Alþýðublaðið - 24.12.1962, Blaðsíða 17

Saga eftir Vilhjálm S. Vilhjálmsson
BRANDUR ILLUGASON var lágur
vexti, en samanrekinn, axlirnar stóðu
beint út, búkurinn allur svo hörkulegur
og þéttur, að hann minnti á klett einan
sér á bersvæði, og það sópaði svo að
manninum, að hann vakti alls staðar at-
hygli. Hann gekk hratt og ákveðinn,
enginn í vafa um vilja.hans og áform,
„Brandur lætur það alltaf eitthvað heita.“
Andlitið var stórt og meitlað, höfuðið
hnöttótt. Augun snör og eins og alltaf
á verði. Kjálkarnir sterklegir, munnur-
inn eins og beint strik og brúnirnar
miklar og svartar og á sífeldri hreyf-
ingu, upp og niður, niður og upp. Rödd
hans var mikil og mál hans snöggt og
hart. Það var eins og hann biti í sundur
orðin. Hann fór allaf sínar eigin götur
beint af augum og þær voru ekki alfara-
leiðir. Lund hans var eins og maðurinn
á að líta, sterk og hörð, snögg og óþjál.
Engir samningar. Annað hvort eða. Þeg-
ar hann var búinn að segja sitt álit
var málið útrættt Enginn millivegur,
og það skipti engu fyrir hann, hvort
hann hafði á réttu að standa eða ekki.
Hann lét ekki undan í neinu. Hann
sveigði ekki hjá. Hann var allt af á verði.
Það stóð af honum neistaflug óvináttu og
órásar.
Kotið hans hét Dæl. Hann hafði kom-
ið einhvers staðar að austan, „austan úr
hraunum," sagði fólk, rétt fyrir alda-
mótin. Hafði róið nokkrar vertíðir úr
þorpinu, en flutti svo eitt liaustið, rétt
fyrir vetumætur á mölina með konu sína
og tvo krakka og fengið sjóbúðarskrifli
iil íbúðar. Hann réri um veturinn, en
hófst svo handa með að byggja i Dæl
þegar kom fram á. Fólki fannst hann
velja sér einkennilegt bæjarstæði.
Þarna voru fúamýrar, tjamir, allt um
kring og dý. Hann hafði rifið upp grjót
fir hrauninu á landlegudögum og ekið
því á ís og freðinni jörð þarna á bal-
ann inn á milli dælanna og um sumar-
málin fór hann að hlaða veggina einn,
refti síðan yfir og svo var kotið tilbúið
°g hann flutti í það með konuna og
krakkana. Þetta gekk heldur hröslulega
til, því að Brandur og skyldulið hans
varð að vaða rautt mýrarvatnið að kot-
inu og frá því. Hann bætti svo sem úr
því eins og hann gat Hann reif upp
meira grjót úr lirauninu og hann og kon-
an hans báru það á handbörum allt
sumarið á hverju kvöldi og á sunnudög-
um og söktu því í dælina milli kotsins
og bakkans. En það var eins og allt þetta
strit væri til einskis, því að dælin
gleypti grjótið, hvern böruburðinn á fæt-
nr öðrum. Það sá ekki högg á vatni. Loks-
ins gafst Brandur líka upp við þetta.
Hann fékk sér rekaviðardrumba og
smíðaði brú. Svo hlóð hann grjótkesti á
hlaðið hjá sér og á bakkanum hinum
megin við dælina og setti brúna á þá. En
hann festi hana ekki. Hann hafði hana
lausa, enda dró hann hana að sér á kvöld-
m, áður en hann tók á sig náðir, og skaut
henni fram á morgnana. Þetta var hið
mesta erfiðisverk, en Brandur taldi það
ekki eftir sér. Þau voru bæði furðu-
verk, Brandur og brúin. Meðan hann
slóð í þvi stimabraki að bera grjótið og
byggja, höfðu menn boðist til að rétta
honum hjálparhönd. En hann svaraði
snöggt og hart:
„Nei. Þarf ekki á neinni hjálp að halda.
