á móti mörgum barnanna í
fæðingu enda ekki um marga íbúa að
ræða í sveitinni. Þegar þau bragðu
búi á íyrri hluta síðustu aldar fluttust
þau til Hafnarfjarðar
og flest bai-na þehTa
fluttust einnig til
Hafnai'fjarðar. Á mín-
um yngri áram vann ég
með nokkram sona
þeirra hjóna í fiski.
Þetta vora dugnaðar-
menn sem höfðu frá
ýmsu að segja. Ég var í
barnaskóla og Flens-
borg með nokkram
barnabörnum þeirra
hjóna og þetta var
hörkunámsfólk.
Kirkjan var byggð
árið 1857, smiður var
Beinteinn Stefánsson,
afi Sigurbents heitins
Gíslasonar, byggingarmeistara í
Hafnarfirði, sem bjó lengst af við
Árþúsundaverkefni
s
A fyrri hluta tutt-
ugustu aldar lagðist
kirkjusókn í Krýsuvík
niður og var kirkjan
afhelguð á árinu 1929.
Hrafnkell Asgeirsson
segir hér frá messu
í Krýsuvíkurkirkju.
Suðurgötuna, en sá endurbyggði
kirkjuna. Á fyiri hluta tuttugustu al-
dar lagðist kirkjusókn í Krýsuvík nið-
ur og var kirkjan afhelguð á árinu
1929.
Þegar ég sat í kirkjunni kom mér í
hug að eftir afhelgun
kh'kjunnar notaði
Magnús Ólafsson í
Hafnarfirði, faðir bygg-
ingarmeistaranna Ölafs
og Þorvarðar Magnús-
sona, kirkjuhúsið sem
íverastað. Ekki var þar
mikið rými fýrir sex
manna fjölskyldu.
Bjöm Jóhannesson,
bæjarfulltrái og forseti
bæjarstjórnar, var mik-
ill hugsjónamaður.
Hann helgaði líf sitt
verkalýðs- og bæjar-
málum í Hafnarfirði.
Hann hafði næmt auga
fyrir því sem ekki mátti
farga og var reiðubúinn að leggja
sinn skerf fjárhagslega til þess þótt
hann hafi aldrei verið neinn efnamað-
ur.;
Ég nefni þar aðeins työ dæmi:
Varða hafði lengi staðið á Ásfjalli og
sást hún vel frá Hafnarfirði. Ein-
hverra hluta vegna hafði varðan fall-
ið. Beitti hann sér fyrir því að smala
saman hópi manna til þess að leggja
fram fé til að endurhlaða vörðuna og
fékk síðan hagleiksmann til verksins.
Björn sagði að það vántaði stórt í
ásýnd bæjarins þegar varðan væri
ekki til staðar.
Á sjötta áratug síðustu aldar fékk
Bjöm heimild bæjaryfirvalda í Hafn-
arfirði til þess að endurbyggja
kirkjuna í Krýsuvík en Krýsuvík var
þá orðin eign Hafnarfjarðarbæjai'.
Kostaði hann sjálfur endurbyggingu
hennar og réð smiðinn Sigurbent
Gíslason, mikinn völundarsmið, til
verksins. Fórst Sigurbent verkið vel
úr hendi eins og vænta mátti. Kirkjan
var síðan endurvígð 31. maí 1964 af
þáverandi biskupi, Sigurbimi
Hrafnkell
Ásgeirsson
Myndin er tekin í vikunni fyrir hvftasunnu af nokkrum velunnurum .
kirkjunnar í Krýsuvík. Talið frá vinstri: Eiríkur Pálsson, fyrrverandi
bæjarstjóri og forstjóri Sólvangs, Ragnheiður Pálsdóttir, eiginkona
Hafsteins Björnssonar, Haraldur Helgason, yfirmaður húsverndar-
deildar Þjóðminjasafns, síra Gunnþór Ingason, Margrét Hallgrímsdótt-
ir þjóðminjavörður, Erna Fríða Berg, dóttir Björns Jóhannessonar, Ste-
fán Gunnlaugsson, fyrrverandi bæjarstjóri í Hafnarfirði, og Hafsteinn
Björnsson, sonur Björns Jóhannessonar.
