Alþýðublaðið - 24.12.1962, Blaðsíða 21

ÞÁTTUR AF
ILLA BRANDI
þ>v. Svo sleppti hann honum, — stóð
Wpp, dustaði af sér, ypti öxlum — og fór
aftur að glápa út á sjóinn.
Jón gafst upp, þarna lá hann í hnút
eins og Brandur hafði gengið frá honum
og hreyfðist ekki. Þetta var alger upp-
gjöf fyrir ofurvaldinu, lítilmagninn hafði
gefig upp alla von um að ná rétti sínum
eða koma fram hefndum. — Fólkið þorði
ehki einu sinni að nálgast þetta ólögulega
hrúgald og Brandur lét eins og hann vissi
ekki af honum. Loks heyrðust ámáttlegar
stunur frá Jóni og kjökur og korr. Fólk
fór að nálgast hann og loks beygði ein-
hver sig að honum, snart hann og talaði
;til hans, en Jón bærðist ekki. Þá var
jreynt að rétta úr honum, en við það
ikveinkaði Jón sér óskaplega. Fólk varð
| hrætt og horfði' hvert á annað ráðvillt.
í Jón var náfölur. Einhver lyfti undir herð-
i arnar á honum og reyndi að reisa hann
\ Við en þá kvað við skerandi neyðaróp.
í .,Hann er slasaður”.
| .,Hann er mikið meiddur”.
j „Líkast til innvortis”.
I „Ætli ekki brotinn?”
j Og kveinin í Jóni uxu um allan helm-
; lng. En Brandur hvorki heyrði né sá.
| Hann horfði út á sjóinn.
| Eftir að menn höfðu stumrað yfir Jóni
í Um stund, stakk einhver upp á því, að
j sótt væri brekán og hann borinn heim til
í sín. Maður hljóp upp sandinn og kom að
vörmu spori aftur með brekán. Svo gekk
J tnaður undir manns hönd að koma Jóni
í brekánið, en kvalaóp hans kváðu við.
Svo var hann borinn upp sandinn, eftir
götunni og heim til sín. Allir, sem vettl-
fngi gátu valdið, eltu og gægst var út um
hvern glugga.
„Það var illi Brandur”, sögðu menn til
Bkýringar.
Þegar Jón var kominn heim til sín, var
hann klæddur úr hverri spjör við stunur
°g kvalavein. Hann kvaðst vera stórslas-
aður. Sent var eftir lækninum og hann
Skoðaði Jón nákvæmlega. Horfði að því
loknu á hann spyrjandi, fjarrænt blik í
augunum, ekki frítt við kímni í augna-
krókunum.
„Þú ert nú ekki brotinn, Jón minn,
Sagði hann. „Og það sér ekki á þér. En
Það er ekki þar fyrir. Þú getur verið
hieiddur innvortis”.
„Já”, stundi Jón og gaf Iækninum horn-
®uga. „Ég þarf að fá vottorð. Og svo þarf
að ná í hreppsstjórann”.
Læknirinn skrifaði eitthvað á blað og
fékk Jóni.
„Það stendur ekkert hér um innvortis
ineiðsli”, sagði Jón.
„Nei”, sagði læknirinn. „Til þess að
komast að raun um hvort þú ert meiddur
Innvortis þarf nákvæmari rannsókn. Ann-
Ws kemur það í ljós þegar frá líður”.
Jón varð að sætta sig við þetta um sinn,
að líkindum hefur hann hugsað lengra.
Hann lét sækja hreppstjórann. Hrepp-
Btjórinn var friðsamasti maður þorpsins,
formaður og fjárbóndi. Hann lcom til Jóns
*Ueð sama hæglætinu og alltaf einkenndi
hann, talaði blíðlega við hann og spurði
hvernig honum liði.
„Ég hef miklar þrautir innvortis, held
eitthvað hafi sprungið. Það er ekki við-
ht fyrir mig að fara á fætur. Eg bað þig
®ð Hta inn til mín vegna þess að ég ætla
®ð stefna Brandi í Dæl. Eg ætla að segja
fcér það strax Styrkár, að við mig þýða
ekki nein blíðmæli. Ég er í rétti mínum.
Hann tók hundinn minn, hann Glóa og
hengdi hann. Hann réðist á mig og skað-
aði mig. Þetta er ofstopamaður og ill-
menni og ég mun fara eins langt og ég
kemst”.
Hreppstjórinn hummaði og strauk höku
toppinn. „En hvers vegna réðist hann á
þig, Jón? Hvað varstu að gera?”
„Ég var ekkert að gera”.
„Eitthvað hlýturðu að hafa gert”.
„Ég fór með vísu, sem ég kvað um Glóa
minn”.
-Hvernig var þessi vísa? Þú veist, að
það liggja mikil viðurlög við níðvísum.
Lofaðu mér að heyra vísuna.”
