Alþýðublaðið - 24.12.1962, Blaðsíða 34

. EINU sinni bjuggu rík og velmetin hjón
’ á Vestfjörðum og voru þau lengi saman
; svo þau áttu ekkert barn þar til konan
varð ólétt og fæddi meybarn frítt og
fagurt. Það var nefnt Þórdís og ólst hún
upp með foreldrum sínum og var hún
gáíuð og myndarleg til munns og handa,
en svo þrjózk að hún gjörði það helzt er
aðrir vildu sízt. Barði þó faðir hennar
Iiana óskaplega, en það vildi lítið duga.
Líður svo þar til hún er átján vetra.
1 Var hún þá orðin afbragð annarra jafn-
í aldra stúlkna að fríðleik, hannyrðum og
gáfum. Þá var það aðfangadagskvöld fyrir
’ jól að fólk fór að búa sig til kirkju og
átti ein vinnukona að vera lieima og hjá
: henni Þórdís bóndadóttir (sem ætíð var
Isölluð hin þrjózka fyrir óþægð sína), en
’ jbað var eins og fyrr að hún vildi það ekki
er henni var sagt og sagðist ekki heima
* verða, og lét faðir hennar það orðalaust
af því hátíðin var. Verður vinnukonan
, ein eftir heima, en Þórdís og hitt fólkið
fór til kirkju og kom ekki heim fyrr en á
* jóladagskvöld. En þá sést vinnukonan
ekki og ógjört það er hún átti að gjöra,
<fcn seint um kvöldið varð bónda gengið í
’ útiskcmmuloft er þar var: finnur hann
; Jpá vinnukonuna í rúmi sem var í loftinu
og var henni ógnar illt, einkum fyrir
hjartanu. Bóndi spyr hvurnig því sé var-
ið að hún liggi þar. Hún segir: „Eg hélzt
ekki við í bænum og flýði hingað og
grúfsaði mig ofan í rúmið”, en ekki
vildi hún segja við hvað hún hefði orðið
vör. Batnar henni bráðum.
Líður nú þar til annað aðfangadags-
kvöld fyrir jól. Þa fer fólk að búast til
kirkju, en bóndi segir það sé bezt að
haga svo til að enginn þurfi að vera
heima. Þórdís segir: „Eg skal nú vera
heima“. Bóndi segir hún skuli fara, en þó
verður Þórdís að ráða. Fer svo fólkið, en
Þórdís flýtir sér að sópa bæinn og annað
smávegis er hún hélt móður mundi vilja
gjöra láta, og að því búnu fer hún upp á
hápall í baðstofunni og sezt þar á rúm og
fer að lesa í bók við kertaljós. En þegar
nokkuð er komið fram á nótt heyrir hún
gengið um bæinn frammi og þar næst
koma inn tveir menn með vendi og
skyggnast um'bæinn og segja: „Hér þarf
ekkert að sópa, hér er allt hreint”, og
fara svo ofan aftur. Síðan koma aðrir
tveir með borðbúnað og alls slags vist og
ölföng; setja þeir borð eftir endilangri
baðstofunni og passa til sæti báðumegin
við borðið og bera á það rétti er þeir koma
með. Svo koma inn tíu kvenmenn og tíu
karlmenn og setjast til beggja hliða við
borðið. Þórdís hafði skugga á andlitinu
á sér og Iézt alltaf horfa á bókina, en
horfði þó nákvæmlega á allt sem fram
fór. Þegar allt fólkið er setzt við borðið
kemur inn ungur maður fríður og góð-
mannlegur og leiðir með sér gamla konu.
Hann gengur að hápallinum og heilsar
upp á Þórdísi, en hún an.zar ekki og reigir
sig aftur á bak, en hann fer frá henni og
tekur í hönd konunnar gömlu og leiðir
hana upp að borðsendanum og setjast
þau þar. Er síðan tekið til snæðings og sá
Þórdís að þar voru svo dýrir og marg-
háttaðir réttir og vínföng að hún hafði
slíkt aldrei séð. En þegar það er búið að
sitja tímakorn stendur maðurinn ungi
upp og tekur af öllu sem var á borðinu
og fer með upp að hápallinum til Þór-
dísar og segir: „Viltu smakka á þessu?
Gerðu það fyrir mig.“ Þórdís hrærði
ekki hendurnar og lézt ekki sjá það, en
hann fór burt aftur með döpru bragði
og settist niður. Þá segir kelling: „Þú
þurftir ekki annað en halda liún Þórdís
þrjózka mundi taka við þessu." Þrisvar
fór hann til Þórdísar og bauð henni ým-
islegt, en alténd fór á sömu leið og var
hann daufari, þegar hann fór burtu en
áður, og kelling sagði hið sama, en
stundum: „Það var eftir lienni Þór-,
dísi þrjózku að tarna." En þegar komið
var undir dag, voru borð upp tekin og
fólkið fór að þyrpast út, en konan og
ungi maðurinn fóru seinast, og þegar
hann gengur burt, fer hann upp að pall-
inum og réttir að Þórdísi böggul æði
stóran og segir: „Æ, taktu nú við þessu
fyrir mig.“ Þórdís leit ekki við og hrærði
ekki hendurnar, en hann gekk burtu
og var mjög daufur, en kelling sagði:
„Þú þarft ekki annað en halda hún Þór-
dís þrjózka muni gjöra að orðum þín-
um.“ Síðan leiðir hann kellinguna með
sér út og allt verður hljótt.
