Morgunblaðið - 20.09.2000, Síða 27

Morgunblaðið - 20.09.2000, Síða 27
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 2000 27 UMRÆÐAN Börn á barna- deildum HUGMYNDIN að baki því að byggja sérstakan bamaspit- ala er flestum ljós. Það er mikið álag fyrir barn að leggjast inn á sjúkrahús, fjarri heimili sínu og því ör- yggi sem því fylgir auk þess að þurfa að kljást við veikindi sín, slys eða annað sem leitt hefur til innlagn- ar. Fjölmargar rann- sóknir hafa leitt í ljós að hægt er að minnka þetta álag með ýmsum hætti. Eitt er að hafa sína nánustu sem næst sér, enda er viðvera foreldra hjá börnum sínum á barnadeild frekar regla en undantekning í dag. Annað er að gera umhverfí sjúkra- deildarinnar (hússins) eins barn- vinalegt og unnt er, samhliða því að sérhanna barnadeildir að þörfum barna og fjölskyldna þeirra. Með þessum hætti er hlúð eins og hægt er að barni og fjölskyldu þess með- an á erfiðri dvöl stendur. Þegar stóð til að flytja bama- deildina sem var á Landakoti fyrir nokkram árum urðu nokkrar deilur um hvert skyldi flytja hana. Niður- staðan af því var að hún var flutt á Borgarspítalann sem nú heitir Landspítali - háskólasjúkrahús í Fossvogi. Lá þar margt til grund- vallar. Nærtækast er efalítið að nefna að innan þess spítala er starfsemi sem óhjákvæmilega leiðir til þess að börn leggjast þar inn. Þar er starfandi háls-, nef- og eyrnadeild, heila- og taugaskurð- deild að ógleymdri slysadeild. Allar þessar deildir sinna mikið börnum sem eðlilegt er. Fram að flutningi barnadeildarinnar þurfti að leggja þau börn sem það þurftu inn á ful- lorðinsdeildir. Auðvitað var reynt af fremsta megni að hlú að sér- stöðu barnanna, en ég þori að full- yrða, m.a. út frá eigin reynslu, að slíkt er aðeins svipur hjá sjón mið- að við tilkomu sérstakrar bama- deildar. Með því að hafa sérstaka deild sem hægt er að vísa börnum á og sinna þeim þannig á breiðari fjölskyldugrunni en hægt er annars staðar er reynt að mæta þeirri sér- stöðu sem börnum fylgir. Stundum opið - stundum ekki Nú er svo komið að barnadeildin í Foss- vogi var lokuð í fimm vikur í sumar og eftir þessa lokun var rætt um þann möguleika að leggja deildina niður. Síðar var ákveðið að hún yrði aðeins starf- rækt fimm daga vik- unnar (þ.e. ekki um helgar utan þeirra helga sem spítalinn sér um bráðavakt). Auðvelt er að sjá hvað þetta þýðir. Þetta leiðir til þess að veik og slös- Barnadeildir ✓ Eg skora því á yfír- stjórn sjúkrahúsanna og yfírmann þeirra - heil- brigðisráðherra, segír Andrés Ragnarsson, að hlutast til um að halda óskertri starf- semi barnadeildar- innar í Fossvogi. uð börn sem tengjast barnadeild- inni verða að vanda val vikudaga til að veikjast eða slasast. En börn gera ekki nokkurn greinarmun á vikudögum þegar kemur að slíku. Ég hef átt því láni að fagna að hafa óheftan aðgang að barnadeildinni með langveikt og oft bráðaveikt barn mitt og notið þar frábærrar fagmennsku og nærvem sem er vandfundin annars staðar. Sömu sögu hafa aðrir foreldrar í viðlíka stöðu einnig að segja. Ég fæ ekki með orðum lýst hve mikilvæg slík þjónusta er. Ef fram heldur sem horfir mun þessi þjónusta skerðast að miklum mun. Sömu sögu er að segja fyrir þau börn sem þurfa af einhverju orsökum að leggjast inn Andrés Ragnarsson á LSH Fossvogi á „vitlausum dög- um“. Þau þurfa ef til vill að fara í aðgerðir á LSH Fossvogi, vera síð- an flutt yfir á LSH Hringbraut, liggja þar en þurfa eðlis síns vegna að fá sérhæfða þjónustu á LSH Fossvogi. Samhliða þessu ber að hafa í huga að engar hugmyndir eru uppi um að fjölga leguplássum á LSH Hringbraut (barnadeildinni) og er hér því um að ræða skerðingu á leguplássum fyrir veik börn. Afturhvarf til fortíðar Við eigum því láni að fagna ís- lendingar að eiga ótrúlega vel menntað fagfólk sem hefur fengið menntun sína við marga virtustu skóla heimsins. Þetta á ekki síst við um lækna og hjúkrunarfólk. Við er- um einnig svo lánsöm að hafa virkt almannatryggingakerfi sem styður við bakið á okkur þegar á bjátar hjá okkur. Sjúkrahúskerfið er dýrt og ásamt mennta- og félagskerfinu tekur það drjúgan hluta þeirra sameiginlegu sjóða sem landsmenn hafa yfir að ráða. Þetta er eðlilegt í nútíma velferðarkerfi. Um nokkurt skeið hefur verið leitað margra leiða til að sporna við auknum kostnaði innan þessara kerfa og ekki síst innan heilbrigðiskerfisins. Sameining stóru spítalanna í Reykjavík er ein tilraun til þess að minnka kostnað og auka skilvirkni. Efalítið leiðir þetta til þess að stefnt verði að algerri sameiningu þessara stofnana í eina starfræna heild á einum