Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1916, Síða 13

13
skliljanlegt er það, hvers vegna fjórðungamótin hefðu verið flutt frá
Botnsá og að Hvítá, frá þingamótunum, þar sem þau helzt voru, og
inn í mitt Þverárþing, fyrir lok þjóðveldistímabilsins, meðan þinga-
skipunin helzt, eða eptir það, á þessum áratugum, úr því að þá
voru sett sýslumót við Botnsá, sem líkur eru til að veriðhafi. Hefði
alt verið ein sýsla beggja vegna við hana og alt upp að Hvítá, þá
hefði slík breyting 4 fjórðungamótunum mátt heita eðlilegri.
Þegar nú engin ástæða virðist til að efast um það, að fjórð-
ungamótin hafi verið við Hvítá skömmu eptir, að þjóðveldistímabilið
leið undir lok, engar ábyggilegar líkur til, að þau hafl verið við
Botnsá fyrir þann tíma, og ekki ómögulegt að þau þinga- og goð-
orða-fyrirkomulagsins vegna hafiverið innan Þverárþings fyrir sunnan
þingstaðinn, þá verður ekki séð, að neinar verulegar ástæður séu
til að álíta, að þau hafi ekki einnig á þjóðveldistímabilinu verið við
Hvítá. Síður en svo; einmitt það, að þau eru vissulega við Hvítá,
rétt eptir að þjóðveldistímabilið leið undir lok, eru mjög sterkar
líkur fyrir því, að þau hafi og verið við Hvítá, áður en það leið
undir lok og scnnilega frá því fyrsta, að þau voru sett, sérstaklega
þegar það verður á engan hátt skilið, hvers vegna þau hefðu verið
flutt að Ilvítá frá öðru og upprunalegu takmarki.
En eins og áður hefir verið tekið fram, virðist sem að það
hefði verið eðlilegra að setja fjórðungamótin í upphafi ekki við Hvítá,
í miðju Þverárþingi, heidur þar sem þingmenn aðallega greindust
til Þverárþings og Kjalarnessþings; og í annan stað verður það ekki
sannað, að fjórðungamótin liafl lilotið að vera við Hvítá á öllu þjóð-
veldistímabilinu og hafi alls ekki getað verið sunnar, eða þar sem
eðlilegast virðist að þau hefðu verið. En hvar þá? — Hér geta
ekki komið til greina nema þau tvö takmörk, sem nefnd hafa verið:
fjöllin (Hafnarfjall, Skarðsheiði og Botnsheiði) og fjörðurinn (Hval-
fjörður og Botnsá). Að því er síðara takmarkinu viðvíkur, þá er
það ljóst af því er sagt hefir verið hér á undan, að ýmislegt bendir
til, að um það bil hafi einna helzt verið þingamót, en þó sumt í
Sturlunga sögu, sem veki grun um, að Lundarmannagoðar á fyrri
hluta 13. aldar hafi átt nokkra þingmenn fyrir sunnan þetta tak-
mark. En að því er hið fyrra takmarkið, fjöllin, snertir, þá er sitt
hvað, sem bendir til, að þar hafl kunnað að vera þingamót seint á
10. öldinni, um líkt leyti og fjórðungaskiptingin var leidd í lög, að