Um kvöldið kemur fólkið heim og spyr
bóndi dóttur sína hvernig henni hafl
liðið heima, en hún sagði: Ekki nema
vel,“ og segir föður sínum frá öllu, er
liún hafði heyrt og séð. „Þötti mér þa3
fara vel að, bæði það sem lék sér og
eins við máltíðina,“ segir Þórdís. Bóndi
varð reiður mjög við dóttur sína út af i
því að hún skyldi ekki þiggja það, sem
lienni var boðiö, „og verður það líklega
til að leiða ógæfu yfir þig og okkur.“
Nú líður þetta ár til annarra jóla og
býzt fólk til kirkju og segist Þórdís ætla
að fara með. Bóndi segir hún skuli vera
heima og hótar henni hörðu, ef hún
þyggi ekki það, sem henni verði boðið,
og fyrir ógnun föður síns, þorir ÞórdÍ3
ekki annað en vera heima. Fer fólkið,
en Þórdís fer að öllu eins og áður og
sezt upp á hápallinn. Kemur fólkið inn
og er allt eins og áður. Ekki er vert að
orðlengja það, að allt gekk til eins og
fyrri jólin. Kom ungi maðurinn þrisvar
til Þórdísar og bauð henni ýmislegt og
seinast þegar það fór, kom hann með
böggulinn og bauð Þórdísi, en hún þáðl
ekkert, hvurki það né annað,- og lét sem
hún sæi ekkert, en kelling hafði alténd
sömu orð og fyrri jólin. Þar eftir fóru þaU
burt og sýndist Þórdísi hann vera ógn-
arlega dapur, þegar hann fór. En svo
líður dagurinn til kvölds og kemur fólk
heim. Spyr bóndi dóttur sína hvurnig
henni hafi liðið, en hún segir allt sem
var og verður bóndi hálfu reiðari en
fyrra sinnið og jagar dóttur sína, segit
að það sé líkast að hún taki gjöld fyrir
þvermóðsku sína, því huldufólkið sé
hefnigjarnt, ef því er móti gjört, — „og
gott, ef ég og fólk þitt geldur þín ekki.‘*
Líður nú til þriðju jóla og býzt fólk
enn til kirkju og segir bóndi, að Þórdíg
skuli nú fara með. „Onei,“ segir Þórdís,
„ég fékk ekki að fara í fyrra, þegar ég
vildi fara og skal ég nú heima vera.1*
En þá tók faðir hennar hana og flengdl
hana duglega og sagðist skyldi ganga
næst hennar lífi, ef hún tæki ekki við
því sem henni yrði boðið, og þorði Þór-
dís ekki annað en lofa því. Síðan fet
fólkið, en Þórdís fer að öllu eins og fyrE
og allt gengur allaðeina til og hin jólia
að fólkið kemur og ungi maðurinn býður
Þórdísi af því sem með er farið og þigg-
ur hún ekki, en fyrir daginn fer það að
þyfpast út, en ungi maðurinn kemur upp
að hápallinum með böggulinn og býður
Þórdísi að taka við og eiga, en kelling stóð
við og hvessti augun á Þórdísi og fannst
henni sér einhvurn veginn hverfa hug-
ur svo hún rétti hendina og tók við
bögglinum, en talaði ekki orð. Fara þaU
síðan burtu, en Þórdís sá, að glaðnaði
yfir unga manninum, þegar hún tók við
bögglinum. Fer hún nú að leysa hann
upp og er þá innan í honum yfirmáta t
fallegur kvenfatnaður og gullhálsfesti með
gullnisti við er átti að hafa á brjóst-
inu, einnig logagyllt silfurbelti.
Líður svo þar til fólkið kemur heim
og spyr bóndi dóttur sína hvurnig mS
hafi farið. Hún segir allt eins og farið
liafði og sýnir honum gripina og klæðn-
aðinn og líkar nú bónda betur en áður«
En næstu nýársnótt eftir hvurfu þau
bæði Þórdís og faðir hennar og kom hann
aftur á nýársdag, en hún aldréi, og eftir
það hvurfu hjónin (foreldrar Þórdísar)
hvurja nýársnótt, en ekki talaði bóndl
um hvað af dóttur sinni mundi orðið, en
eftir hann dauðan fannst skrifað, að hún
væri hjá huldufólki er byggi f hólum er
þar væri í landinu og gift þeim unga
manni, er fyrr var um getið og værl
hún þar í mestu metum af öllum, en
gamla konan var móðir hatts. Lýkur svfl
þessari sögu.
(Islenzkar þjóðsögur og ‘ {
ævintýri). | J*
„Æ, taktu nú við þessu
^4 JÖLABÓK AU-ÝBUBLAÐSINS 1963