Jón fór með vísuna. Hann var svolítið
stoltur af henni, kvað hana við raust,
gleymdi sér og kvað með áherzlum og
rauðir dílar komu á kinnbeinin. En svo
mundi hann allt í einu eftir þrautunum
— og stundi sáran,
„Ég þoli þetta ekki”.
„Vísan er ljót”, sagði hreppstjórinn.
„Hún varðar við lög. Það er ekki hægt
að fara í neinar grafgötur með það við
hvern er átt, og engin furða þó að Brand-
ur tæki hana til sín. Þú getur látið þér
nægja nafngiftina. Þetta festist við Brand
lllugason. Hann verður alltaf kallaður:
Illi Brandur”.
„Viltu þá ekki stefna honum?”
„Mér ber ekki að stefna. Það verður þú
að gera sjálfur”.
„Ég er í mínum rétti”, sagði Jón. „Hann
drap hundinn og hann misþyrmdi mér.
Ég mun láta búa út stefnu. Ef þú gerir
ekki neitt, þá mun ég snúa mér beint til
sýslumannsins”.
„Fyrst er að búa út kæruna. En ég vil
vara þig við. Brandur hefur fieira til að
bera en kraftana. Hann er refur og laga-
fróður. Ég spái því að það verði hvorug-
um ykkar til sæmdar, ef frekar skerst í
odda”.
Svo fór hreppsstjórinn, en Jón sendi
eftir Halli rokkadreijara. Hann var skrift-
lærður maður og töluvert á lofti. Hann
hafði lært fyrir sunnan, en sá Ijóður var
á ráði hans að hann var alltof mikið fyrir
flöskustútinn. Jón átti svolitla lögg frá
því í réttunum og gaf honum bragð. Þeir
sátu lengi á eintali og síðan var kæran
send til hreppsstjórans.
En hreppsstjórinn var ekkert að flýta
sér. Það leið hálfur mánuður svo að ekk-
ert gerðist og Jón lá alltaf í rúminu.
Loks fór Jón á fætur, en hann var sann-
arlega ekki burðugur. Hann staulaðist
rétt fram á hlaðvarpann og studdist við
tvo stafi. Hann sendi orð til hreppsstjór-
ans og bað hann að finna sig„ en fékk þau
skilaboð frá honum, að þetta væri allt á
ieiðinni. Hann mundi láta heyra frá sér
innan tíðar. En hver vikan leið af annarri.
Jón var farinn að gerast óþolinmóður og
hann var hættur að ganga við stafina, en
lítið þóttist hann geta gert. Loks, þegar
tveir mánuðir voru liðnir frá slagnum í
sandinum, var boðað til sáttafundar með
Jóni í Tóft — og Brandi Illugasyni. Að-
ur hafði hreppsstjórinn talað við Brand,
enda liafði Brandur róið hjá honum. En
sáttafundurinn reyndist árangurslaus.
Brandur mælti varla orð af vörum. Jón
þar á hann sakir með stríðnishljómi í rödd
ínni, en það vár eins og Brandur áliti Jón
ekki meira virði en skarnið, sem hann
gekk á. Hann svaraði Jóni aldrei. Það var
aðeins þegar presturinn spurði Brand, en
hann var formaður sáttanefndar, hvort
hann gæti ekki fallist á að biðja Jón af-
sökunar á meðferðinni í sandinum og að
bæta honum hundstapið, að Brandur
hreytti út úr sér:
„Hundinum skal ég skila aftur þegar
tími er kominn. Hitt var aðeins skuld,
sem ég greiddi með skilum”.
En sáttanefndin og aðrir þorpsbúar gáf-
ust ekki upp við svo búið. Það hafði aldrei
heyrst, að þorpsbúar stæðu í málaferlum
hver við annan og það varð að koma í
veg fyrir slikan óvinafögnuð. Með fortöl-
um, klókindum og brögðum tókst loks að
eyða málinu með því, að Jón í Tóft lét
niður falla kröfur á hendur Brandi út af
handalögmálinu — og kom níðvísan á
móti, en Brandur lofaði að láta Jón fá
hund, ef hann sækti hann sjálfur heim i
Dæl að hálfum mánuði liðnum.
„Hann varð að láta í minni pokann”,
sagði Jón. „Hann var neyddur til að bæta
mér hann Glóa”.
En Brandur glotti, þegar hann gekk
af fundi sáttanefndarinnar.
Svo rann upp sá dagur, þegar Jón í
Tóft átti að sækja hundinn heim í Dæl.
Hann labbaði upp eftir og hlakkaði til að
sjá Illa-Brand niðurlægðan. Hreppstjór-
inn gekk þangað með honum til þess að
votta það, að allt færi löglega fram. Ekki
var brúin á keldunni, þegar þeir komu
þangað upp eftir og þeir hóuðu. Brandur
kom fram á hlað, brá sér svo að bæjar-
baki og kom með eitthvað undir hendinni.
