Morgunblaðið - 24.12.2000, Qupperneq 4

T
4 B SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
Hvert fór guð?
Við viljum leyfa börnum okkar að vera börn eins
lengi og kostur er vegna þess að við þekkjum í sjálf-
um okkur þann söknuð sem fylgir okkur alla tíð eftir
að við segjum skilið við bernskuna, skrífar
Sveinbjörn I. Baldvinsson, þar sem við erum
um leið að hlífa okkur sjálfum við þeim paradísar-
missi sem við höfum öll upplifað með einhverjum
hætti við það að fullorðnast.
AÐ ER ekki ýkja langt
síðan ungur drengur
sem ég þekki var að
ræða við foreldra sína
um það hvaða önnur lífvera hann
vildi helst vera. Drengurinn fór vítt og breitt
yfir sviðið, lét ljón og tígrisdýr lönd og leið,
sem og sætar kisur og krúttlega hvolpa, en
staðnæmdist við fuglana. Hann sagðist sem
sagt helst vilja vera fugl svo að hann gæti
flogið upp í himininn til guðs og hitt ömmu
sína og afa, langömmu og langafa.
Foreldrarnir urðu væmnir í framan og
mjúkir að innan yfir einlægninni, höfðu ekki
mikið til málanna að leggja en kinkuðu kolli
ótt og títt og lýstu þannig skilningi á þessari
niðurstöðu.
Nokkru síðar hugleiddi ég hvers vegna við
bregðumst þannig við. Hvers vegna leiðum
við ekki börnin í allan sannleika um flug-
hæðir, ískristalla, súrefni og lofthjúp jarðar
þegar tækifæri gefst, miðlum vísindunum
sem efla alla dáð? Er það af umhyggju fyrir
börnunum?
Svarið við þeirri spumingu er líklega bæði
já og nei. Við viljum leyfa bömum okkar að
vera börn eins lengi og kostur er, vegna þess
að við þekkjum í sjálfum okkur þann söknuð
sem fylgir okkur alla tíð eftir að
við segjum skilið við bemskuna.
Við erum sem sagt um leið að
hlífa okkur sjálfum við þeim
paradísarmissi sem við höfum öll
upplifað með einhverjum hætti við það að
fullorðnast.
En hvert fór guð? Hvert fór hann þegar
hann hætti að vera handan við skýin og
blámann með dána fólkinu í hvítu engla-
sloppunum?
Einfaldast er kannski að segja sem svo að
guð sé ekki til og láta hann hafa fyrir því að
sanna sig og upprana sinn eins og hvern
annan ferðalang, en það er satt að segja ekki
í fullu samræmi við ýmislegt sem maður
hugsar stundum.
tundum vill maður nefnilega gjaman
trúa því að guð sé til og geti gert eitt-
hvað í málunum, helst þegar maður er
sjálfur úrræðalaus, svo sem á ferðalagi í
flugvél í þramuveðri. Þá reynir maður
kannski að höfða til velvildar hans með þögl-
um og hógværam loforðum um að reyna að
vera skikkanleg manneskja, góður við börn
sín og maka og að leitast þannig %dð að gera
heiminn ekki verri með tilvist sinni, sem nú
sé sem sagt hætta búin. Halló!
HUGSAÐ
UPPHÁTT
Frá upphafi hefur maðurinn tignað þann
mátt sem virðist meiri en hans eigin. I forn-
um átrúnaði er máttur þessi bæði sýnilegur
og áþreifanlegur. Sól, veður, haf, veiðidýr og
svo framvegis. I þessum átrúnaði era skiln-
ingarvit hvers manns þau vísindatæki sem
þarf til að sanna tilvist guðs eða guða.
Við þurfum ekki að leita langt. Norræn
goð eru mörg hver manngerðir
fulltrúar náttúruaflanna. í gömlum
bænum úr keltneskri kristni, sem væntan-
lega er sú kristni sem hér festi fyrst rætur
með kristnum landnámsmönnum og kelt-
neskum þrælum, er guð yfir og allt um kring
í vindi, á landi og sæ. Allt stendur þetta okk-
ur nærri.
Með stofnun kirkjunnar sem valdatækis
og arftaka rómverska keisaradæmisins
breyttist þetta með þátt skilningarvita hvers
og eins í því að skilja guð. Guð varð fjar-
lægur, tjáði sig ekki við neinn nema preláta
og þá örugglega á latínu. Prelátamir sögðu
svo alþýðu manna hvað guð vildi, hvers hann
krafðist af þeim og hvað hann bannaði þeim
jafnvel að hugsa, hvað þá gera. Það segir svo
sína sögu um þrjósku Islendinga og traust á
eigin skynjunum að enn telur þjóðin land
okkar fullt af dularfullu lífi og afli inni í klett-
um, hólum og steinum, þrátt fyrir 1000 ár
með kristinni kirkju sem hafnar öllu slíku.
Eins er því varið með guð okkar flestra á
þessum tímum tækni og upplýsinga. Hann
er þarna enn, þótt við teljum ekki endilega
rökrétt að mæla okkur reglulega mót við
hann í þar til gerðum byggingum.
Við merkjum tilyera hans af fegurð him-
insins sem jafnvel í'skammvinnri birtu jóla-
daganna Ijær hvössum og fjarlægum fjalls-
eggjum ójarðneskan blæ og breytir
dumbshafinu í bláan sálm.
ess konar nánd guðs er allt sem við
þurfum til að rifja upp að hvað sem
líður staðreyndum um flughæðir, ís-
kristalla, súrefni og lofthjúp gætum við líka,
ef við hefðum vængi, flogið til móts við
horfna ástvini okkar.
Jðlabatl Siglfirðingafélagsins
verður haldið 27. desember kl. 17.00
í sal FÍH í Rauðagerði 27.
Nefndin