Haraldur Helgason frá Þjóðminjasafni setur upp mynd af Birni Jóhann-
essyni í Krýsuvíkurkirkju.
Einarssyni, að viðstöddu fjölmenni
og vai' þá um leið afhent þjóðminja-
verði til varðveislu.
Að lokinni messu neyttu kirkju-
gestir súpu í Krýsuvíkurskóla þar
sem nú er unnið merkt og fórnfiíst
starf.
Vinnustofa Sveins heitins Bjöms-
sonar listmálara í Krýsuvík var þenn-
an dag opnuð almenningi. Kirkju-
gestir skoðuðu vinnustofu Sveins
undir leiðsögn sona hans. Sveinn lést
árið 1997 og var grafinn í kirkjugarð-
inum í Krýsuvík.
Það var friðsæl og hátíðleg stund á
hvítasunnudag í kirkjunni í Krýsuvík.
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
1
1
í!
i
Yegna greinar
Halldórs
Jakobssonar
HALLDÓR Jakobs-
son helgar þriðju
gi-ein sína bók minni
Kæru félagar í Morg-
unblaðinu laugardag-
inn 24. júní. Kann ég
honum að sjálfsögðu
bestu þakkir fyrir. I
stað þess að svara
Halldóri vil ég þó að
þessu sinni láta nægja
að vísa til greina sem
hann og ég höfum
skrifað nú þegar um
þessi mál og birtust
hér í blaðinu dagana
15., 16. og 29. apríl sl.
Einnig vil ég leyfa mér
að benda áhugamönn-
Sovéttengsl
Við Halldór sjálfan vona
ég, segir Jón Ólafsson,
að ég geti rætt í góðu
tómi fyrr en síðar.
um um sögu vinstri hreyfingarinnar
og sovéttengsl hennar á að lesa
bókina Kæru félagar. Sú ábending
er besta og raun eina svarið sem ég
get gefið við ásökunum Halldórs.
Það er þó rétt að taka það fram
að séu menn á höttunum eftir upp-
lýsingum um fyrirtæki Halldórs,
Borgarfell, er hætt við að þeir verði
fyrir vonbrigðum. Það sem segir
um það fyrirtæki í
bókinni má lesa á 4-5
mínútum, eftir atriðis-
orðaskrá, og líklega
hægt að gera það í
búðinni án þess að at-
hygli veki.
Ritdóma um bókina
er að finna í Degi, 4.
desember 1999, DV 21.
desember 1999 og
Morgunblaðinu sama
dag. Einnig birtist rit-
dómur um bókina í
nýjasta hefti tíma-
ritsins Sögu. Loks er
að finna grein um
þessi efni eftir undir-
ritaðan í vorhefti tíma-
ritsins Skírnis, en þar reyni ég að
draga fram hvað það er í sovétsögu
vinstri hreyfingarinnar sem mér
finnst skipta máli og hvað mér
finnst skipta minna máli.
Ástæðan fyrir því að ég kýs að
láta tilvísanir duga er sú að ég vil
ekki ofbjóða þolinmæði lesenda
blaðsins. Við Halldór sjálfan vona
ég að ég geti rætt í góðu tómi fyrr
en síðar, enda held ég að meira sé á
því að græða en að senda honum
tóninn í dagblöðunum.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Hugvi'sindastofnunar Háskólans.
Hann stundar einnig kennslu
og rannsóknir á sviði heimspeki
og sagnfræði.
Jón
Ólafsson
Hátíðarræður
ÞAÐ er umhugsun-
arefni hvað sumir
stjórnmálamenn geta
verið tvöfaldir í roðinu
og verið með tungur
tvær og talað sitt með
hvorri. Maður fyllist
undrun er maður
hlustar á þessa ræðu-
menn sem eiga að vera
ábyrgir orða sinna og
gerða, samtímis því að
þeir rýja sjálfa sig öllu
trausti, hafi það verið
áður fyrir hendi. Ekki
er ástæða til að orð-
lengja þennan formála
frekar og kem ég
beint að efninu.
