Morgunblaðið - 01.07.2000, Blaðsíða 22

22 LAUGARDAG<UK 1. JÚLÍ 2000
NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ
Aukinn áhugi á lífrænum vörum hér á landi
Morgunblaðið/Amaldur
leiðsla annar
ekki eftirspurn
Islenskir neytendur sýna lífrænni vöru æ
meiri áhuga. Guðbjörg R. Guðmundsdóttir
komst að því að Yggdrasill er með yfír þús-
und tegundir af lífrænum matvörum, Hag-
kaup er að fíkra sig inn á þennan markað og
Brauðhúsið í Grímsbæ sérhæfír sig í
bakstri úr lífrænu hráefni
Áhugi neytenda á lífrænum vörum
hefur aukdst að undanfömu bæði er-
lendis og hér heima. Nú er svo komið
að fjórðungur af mjólk og mjólkur-
afurðum sem seldar eru í Danmörku
eru lífrænar afurðir. Hér á landi er
framleidd lífræn mjólk og Ab-mjólk
og að sögn dr. Ólafs Dýrmundssonar
ráðunauts í lífrænum búskap hjá
Bændasamtökum Islands anna t.d.
framleiðendur lífrænu Ab-mjólkur-
innar ekki eftirspurn. Hann segir að
þróunin í lífrænum búskap hér á landi
gangi hægt en um 30 bændur eru
með vottun á framleiðslu sína og um
10 fyrirtæki eru síðan með vottun á
slátrun, mjólkui-vinnslu, grænmetis-
pökkun og aðra vinnslu fyrir lífrænar
afurðir.
Lífrænt dilkakjöt til útlanda
Tólf sauðfjárbændur eru með líf-
ræna vottun. „Því miður hefur lítið
verið gert til þess að markaðssetja líf-
rænt dilkakjöt á íslandi. í fyrra var
gerð fyrsta tilraunin til að flytja út ís-
lenskt vottað dilkakjöt og alls fóru um
10 tonn til Bretlands og Danmerkur.“
Steinþór Skúlason, forstjóri Slát-
urfélags Suðurlands, býst við að svip-
að magn verði flutt út þetta árið til
Danmerkur. Þegar hann er spurður
hvers vegna ekki sé boðið upp á líf-
rænt lambakjöt í verslunum hér á
landi segir hann það hafa verið reynt.
„Við seldum um tíma lífrænt dilka-
kjöt í Hagkaupi og Nýkaupi en þá
seldist það ekki á því yfirverði sem
þurfti eða 10-15% hærra verði en
venjulega lambakjötið. Ég held að
á&tæðan fyrir tregri sölu hafi verið sú
að almenn framleiðsla er góð og það
er ekki mælanlegur munur á gæðum
varanna."
Ólafur segist merkja að áhugi ís-
lendinga fari vaxandi á matvörum
með lífræna vottun. Hann segir að
innflutningur á h'frænt ræktuðu
grænmeti og ávöxtum hafi aukist
mikið undanfarin ár en íslenskir
grænmetisbændur sem rækti lífrænt
anni engan veginn eftirspum. Þegar
hann er spurður hvers vegna fleiri
bændur söðh þá ekki um og rækti
með lífrænum aðferðum segir hann
að vaxtarmöguleikamir í íslenskum
landbúnaði hggi á þessari braut en ís-
lenskir bændur fái ekki sama aðlög-
unarstyrk og bændur á Norðurlönd-
unum og víðar og það standi fi-ekari
þróun fyrir þrifum. „Sú öra þróun
sem hefur verið á aukningu lífrænnar
ræktunar á Norðurlöndunum, í
Þýskalandi, Hollandi, Sviss, Austur-
rQd og víðar er ekki síst komin til
vegna þess að bændur hafa fengið
hvatningu gengum aðlögunarstuðn-
ing.
