Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1992, Side 77

ATHUGASEMDIR VIÐ GREIN BJARNA F. EINARSSONAR
81
allnokkrum mæli og þó að þær séu færri og ótíðari í þeim en kvennakuml-
um, þá breytir það því ekki að einhverjir karlar hafa klárlega borið slíkar
tölur. Ég sé enga ástæðu til að ætla að karlmenn á Granastöðum hafi verið
annað en hinir mestu tilhaldsmenn og set hér fram þá kenningu að allar
tölurnar á Granastöðum séu af skarti karla - og hef í því ámóta mikið til
míns máls og Bjarni í sínu. Það er algerlega óleyfilegt að bera fyrir sig aðra
fræðimenn, þegar vitað er að þeir hafa ekki fært neitt fram nema máttlaust
álit.
Þessi kvennagripaáhugi gengur raunar útí nokkrar öfgar þegar tinnu-
flögurnar verða líka kvennagripir af því að þær finnast innan um sörvis-
tölurnar. Ekki efast ég um að á Granastöðum hafi verið prútt og siðsamt
heimili, en fyrr má nú vera náttúruleysið ef karlarnir hafa ekki einusinni
þorað að ganga um kvennahópinn, hvað þá að taka þær sér á kné. I alvöru
talað þá skil ég ekki hvað er svo fráleitt við það að konur og karlar hafi
unnið hvert innan um annað, ég get að minnsta kosti ekki séð hvernig það
á að vera ólíklegra en hitt. Ekki er nóg með að tinnuflögurnar séu gerðar
að kvennagripum, heldur eru kljásteinar og snældusnúðar það líka - og
enn er hægt að fallast á að það sé líklegt, það er hinsvegar ekki hægt að
rökstyðja. Þegar svo er komið, þá er engum karlagripum til að dreifa og
þykir mér ráð að setja fram þá kenningu að í raun hafi engir karlar búið á
Granastöðum, heldur hafi þar verið kvennabær. Og þá sjáum við strax
hvar Eddukvæðin voru skrifuð.
Það er nauðsynlegt að gera greinarmun á rökstuddum líkindum og órök-
studdu áliti; hið síðarnefnda er gott og sjálfsagt að hafa, en á því er ekki
hægt að byggja kenningar sem að einhverju eru hafandi.
Að lokum eitt smámál. Kljásteinar eru steinar með gati, en ekki eru allir
steinar með gati kljásteinar. Kljásteinar hafa þá náttúru að til þess að geta
gegnt hlutverki sínu þurfa þeir að hanga saman í hóp. Þegar menn finna
hrúgu af kljásteinum, þá segja menn því sem svo að þar hafi vefstaðurinn
verið og hrúgan sé því merki um vefnað. Ef hinsvegar stakur steinn með
gati finnst einhvers staðar undir vegg, þá er ekki hægt að draga slíka álykt-
un. Ef steinar með gati finnast um heilu og hálfu bæjarstæðin, stakir eða
tveir og þrír saman, þá er það vísbending um að slíkir steinar hafi gegnt
einhverju öðru hlutverki en að vera kljásteinar og þarf raunar ekki öflugt
hugmyndaflug til að sjá hvernig lóð geta verið til margra hluta nytsamleg.
Bjarni beitir mjög skynsamlegum aðferðum í grein sinni. Annarsvegar
sýnir hann hvernig líta megi á horfin samfélög sem heild (þ.e. öll feriin) en
það er nauðsynleg afstaða ef takast á að nýta sér allar upplýsingar sem í
gögnunum felast og skapa úr þeim samhangandi mynd. Hinsvegar greinir
hann dreifingu muna á kerfisbundinn hátt, sem byggir á nákvæmri og