Hugsaðu barasta um sjálfan þig og það
sem þitt er.“
Brandur var púlsmaður, en það var
einkennilegt með þennan púlsmann, að
hann var hreinlátur með sig. Hann var
skegglaus og vangarnir skafnir. Hann
notaði ekki tóbak og að því leyti var
hann líka öðruvísi en aðrir. Hendur hans
sterkar og harðar voru hreinar, engin
kartnögl — og neglurnar á honum vöktu
undrun. Hvernig í ósköpunum gat mað-
urinn farið að því, að vera svona hreinn
og skafiun? Það voru ekki margir, sem
fengu póst í þá daga, aðeins nokkrir, sem
fengu blöð, en þó voru það í raun og
veru ekki aðrir en presturinn, faktor-
inn og læknirinn, sem fengu póst, bréf
og skjöl. En Brandur fékk póst, þykk
umslög, jafnvel böggla. Lengi vel var
fólk ákaflega forvitið um þennan póst
til Brands, en það þurfti ekki að vaða
lengi í villu og svima um það. Hann
sagði bókstaflega frá því sjálfur eins- og
það væri ekki neitt leyndarmál. Þó að
hann vildi aldrei rökræða skoðanir sinar
eða ályktanir, heldur setja þær fram eins
og hæstaréttardóm, sem alls ekki yrði
áfrýjað og óþarft væri að birta forsendur,
sem hann býggðist á, þá gat hann þess
stundum, þcgar rætt var um landsmál
og málaþrætur, að um skoðun sina væri
engum blöðum að fletta, þetta stæði í
stjórnartíðindum, lögum frá átján hundr-
uð og súrkál, grein númer þetta og hitt,
málsgrein já, já...... Hann var áskrif-
andi að stjórnartíðindum, lagasöfnum og
fékk senda landsyfirréttardóma reglu-
lega, og alls konar annað dót. Sýslu-
maðurinn, sem raunar átti alls ekki heima
í þorpinu, mátti sannarlega vara sig á
Brandi Illugasyni ef í hart slæi milli þeirra.
Einu sinni varð ákaflega mikill úlfa-
þytur í þorpinu. Sóknin var tvískipt f
þá daga. Kirkjan var í næstu sveit og
þar sat presturinn. Þorpið hafði vaxið
hin síðari ár, því að sveitavargur flykkt-
ist í það, kom fyrst til útróðra, kunni vel
við sig og flutti alveg upp úr því. Svo
urðu prestaskipti. Gamli presturinn dó
úr ofdrykkju og öðru innan meini, að þvi
er sagt var, og ungi presturinn var hald-
inn alls konar grillum. Hann sagði það
í fyrstu stólræðunni, sem hann flutti, að
breyting yrði á, hann vildi starfa meðal
fólksins, á heimilunum, stofna félög,
bindindisfélög, liknarfélag, framfarafé-
lag og reisa kirkju í þorpinu. Hann tal-
aði um þetta allt saman af miklum eld-
móði og bað fólk að taka höndum saman
um þessi mál og bætti því við, að þó að
kirkjan væri útvörður kristninnar og
heimili trúaðra, þá yrði hún ekki til af
engu. Það yrði að efna til samskota. ..
Svo hófst hann handa. Hann gekk milli
kotanna með skjal og bað menn að
skrifa sig á skjalið fyrir dagsverkum og
samskotum. Flestir glúpnuðu fyrir unga
manninum, gátu ekki neitað honum, —
skrifuðu sig á skjalið, lofuðu nokkrum
dagsverkum við bygginguna og smáaur-
um til þess að standast kostnað. En ekki
Brandur. Hann glúpnaði ekki. Það var
á sunnudegi eftir messu, sem presturinn
ungi gerði sér ferð heim í Dæl. Brandur
fór aldrei í kirkju og heldur ekki hans
heimafólk. Hann var enn ekki búinn að
snara brúnni á sýkið. Hún lá þarna uppi
á grjótkumlinu og sperrti annan end-
ann upp í opið geðið á prestinum, sem
stóð á bakkanum hinum megin og komst
ekki yfir.