Þarf sameiginlegt átak
Ólafur segir að þó að lífræna dilka-
kjötið sé eini vaxtarbroddurinn í ís-
lenskri sauðfjárrækt þá sé ekki gert
sérstaklega ráð fyrir lífrænum sauð-
fjárbúskap í nýja sauðfjársamning-
num. „Til að árangur náist eins og
gerst hefur í löndunum í kringum
okkur þurfa allir að taka höndum
saman, yfirvöld, bændur, úrvinnslu-
fyrirtæld eins og sláturhús og mjólk-
urbú svo og stórmarkaðir. Með því
móti verður varan sýnilegri fyrir
neytendur og verðið mun auðvitað
lækka eftir því sem framleiðslan
eykst.“
Höldum áfram á þessari braut
Fyrir nokkrum vikum hóf Hag-
kaup innflutnihg á 70-80 vörutegund-
um sem flokkast undir lífræna vöru
Innflutningur á lífrænt ræktuðu grænmeti og ávöxtum hefur aukist
mikið á undanförnum árum
Sala á spirubrauðum hefur
margfaldast á árinu.
Aðallega er þetta þurrvara en einnig
ávextí og grænmetí. Jón Bjömsson
framkvæmdastjóri í Hagkaupi segir
að viðskiptavinir hafi tekið lífræna
valkostinum með jákvæðum huga og
mjög fljótlega hafi margar vörur selst
upp. „Við munum halda áfram að
bjóða þennan valkost og auka við
hann jafn og þétt. Erlendis er hægt
að fá osta, jógúrt, kjöt og alla al-
menna nauðsynjavöru með lífrænni
vottun. Það er stefnan hjá okkur að
skoða hvort við getum ekki boðið upp
á slíkar vörur hérlendis."
Jón segir að auk þess sem Hag-
kaup muni bjóða upp á æ fleiri tegun-
dir matvara sem framleiddar eru
undir lífrænum stöðlum muni einnig
verða lögð áhersla á umhverfisvæna
stefnu á öðrum sviðum fyrirtækisins
eins og að setja allan lífrænan úrgang
íjarðvegsgerð.
„Þá munum við á næstu dögum
gefa viðskiptavinum okkar kost á að
kaupa umhverfisvæna plastpoka sem
búnir eru til úr kartöflusterkju og
brotna niður í náttúrunni á 10-45 dög-
um en það er einungis hluti af tíman-
um sem það tekur venjulega poka að
brotna niður. Þessir pokar verða þó
um sinn helmingi dýrari en venjulegu
plastpokarnir."
Eru með um þúsund vöruliði
Verslunin Yggdrasill selur einvörð-
ungu vörur sem eru með lífræna vott-
un og hefur gert frá því búðin var
opnuð árið 1986. ,Aukningin hefur
verið stöðug um árin en þó er ekki úr
vegi að segja að hún hafi verið hvað
mest síðasta árið“, segja þau Hildur
Guðmundsdóttir og Rúnar Sigur-
karlsson, eigendui- verslunarinnar.
Þau flytja inn um þúsund vöruliði
og vikulega fá þau til landsins úrval
ferskvöru, þ.e. ávexti og grænmeti,
enda hafa þau sinn fasta hóp við-
skiptavina sem vill ekki annað en líf-
rænt ræktað. Islensk framleiðsla
segja þau að anni engan veginn eftir-
spuminni.
Kaffíð eftirsótt
Þau segjast finna að fólk sé einnig
farið að koma í þeim tilgangi að kaupa
einstaka vörutegundu vegna þeirra
áhrifa sem hún hefur á heilsu þess
eins og t.d. kaffi. „Fólk sem þolir ekki
að drekka venjulegt kaffi kemur til
okkar, en við erum með kaffi sem er
vottað og það þýðir að engin eiturefni
eru notuð við framleiðsluna, og það
segist þola slíkt kaffi. Við erum síðan
með breitt úrval matvöru eins og
hrökkbrauð, brauð, krydd, tómatsós-
ur, gosdrykki, ávaxtasafa, sætíndi,
hveití, hrísgrjón, pasta, mjöl og svo
framvegis."
Spírubrauðið slær öll met
En þau eru sammála um að spíru-
brauðin hafi þó slegið í gegn á þessu
ári.