stað. Ekki er nema gott eitt um það að segja. Það hvílir mikill vandi á þeim sem standa að þessum breytingum og ekki síst að ekki verði með neinum hætti slakað á þeim kröfum sem við gemm til núverandi starfsemi. Það er ekki neinn vafi í mínum huga að þegar barnadeildin var flutt frá Landakoti til Borgarspít- ala var stigið mikið framfaraspor fyrir veik börn. Það er heldur eng- inn vafi í mínu hjarta að lokun þessarar sömu deildar þó ekki sé nema að hluta til er mikið aftur- hvarf til fortíðar og skertrar þjón- ustu við veik börn. Ég skora því á yfirstjórn sjúkrahúsanna og yfir- mann þeirra - heilbrigðisráðherra - að hlutast til um að halda óskertri starfsemi barnadeildarinnar í Fossvogi, að áfram verði opið allan sólarhringinn, allan ársins hring á sérhæfðri deild fyrir börn, með um- hverfi fyrir börn og fjölskyldur þeirra. Allt annað skapar óöryggi og óþarfa álag þar sem síst skyldi. Höfundur er sálfræðingur og foreldri hmgveiks bams. MÁLTÆKIÐ „af því læra börnin málið að það er fyrir þeim haft“ er í fullu gildi. Á fyrstu æviárum sínum þurfa börn að læra ótalmargt og þar á meðal eitt það flókn- asta sem til er - tungu- málið. Þó að þau læri málið án mikillar sýni- legrar fyrirhafnar er ekki þar með sagt að hinir fullorðnu séu „stikkfrí" í því að leiða börn í gegnum máltök- una. Enginn þarf að ef- ast um að góð tök á máli, lestri og tjáningu em barninu traust veganesti út í líf- ið. En hvernig er æskilegt að örva málþroska ungra barna? Á fyrstu mánuðunum gemm við margt ómeð- vitað sem örvar samskiptahæfni ungbarnsins. Við tölum með eilítið bjartari og blæbrigðaríkari röddu við barnið; veitum því ómælda at- hygli og spörum ekki snertingu og hlýju. Við túlkum öll hljóð barnsins á merkingarbæran hátt og tölum mikið við það. Á þessum fyrstu mán- uðum er grunnurinn lagður enda kann barnið heilmargt um samskipti við eins árs aldur. Það veit að þau snúast um athygli og tengsl (augn- samband, snerting); að samskipti em víxlverk- andi (við skiptumst á að tala og hlusta); að tal hefur innihald og reyndar svipbrigði og hljómfall líka (reiðileg eða glaðleg rödd) og síðast en ekki síst að hægt er að hafa býsna mikil áhrif á umhverfið með hljóðum og orð- um. En „eftir því sem vitið vex“ flækist málið og barnið þarf áfram á síst minni leiðsögn að halda. Orðaforði barnsins vex og það fær tilfinningu fyrir formi og hrynjandi málsins - sér- staklega ef það er svo heppið að eiga einhvern að sem les fyrir það og kennir því vísur, söngva og þulur. Barnið lærir að skilja og tala í sam- ræmi við málfræðireglur og það lærir einnig smám saman þá flóknu kúnst að nota málið í samræmi við stað og stund; eins og að taka tillit til viðmælanda, heilsa og kveðja, segja brandara, syngja eða tala mátulega hátt - allt eftir aðstæðum. Að tala við börn Máltaka barnsins gengur best ef það hrærist í umhverfi þar sem því Mál Rauði þráðurinn í allri málörvun, segir Elísabet Arnardóttir, er virðing fyrir barninu. er tekið sem eftirsóknarverðum fé- laga. Rauði þráðurinn í allri málörv- un er virðing fyrir barninu. Það á að tala við börn en ekki til þeirra. Við erum fyrirmyndir barnanna og í því felst mesta ábyrgð okkar. Öll getum við litið í eigin barm og hugleitt hvað við höfum fyrir barninu. Grípum við stöðugt fram í fyrir því? Hæðum við stundum barnið og geram grín að því? Hlustum við á hvað það hefur til málanna að leggja? Ræðum við áhugamál barnsins við það af al- vöra? Reynum við að setja okkur í spor þess þegar það hefur áhyggjur af einhverju sem okkur þykir frá- leitt? Megum við vera að því að spjalla af einlægni við barnið, lesa fyrir það og jafnvel spila við það stundum? Hvernig væri nú að plokka farsímann úr öðra eyranu, útvarpið úr hinu; slíta annað augað af sjónvarpinu og hitt af tölvunni og rabba við þessa frábæra samræð- usnillinga sem mörg okkar eru svo heppin að hafa á heimilinu? Höfundur er talmeinafræðingur hj;t Talþjálfun Reykjavíkur. Mal foreldra Elísabet Arnardóttir Lœstir stálskápar fyrír fatnaðog persónulega imunn UMBOÐS- OG HEILDVEHSLUN I AUÐBREKKU 1 200 KÓPAVOGI SÍMl: 544 5330 FAX: 544 5335 www.straumur.is I í Portúgal 26. september - 31. október 58L500kr á mann m.v. tvo í stúdíói í eina viku. Innifalið: Flug, gisting, morgunverður, fararstjórn, aksturtil og frá flugvelli erlendis og[ 6 golfhringir 78.500 kr. á mann m.v. tvo í stúdíói í 2 vikur. Innifalið: Flug, gisting, morgunverður, fararstjórn, akstur til og frá flugvelli erlendis oolH'Hllllníffffl Flugvallarskattar. 2.950 kr. á mann. ekki innifaldir.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.