Skírnir - 01.01.1880, Side 104

104
RÚSSLAND
fyrirstöðu, þar sem leit mundi verSa á mönnum til aS standa
fyrir tilsögninni, þó a8 eins fám hundruSum skyldi viS aukiö.
En hitt er auðvitað, aS Rússar verSa langt aptur úr öðrum
þjóSum, unz þeir hafa bætt og aukiB uppfræíing aiþýSunnar,
J>ví J)a8 nær skammt á vorum tímum a8 keuna henni ekki annaS
enn tilbeizlu á Zarnum sínum og trú á hjegiljur og hindurvitni
klerkdómsins. J>a8 er ekki ólíkt a8 J>jó8verjar hafi rjett a8 mæla
J>egar Jieir segja, a8 J)jó8menning og framfarir ver8i Rússar af
Jieim a8 Jnggja, sem menntaSa fólki8 á Rússlandi hefir gert a8
mestu á J»essari öld, og J>eir líta svo á, a8 Rússar hafi J>ar góSan
gró8rarreit J)ýzkrarmenntunar innan sinna endimerkja sem eru «halt-
isku» löndin, e8a fylkin vi8 Eystra Salt (me8 háskólanum í Dorpat),
og hje8an eigi J>eir a8 færa hana út lengra um bi8 mikla ríki.
Sá raaBur heitir Tolstoi, sem lengi hefir sta8i8 fyrir skólamálum
á Rússlandi, en af því hann trú8i á sjerlegt ágæti allra slafneskra
J)jó8a og vildi sem fleiri koma J>eim í nái8 samband (og undir
Rússaveldi), J)á haf3i hann óbeit á J)jó8verjum og þeirra menntun
og gekkst einkum fyrir, a3 koma rússneskunni í öndvegi vi3
háskólann, sem fyr var nefndur. J>a8 vir3ist, sem Loris Melikoff
hafi ekki líkaS hans frammistaBa, því nú hefir hann teki3 af
honum skólamálin og fengiS þau einmitt þeim manni í hendur
(Sabouroffgreifa), semfyrir skömmu haf8i umsjón háskólans í Dorpat.
Oss sagSist svo frá í fyrra, a8 keisari Rússa hef8i æ nóg
til a3 taka, þegar hann þyrfti á fje a3 halda, því fje ríkisins
væri hans fje, en liann beldur J)ó skaplegar á því enn soldán í
Miklagar3i á peningum, sem hans ríki gjaldast. En þó er miki3
af því gert, a8 ríki8 eigi fram úr miklum vandræ3um a8 kljúfa
og a3 ríkisfjehirzlan muni lengi vi8 þann þurr3 búa, sem kom
vi8 strí3i8 síBasta. Fæstum mun kunnugt um, hvernig á stendur
í raun og veru, en þa8 vita allir, a8 pappírsrúflur Rússa eru
eigi stórum meira enn hálfgildi viö slegna peninga. Vjer mundum
vart hafa haft or8 á fjárhag Rússa, ef einn ma8ur af sendisveit
Englendinga í Pjetursborg, Plankett a3 nafni, hef8i ekki sagt
svo frá í fyrra (í einni skýrslu sinni frá Pjetursborg), a3 fjár-
ekla ríkisins væri langt um meiri, enn margir ætluSu. Sjálfar
ríkisskuídirnar væru reyndar ekki taldar til meira enn 2700 mill.