„Eftir að blóðflokkabókin kom út
fyrir jólin hefur ekki linnt eftirspum
eftir spímbrauði sem fólki í O-blóð-
flokki hefur verið ráðlagt að borða.
Aður vomm við að flytja inn einn og
einn kassa en núna koma brauðin í
heilu brettunum til okkar og við önn-
fyrir sanna
sælkera
MS Engjaþykkni með unaðsbragði
stendur svo sannarlega undir nafni.
Það höfðar til allra aldurshópa og með
morgunkorninu úr hliðarhólfinu verður
það lítil sæikeramáltíð eða gómsætur
eftirréttur fyrir alla fjölskylduna.
Dolce de Leche, sem hefur veríð kallað unaðsbragð á íslensku,
er karamellubragð sem myndast við brúnun mjólkursykurs
við mjólkurhitun; fínlegt en þó með ríkulegri fyllingu.
um vart eftirspum. Þá hefur einnig
orðið mjög mildl aukning í neyslu
speltbrauða en á þau er einnig minnst
í umræddri blóðflokkabók.“
Hildur og Rúnar segja að þau reyni
eftir fremsta megn að kaupa vömr
sem em með svokölluðum Demeter
staðli sem er strangasti gæðastaðall-
inn í lífrænum matvörum.
Þau segja að með aukinni eftír-
spum sé farið að bera á fjöldafram-
leiðslu í þessari grein og því borgi sig
að vera vandlátur á merkingar líf-
rænna vara þó þær séu fyrir bragðið
aðeins dýrari. „Með því að kaupa vör-
ur með Demeter-vottun eram við að
tryggja að þetta sé fyrsta flokks vara
sem við emm að selja.“
Baka úr lífrænu hráefni
Brauðhúsið í Grímsbæ hóf fyrir ári
að baka einvörðungu úr lífrænu hrá-
efni ef frá er talið íslenska smjörið
sem þeir nota stundum í kökubakst-
ur. „Við emm með allt kom lífrænt
ræktað og annað hráefni sem við not-
um eins og þurrkaða ávexti, fræ og
gróft kom,“ segir Sigfús Guðfinnsson
sem rekur Brauðhúsið ásamt bróður
sínum Guðmundi Guðfinnssyni
„Við emm með tvenns konar súr-
deig í brauðunum og síðan hafa svok-
ölluð spelt brauð verið að vinna á. Þau
em úr spelti en það er korn sem við
mölum og notum í staðinn fyrir hveiti.
Þetta er gamalt hveitiafbrigði sem
hefur ekki verið kynbætt en er mjög
næringarríkt og komið hefur í Ijós að
margir sem þola ekki hveiti þola
speltí.“ Sigfús segir að Brauðhúsið
framleiði nú í kringum 20 tegundir af
lífrænu brauði og frekari vömþróun
stendi yfir um þessar mundir.
I Blómavali var komið upp sérstök-
um kæli í fyrra fyrir lífrænt ræktað
grænmetí og ávextí. Salan hefui- að
sögn Súsönnu Einarsdóttur farið
fram úr björtustu vonum.
„Fólki finnst t.d. frábært að þurfa
ekki að flysja eplin sín lengur þar sem
engu eitri hefur verið sprautað á líf-
rænt ræktaða vöra.“
Orkumjólk
Mjólkur-
samsalan
hefur nú
sett á
markað
nýjan
drykk,
orku-
mjólk,
þar sem uppistaðan er léttmjólk
en varan er þróuð með það að
markmiði að vera svalandi orkugj-
afi. í fréttatilkynningu segir að
varan sé kalk- og próteinrík og
einnig er bætt í hana þrúgusykri,
trefjum og vítamínum.
Orkumjólkin er fersk kælivara
og hefur þriggja vikna geymsluþol
við 0-4 gráður á celsíus. Hún fæst
með þremur bragðtegundum;
súkkulaði, jarðarberja og vanillu.
MS-orkumjólkin er framleidd
hjá Mjólkursamlaginu í Búðardal
en sala og dreifing er í höndum
Mjólkursamsölunnar.