Eins og margur annar Reykvík-
ingur fór ég að morgni 17. júní nið-
ur á Austurvöll til að gleðjast á
degi þjóðarinnar og lýðveldis henn-
ar, þar komst ég ekki hjá því að
heyra ræðu forsætisráðherra. Að
sjálfsögðu var hér um hátíðarræðu
að ræða en því miður eru þær oft
litaðar rómantíkinni og óraunveru-
leikanum og svo var að þessu sinni.
Til að styðja þessa fullyrðingu mína
vil ég vitna hér á eftir í kafla úr
ræðu hans en fjölyrði ekki að öðru
leyti um hana, nema hvað hún var á
köflum dálítið fullyrðingasöm og
ábyrgðarlaus, samanber þetta:
„Fráleitt er talið að heimsmarkaðs-
verð á olíuvörum hækki enn frek-
ar.“ Örfáum dögum eftir þess full-
yrðingu forsætisráðherra kemur
frétt í Morgunblaðinu um að olíu-
verð hækki enn á heimsmarkaði.
En svo ég komi mér að tilefni þess-
arar greinar þá var það þessi kafli
úr ræðu forsætisráðherra sem ég
sperrti eyrun við:
„Sá mikli árangur sem náðst hef-
ur síðastliðin 56 ár er fyrsta ágæt-
iseinkunn þess fram-
sýna fólks sem
stofnaði til lýðveldis-
ins á íslandi. Við skul-
um halda merki þess
myndarlega á lofti á
næstu árum og ára-
tugum, til þess höfum
við alla burði og um-
fram allt alla skyldu."
Þessii- 130 þúsund ís-
lendingar sem stóðu
að lýðveldisstofnun-
inni 1944 era margir
hverjir gengnir á fund
feðra sinna, svo fylk-
ing þessara frumherja
er farin að þynnast, en
hinir sem eftir eru
komnir til ára sinna sumir hverjir.
Mikið held ég nú að þessi hugljúfu
orð forsætisráðherra hafi hlýjað
þeim sálum, sem eftir era, um
hjartaræturnar og er þá rétt að
rifja upp og þakka með hvaða hætti
merki þeirra hefur verið haldið á
lofti.
Margt jákvætt hefur verið gert í
heilbrigðismálum og félagsmálum,
en það sama verður ekki sagt um
fjárhagslega afkomu þúsunda ein-
staklinga sem berjast í bökkum
fjárhagslega og það sem verra er
að stjórnvöld hafa góða reikni-
meistara í þjónustu sinni sem tekst
með ágætum að breikka bilið hjá
öldruðum og öryrkjum miðað við
meðallaun viðmiðunarstéttanna. í
Morgunblaðinu 7. júní og 23. júní
sl. skrifa þau Ólafur Ólafsson, for-
maður FEB, og Margrét H. Sig-
urðardóttir hvort sína greinina um
þessi mál þar sem þau gera á skil-
merkilegan hátt grein fyrir því þar
sem þessir hópar hafa dregist aftur
úr allt frá 1978 til dagsins í dag.
Trúlega er forsætisráðherra alsæll
Aldraðir
Pað er ekki nóg að halda
fallegar skála- og hátíð- ■
arræður og lofa öllu
fögru fyrir kosningar,
segir Guðmundur
Jóhannsson, það verður
líka að sýna alvöru og
ábyrgð svo ekki verði
um að ræða innantómt
gaspur.
með þennan minnisvarða til stofn-
enda lýðveldisins. Það er gott og *
blessað að landsfeðurnir skuli státa
af góðri afkomu ríkisins. Mér er
spurn; hvað mundi hún skerðast
þótt hætt væri að sýna öldruðum og
öryrkjum lítilsvirðingu og yfirgang
með þeim ósvífnu launaskerðingum
sem ótvfræð rök sýna, og mörgu af
sukki og sóun hins opinbera yrði
vikið til hliðar? Það er ekki nóg að
halda fallegar skála- og hátíðairæð-
ur og lofa öllu fögru fyrir kosning-
ar, það verður líka að sýna alvöru
og ábyrgð svo ekki verði um að
ræða innantómt gaspur. <
Höfundur er eftirlaunaþegi.
Súrefriisvönir
Karin Herzog
Vita-A-Kombi
Guðmundur
Jóhannsson