Morgunblaðið - 12.11.2000, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Dramatísk átakasaga
SKALDSAGAN Ljósið í
vatninu eftir Birgi Sig-
urðsson kom út hjá For-
laginu í gær, þriðjudag.
Ljósið í vatninu er önnur
skáldsaga Birgis en
fyrsta skáldsaga hans,
Hengiftugið kom út
1993. Eru þá ótalin ann-
ars konar ritverk, leik-
rit, ljóð og fræðirit auk
þýðinga, sem Birgir hef-
ur sent frá sér síðast-
liðna rúma þijá áratugi.
Birgir hefúr unnið að
Ljósinu í vatninu síðast-
liðin fimm ár með hléum Birgir
og lýsir sögu sinni sem Sigurðsson
dramatiskri átakasögu,
sem jafnframt hefur sterka skírskot-
un til náttúrunnar. „Aðalpersóna
bókarinnar, Amar hefur mjög
sterka náttúruskyi\jun og það hefur
djúp áhrif á hann eftir að hann hefur
veikst af alvarlegum sjúkdómi," seg-
ir Birgir. „Þessi saga er líka ástar-
saga og það eru nokkrar persónur í
sögunni sem eiga í miklum til-
finningalegum átökum, bæði innra
með sér og við annað fólk,“ bætir
hann við. Arnar er í ströngu eftirliti
vegna krabbameins. Sjúkdómurinn
og óvæntir atburðir leiða hann til
endurmats á lífí sínu. Eftir-
tektarvert er hversu læknis-
meðferðinni og heilsugæsluum-
hverfinu er lýst nákvæmlega og
liggur því beinast við að spyrja
Birgi hvort hann byggi þennan
hluta sögunnar á persónulegri
reynslu. „Arnar lend-
ir í því, eins og svo
margir aðrir, að fá
krabbamein,“ segir
hann. „Krabbamein
er þess eðlis að það
kemur oftast nær
eins og þruma úr
heiðskíru lofti og
heilbrigðasta fólk
getur orðið fórnar-
lömb þess, eins og
raunin varð með mig
þegar ég fékk
krabbamein árið
1983. Þótt hugar-
ástand okkar Am-
ars sé ólíkt, við
séum ólíkir menn
og viðbrögð okkar við þessu áfalli
engan veginn þau sömu, þá er allt
ferlið í kringum sjúkdóminn hið
sama og ég byggi lýsingaraar á
minni eigin reynslu. Að öðru leyti
er líf hans gjörólíkt mínu.“ Fleiri
persónur em leiddar fram á sjónar-
sviðið, persónur sem tengjast inn-
byrðis og virðast eiga það sam-
merkt að vera látnar ganga í
gegnum einhverskonar prófraun.
Ertu sammála því? „Það má vel
vera. Sagan er í ekki ósvipuð leik-
riti að því leyti að persónurnar eru
leiddar fram á þeirri stundu þegar
mikið er að gerast í lífi þeirra. Það
er komið að örlagastund í lífi sums
þessa fólks f margs konar skiln-
ingi.“ segir Birgir.
Hann var fastur í seigfljótandi
neti lengst úti í myrkum geimnum.
Hann reyndi að losa sig en
möskvar myrkursins lögð-
ust þéttar að honum.
Skyndilega greindi hann
ofurskært Ijós í fjarska. Einhver
snerti mjúklega við honum og hann
fann hönd í lófa sér. Hann greip helj-
artaki í hana og sveif í áttina til ljóss-
ins. Hamingja flæddi um hann. Þá
fann hann að þetta var höndin á
Laufeyju. Hamingjan hvarf. Ljósið
hvarf. Hann reyndi að losa handtak-
ið en hafði ekki afl til þess. Hann
horfði á höndina í návígi. Á baug-
fingri var hvít rönd eftir giftingar-
hring. Hann starði á þessa hvítu
rönd og kom meira til sjálfs sín. Um
leið tókst honum að draga höndina til
sín. Laufey leit yfir hann og sagði:
„Viltu að ég fari, Ai’nar minn?“ Hann
ætlaði að segja vinsamlega: Neinei
eða eitthvað í þá veru en tungan var
föst. Hann lokaði augunum. Hún
stóð upp. Hann heyrði hvísl hennar
og einhverrar konu og skynjaði að
það var hjúkrunarkona. Viltu rétta
mér bjölluhnappinn, hugsaði hann
og hlaut líka að hafa sagt það því
bjölluhnappur var lagður í lófann á
honum. Hann greip fast utan um
hann.
Hjúkrunarkonan sagði: „Hann
finnur til óöryggis. Þú ættir að sitja
lengur hjá honum.“ Laufey settist
aftur við rúmið og tók um höndina á
honum.
Nei, hugsaði hann.