Hann setti það svo frá sér á hlaðið og
skaut brúnni fram. Svo greip hann hnoðr-
ann af hlaðinu og gekk yfir. Hann rétti
hreppstjóranum hann. Það var gulur,
stríhærður hvolp.ur.
Hreppstjórinn starði á dýr;ð, vissi ekki,
hvaðan á hann stóð veðrið, en datt í hug
að bezt væri að gera gott úr öllu saman
til þess að forðast frekari vandræði.
„Þetta er fallegasta dýr. Þarna færðu
Glóa þinn aftur Jón”.
En Jón í Tóft skrapp allur saman. Þessu
hafði hann ekki búizt við. Honum fannst,
að hann hefði verið blekktur, en svolítið
hýrnaði harin, er hann þekkti aftur
augun hans Glóa. Hann átti í harðri bar-
áttu, en loks tók hann við hvolpinum og
strauk honum varfærnislega um hausinn.
„Og ekki hefur hann stækkað við dvöl-
ina í Dæl”, sagði Jón.
Svo sneru þeir frá án þess að kveðja.
En það var eins og við manninn mælt, að
Brandur stökk út í kelduna, krafsaði þar
í vatninu, hóf hálfrotinn gulan hunds-
skrokk á loft, og kastaði honum af hendl
á eftir þeim félögum og hrópaði:
„Og hérna færðu þá höfuðstólinn,
skepnan”.
Hundsskrokkurinn lenti á herðunum á
Jóni af svo miklu afli, að hann hrasaði.
Jón reis seinlega á fætur, en hrepps-
stjórinn sneri sér við. Þegar hann sá, að
Brandur var horfinn að bæjarbaki, lét
hann kyrrt.
Þetta mál var lengi í minnum haft i
þorpinu. Vegur Brands óx sannarlega ekkl
af því. Mönnum fannst, að hann ætti skil-
ið að fá nafngiftina. Hann var lirotti.
Hann var illmenni. Hann varð algerlega
einangraður. Atti enga vini né kunningja,
sótti aldrei neitt til neins og hljóp heldur
ekki undir bagga með nokkrum manni,
hvernig svo sem á stóð. — Fólk óttaðisfc
Brand Illugason. Þegar hann vann í marg-
menni, reyndu allir að forða sér frá hon-
um, og þannig myndaðist eyða umhverf-
is hann. Þeir voru ekki margir, sem kink-
uðu til hans kolli þegar þeir mættu hon-
um.
Dælaheimilið var á milli tannanna á»
þorpsbúum. Sarat vissu þeir í raun og’
veru ekki nokkurn skapaðan hlut um það.
Þeir vissu, að börnin, drengur og telpa,
voru átta og níu ára og að konan var
rauðhærð, freknótt, sterklegur kvenmað-
ur og að nafn hennar var Eggrún Zakkar-
íusardóttir. Annars sáust hvorki hún né
börnin nokkru sinni í þorpinu. Þeir, sem
heima áttu næst Dæl sáu hana og börnin
stundum á hlaðinu, en þau vildu heldur
ekki nein skipti hafa við aðra frekar en
húsbóndinn. Hann sá um allt, vann alla
vinnu, sem hægt var að fá, sinnti um
kúna og hestana tvo og keypti allt til

Getur þú tengt punktana níu hér fyrir neðan með fjórum beinum
strikum, án þess að taka blýantinn upp af pappírnum. Það er auðvelt
með fimm strikum, en þú kemst sjálfsagt að því, að þú getur ekki
tengt þá með fjórum, hve mikið sem þú reynir. Sú er að minnsta
kosti skoðun mannsins, sem fann þessa tilraun upp.
Astæðan er sú, að mönnum hættir svo mjög til að líta of einhliða
á vandamál þau, sem þeir þurfa að leysa og hafa fyrirfram ákveðnar
skoðanir á því, hvernig beri að leysa þau.
u ■ !•
# # #
9 Ca.:.v
Taldir þú, að þú mættir ekki fara út fyrir ferninginn? Reyndu
þá á þennan hátt. Dragðu línu frá miðdeplinum til vinstri upp í
gegnum efsta depilinn sömu megin og áfram svo sem hálfan þuml-
ung. Dragðu þaðan línu í þröngt horn niður í gegnum miðdepilinn i
efstu röðinni og miðdepilinn í röðinni til liægri. Haltu áfram með Iín-
una, þar til hún nær svo sem hálfan þumlung út fyrir neðsta dep-
ilinn til hægri. Dragðu aftur línu í þröngt horn til vinstri í gegnum
neðstu röðina, endaðu í deplinum Iengst til vinstri og enn beygirðu í
þröngt horn, gegnum miðdepilinn í miðröðinni upp í efsta depilinn til
hægri. ■'tlá
JÓLABÓK ALÞÝÐUBLAÐSINS 1962 21