Presturinn hóaði eins og vegfarendur
voru vanir að gera á ferjustaðnum vest-
ur í árkjafti, þegar þeir vildu komast
yfir um og ferjumaðurinn hafði ekki
orðið var við þá.
Brandur hafði verið bak við bæinn,
en kom fram á hlaðið, er hann heyrði
hóið. Hann var með snæri í hendinni
og um leið og hann sló því út í loftið
á móti prestinum eins og hann vildi
stugga honum frá, kallaði hann á móti:
„Attu eitthvert erindi við mig?“
„Já, Brandur, ég þarf að tala við þig
nokkur orð,“ kallaði presturinn á móti.
„Geturðu ekki lokið því af þarna?”
„Ekki kann ég við það, Brandur, ég vildi
helzt mega líta inn til þín og ræða við
ykkur hjónin”. v
„Hjónin? Hér eru engin hjón. Við Egg-
rún erum ekki gift og verðum ekki. Ann-
ars varðar þig ekkert um það”.
„Erindi mitt er ekki í sambandi við
neitt slikt. Ætlarðu ekki að hleypa mér
yfir?”
„Nei-, ég hef ekkert við þig að tala”,
kallaði Brandur og sneri aftur að bæjar-
baki með snærishönkina í hendinni. Hann
leit ekki einu sinni við.
En presturinn ungi lét þetta ekkl aftra
sér. Hann fór úr skóm og sokkum, bretti
upp buxnaskálmamar og óð yfir sýkið.
Hann stökk upp á hlaðið hjá Brandi, stað-
næmdist ekki, heldur strunzaði líka að
bæjarbaki. Presturinn kom ekki auga á
Brand fyrst í stað, en svo varð hann var
við stímabrak í hjalli og gekk þar að. Hon-
um brá í brún, er hann sá, hvað Brandur
hafðist að. Hann var með gulan stríhærð-
an hund milli hnjánna og hafði bundið
snærinu um háls honum. Tungan láfði út
úr rakkanum og skrokkurinn lá slyttis-
legur milli fóta mannsins.
Presturinn var móður, enda hafði hann
reiðst við móttökurnar, sem hann hafði
fengið. En nú ruddi undrunin reiðinni
burt.
„Hvað ertu að gera mannskepna?”
spurði hann.
Líkast til hefur Brandur ekki orðið var
við komu hans, því hann spratt á fætur
eins og fjöður.
„Hvern djöfulinn viltu hingað? Hingað
Þessi einfalda teikning hér fyrir neðan, er flóknari og gefur meiri
möguleika en hægt er að sjá í fljótu bragði.
Teikningin sú arna er próf á framsýni þína. Hún getur gefið þér
bendingar um það, hve fær þú ert um að meta hæfni þína til að ná
mörkum, sem þú átt langt í land að. Læknar og lögfræðingar eru
vísir til að fá mörg stig út úr þessu prófi. Ofaglærðir verkamenn fá
aftur á móti venjulega fá stig.
Próf þetta getur líka sagt þér til um það, hversu líklegt er, að
þú látir hindranir aftra þér.
Líttu á teikninguna í 45 sekúndur. Um leið og þú gerir það,
skaltu nefna allt það, sem þér dettur í hug. Allt það sem þessi mynd
gæti verið hluti af, hún gæti táknað eða líkst. Láttu einhvern taka
tímann og skrifa niður það, sem þú nefnir. Farðu ekki út í neinar út-
skýringar, en nefndu eins hratt og þú getur allt, sem þér dettur í hug.
Stig verða reiknuð eftir því, hve margt þú nefnir.
Þú færð eitt stig fyrir hvert atriffi, sem þú nefnir og staðizt
getnr. Legðu saman stigin og gefðu þér einkunn eftir meðfylgjandi skala.
(Sért þú á aldrinum frá fimmtán ára að 25 ára aldri, skaltu bæta
einu stigi við heildarstigatölu þína): Lélegt 0-4. Meðallagi 5-7. Gott
8-9. Mjög gott — yfir tíu.
JÓLABÓK ALÞÝÐUBLAÐSINS lNg