Hún stóð upp og þær byijuðu aft-
ur að hvísla. Svo fór hún.
UrLjósinu í vatninu
Astir stöðumælavarða
SJOIVVARP
L e i k r i t
VIKTOR
Handrit; Árni Ibsen og Vilhjálmur
Ragnarsson. Leiksljóri Vilhjálmur
Ragnarsson. Tónlist Vilhjálmur
Goði Friðriksson. Kvikmyndataka:
Robert, Sciretta. Klipping: Vil-
hjálmur Ragnarsson. Utlit: Guðrún
Þorvarðardóttir. Leikarar: Baldur
Trausti Hreinsson, Halldóra Geir-
harðsdóttir, Stefán Jónsson, Jó-
hann Siguröarson, Sigurður Sigur-
jónsson, Pálmi Gestsson, Steinn
Armann Magnússon, Hjalti Rögn-
valdsson, Lilja Þórisdóttir o.fl.
ÞAÐ sannast enn einu sinni að ekki
þurfa sögur að vera miklar eða
dramatískar til að halda athygli
áhorfandans. Stundum nægir að
byggja upp forvitni áhorfandans um
persónu, gæða hana nægu innra lífi til
að löngun kvikni til að vita meira og
átta sig á því hvers vegna hún hagar
sér eins og hún gerir, hvað fær hana
til að „fúnka" í þeim aðstæðum sem
sýndar eru. Saga um stöðumælavörð í
Reykjavík er ekki líkleg til að vekja
brennandi áhuga svona fyrirfram en
þegar nánar er að gætt er líf stöðu-
mælavarðar hlaðið uppákomum;
endalausir árekstrar við borgarana
sem ekki vilja bekenna neitt ólöglegt
og alls ekki borga sektimar. Heiðar-
legur stöðumælavörður er enn leiðin-
legra fyrirbæri, ekki einu sinni hægt
að múta honum til að horfa í hina átt-
ina, fleygja kvittuninni og stinga sekt-
arfénu í vasann án frekari málaleng-
inga. Spillingin getur víða þrifist. Og
síðan ástir stöðumælavarðar, þær eru
alls ekki eitthvað sem hvarflar að
manni dags daglega; spurt er hvort
stöðumælaverðir stundi kynlíf og því
er svarað í myndinni um Viktor stöðu-
mælavörð með afgerandi hætti. En
reyndar fer hann ekki út fyrir fagið
og stundar kynlífið með öðrum stöðu-
mælaverði og á milli þeirra kviknar
einlæg og heit ást.
Baldur Trausti Hreinsson og Hall-
dóra Geirharðsdóttir eru hinir elsk-
andi stöðumælaverðir, Viktor og Her-
dís, og tekst mætavel að tjá vaxandi
ást þeirra án þess að þurfa mörg orð
um hlutina. Leikur þeirra er
áreynslulaus og blátt áfram. Per-
sónumar em trúverðugar, einlægar
og yfir þeim er sakleysislegur blær
sem Ijær frásögninni kómískt yfir-
bragð, myndin verður ekki eins vem-
leikabundin og ætla mætti fyrir vikið.
Sagan sem þama er sögð er lítil og
nett, Viktor er grandvar og heiðarleg-
ur við stöðumælavörsluna og gerir
sér ekki mannamun því eitt skal yfir
alla ganga. Hann stenst þó ekki mátið
þegar draumadísin, fögur fyrirsæta,
(Þómnn Lámsdóttir) er við það að fá
sekt hjá honum, hann hættir við á síð-
ustu stundu. En það sést til hans og
hann er kærður til yfirmannsins.
Þeim Herdísi tekst að leysa úr þess-
um vanda og koma í leiðinni upp um
krónumanninn ógurlega, einn heljar-
svikara í þeirra eigin röðum sem
stundað hefur að setja gamlar krónur
í stöðumælana og hirða sjálfur hundr-
aðkallana. Honum er vikið úr stöðu-
mælavörslunni með skömm og fer
samstundis í framboð. Herdís og
Viktor hrósa sigri og allt bendii’ til
þess að hamingjan bíði þeirra.
Hvaða lærdóm á svo að draga af
þessu. Engan líklega. Þetta er vel
unnin mynd eftir snotm og vel hugs-
uðu handriti sem hæfir sjónvarpi
ágætlega. Efnið er tekið ágætum tök-
um og aðall myndarinnar er skemmti-
legar persónusmámyndir sem leikar-
amir vinna ágætlega úr hver fyrir sig.
Ur hefur orðið skemmtileg stutt-
mynd, sjónvarpsleikrit, sem uppfyllir
væntingar um skemmtun en er um
leið skondinn spegill á það fjölbreytta
mannlíf sem þrífst í borginni á vomm
dögum.
