Fjölnir - 01.01.1843, Page 45

Regla sú, sem sjáarlollin eru sí og œ viðbundin, hlítur
aö eíga sjer eínhvurja orsök, sem cr eins regluleg og
ævinn eínsog j)au. Enn til að kornast að, hvur hún væri,
þurí'ti lángan tíma til að athuga sjáarfollin, og cínkum að
gjefa nákvæmar gjætur að tímabili j)ví, er j)au skjiptast
á í hvurt sinn. Með j>essu móti urðu fróðir menn j)ess
visari, að flóð og fjara cru nákvæmlega hundin við rás
túnglsins í kringum jöröina, svo að flóð mundi koma á
hvurjum stað hjerumbil í sama mund og túnglið er j)ar í
hádei'gjisstað eðtir miðnættis ({). e. j>egar j)að gjeíngur ifir
j)ess staðar hádeígjishaug íirir ofan eða neðan sjóndeíldar-
hríng), svo og, að ætíð verða hæst flóð með nmm og
niðum. Að vísu eru tímahil j>essi ekkji ætíð jafn laung,
enn J)að cr sarnt fundið með j)ví að telja sjer til miðlúngs-
leíngd margra j)eírra, aö flóð og fjara verða hvurt um sig
tvisvar á hvurjum 24 stundum, 50 mínútum og 20,3 sck-
úndum , enn j>etta er eínnig eínmitt jafn lángt tímahil og
j)að, sem túnglið j)arf til að komast aptur i sama hádeígjis-
stað, j>að er með öðrum orðum, túnglið kjemur á hvurjum
deígji svo miklu seinna upp enn dagjinn firir. Jíeffa
tímahil cr kallað túngldagur á líkan hátt og sá tími,
sem líður frá j)ví sól er í hádeígjisstað og j)ángaðtil hún
kjemur j>ar í næsta sinn , heítir sóldagur (24 stundir).
Af j)essu leíðir, að j)egar eínhvurstaðar er hádeígjisflóð
j)ann og þann dag, kjemur þar ekkji flóð dagjinn eptir
firr enn 50 míuútum, 20,3 sekúndum seínna, eður 12h 1,
50', 20,3", liiun dagjinn lh, 40;, 52,6", þriðja dagjinn
2h, 3I;, 18,9", og svo framveígjis alltaf 50;, 20,3" seínna
á hvurjum sólarliri'ng. {það er auösjcð, að liitt flóðið
muni koma mitt ámillum þeírra takmarka, sem nú voru
’) h þíðir stund (hora, Iatínskt orð) og cr þessi stafur alinennt
hafður í stjörnufrœðisritum til að tákna með það tímabil.
(') táknar mínútur og (") sekúndur. Xalan 3, sem kjemur
eptir aðgreíníngarmerkjið við 26 sekúndur, cr fugabrot og
þíðir þrjá tíundu hluti sckúndu.