Hávar Sigurjónsson
Samarin
gegn brjóstsviða!
Samarin kemur
maganum í lag
og losar þig við
brjóstsviða!
Þessar verslanir selja Samarin: Nóatún, Bónus, Hagkaup, Nýkaup, Fjarðarkaup, KÁ verslun, Samkaup og öll apótek.
Fjöl-
þjóða
listí
Köln
VERKINU
„Fleurs a l’Arc -
en Ciel“ eftir
franska lista-
manninn Robert
Delaunay er hér
komið fyrir á 34.
sölusýningu nú-
timalistar i Köln i
Þýskalandi. Verk
Delaunay er metið
á 870.000 dollara,
eða einar 74 mil-
ljónir króna.
Sölusýningin
stendur til 12. nóv-
ember og sýna að
þessu sinni 276
gallerí frá 21 landi
listaverk í sinni
eigu.
Islensk orðabók
í tölvuútgafu
UT ER komin Islensk orðabók á
geisladiski. Útgefandi er Edda - út-
gáfa og miðlun hf.
Þetta er fyrsta tölvuútgáfa ís-
lensk-íslenskrar orðabókar en jafn-
framt 3. endurbætt útgáfa þessa
verks.
Bókin er unnin hjá Máli og menn-
ingu í samvinnu við Orðabók Háskól-
ans. Ritstjóri 3. útgáfu er Mörður
Árnason. Sérfræðingur af hálfu
Orðabókar Háskólans er Kristín
Bjarnadóttir. Aðrir starfsmenn við
ritstjórn em þær Þórdís Úlfarsdótt-
ir, Halldóra Jónsdóttir, og Laufey
Leifsdóttir. Marinó Njálsson hefur
annast tölvuvinnslu á síðari vinnslu-
stigum.
I kynningu útgefanda segir að ís-
lensk orðabók hafi upphaflega komið
út árið 1963 hjá Bókaútgáfu Menn-
ingarsjóðs í ritstjórn Áma Böðvars-
sonar, og aftur aukin og bætt árið
1983. Hún var á sínum tíma einkar
kærkomin vegna þess að ekki var til
íslensk-íslensk orðabók og verk
Árna og samstarfsmanna hans hefur
síðan farið víðar um íslensk heimili,
skóla og vinnustaði en nokkur önnur
orðabók.
„Tölvuútgáfan margfaldar notk-
unarsvið íslenskrar orðabókar. Með
hinni nýju tækni fæst skýr og einföld
framsetning, margvíslegir leitar-
kostir gefast og hægt er að hafa
orðabókina opna á skjánum við alls
kyns ritvinnslu. í bókinni em um 85
þúsund flettur og innan þeirra má
finna 100 þúsund uppflettiorð. Auk
þeirra breytinga sem felast í því að
færa bókina í tölvubúning hefur texti
bókarinnar verið endurbættur með
margvíslegum hætti.Við hefur bæst
fjöldi orða úr daglegu máli, skýring-
ar hafa víða verið lagfærðar og end-
umýjaðar og dæmum fjölgað. Eink-
um hefur verið hugað að sagnorðum,
lýsingu þeirra, notkun og framsetn-
ingu. Þá hefur verið farið skipulega
yfir ýmsa efnisflokka sem brýnast
þótti að endurnýja. Þar á meðal er
orðfæri um tölvur og tónlist, orð á
sviði grasafræði, líffræði og skyldra
greina, orð úr viðskiptum og hag-
fræði, heimspeki- og málfræðiorð,
orðfæri um hannyrðir og föt, um mat
og ýmsa húsmuni. Meðal samverka-
manna á sérfræðisviðum eru þau
Atli Ingólfsson tónskáld, Ágúst H.
Bjarnason grasafræðingur, Ágúst
Einarsson prófessor í viðskipta-
fræði, Elsa E. Guðjónssson textíl- og
búningafræðingur, Erlendur Jóns-
son prófessor í heimspeki og Snorri
Sigfús Birgisson tónskáld.
Notandaforrit tölvuútgáfunnar er
„Tölvuorðabókin“ frá Alneti (Matt-
híasi Magnússyni). sem áður hefur
verið nýtt við útgáfu íslensk-ensk-ís-
lenskrar, dansk-íslenskrar og
fransk-íslenskrar orðabókar. Við
framsetningu textans er nýtt
HTML-tæknin sem menn þekkja af
Netinu.
í tengslum við tölvuútgáfu ís-
lenskrar orðabókar verður ýtt úr vör
vefsetrinu „ord.is" sem er upplýs-
ingamiðstöð fyrir notendur orðabók-
arinnar og áhugamenn um hana.
Tölvuútgáfa Islenskrar orðabókar
kostar 7.990 krónur. Hún fæst einnig
fyrir vinnustaði, skóla og stofnanir.