Fylkir - 01.01.1927, Side 56

58
eftir að hitamagni og er á við sum mókolin, sem hingað hafa flutst frá
útlöndum.
Mór, eða svörður, finst víða hér á Islandi, þar sem mýrlent er, en
mjög mismunandi á þykt, sjaldan yfir 10 fet, en oft 5 fet, þ. e. 2%
alin, sem gefur 3 milliónir hesta af þurrum mó úr hverjum ferkm.
svarðarlands. Yfirleitt má gera ráð fyrir 6 pálstungum, þ. e. 2 álna
þykku lagi af mó. Fæst þá úr hverjum ferkm. svarðarlands 214 milli-
6n hestar af þurrum mó, en það á 2 kr. hesturinn gerir 5 imilliónir
króna.
Það er því ekki lítils virði, sem mólönd Islands geyma og það elds-
neyti getur sparað landsmönnum talsverð kolakaup enn um nokkra
hríð.
Nú geymir mórinn þegar best gerir, 30—40% kolefnis óverkaður,
þarf því auösjáanlega 2 smálestir þ. e. 20 hesta móti hverri smálest
kola, sem geymir 60% kolefnis, auk þess er mórinn fyrirferðarmeiri
en kol, nema hreinsaður sé og pressaður og honum þannig breytt í
kolalíki, eins og gert hefir verið á Irlandi, Þýzkalandi og í Noregi og
Svíþjóð, síðan í lok 19. aldar. Engin tilraun til að breyta mó í kolalíki
hefir enn verið gerð hér á landi. — Áhöldin til þess, ásamt verksmiðju
og áhöldum til að skera mó fyrir þá verksmiðju, kvað hafa kostað um
100.000 kr. í Noregi rétt fyrir aldamótin. Sé það gert, fer ólíkt minna
af mónum til spillis, og sem eldsneyti er hann jafngildi mókola, og
jafn hentugur þeim til hvers, sem vera skal. Annað, sem mætti gera,
til þess að þetta eldsneyti endist lengur, er það, að rsekta svarðarmos-
ann. Hafa Þjóðverjar og Svíar varið miklu fé og erfiði til þess, á síð-
ustu áratugum og tilraunir þeirra gefið góðan árangur, eins og skýrsla
útgefin á svensku fyrir nokkrum árum, >Om bránntorv«, sýnir. Hinn
ræktaði svarðarmosi verður, eftir nokkra tugi ára, þétt lag, sem smám
saman breytist í mó, og sá mór, ef hreinn, verður með tímanum að rnfi-
kolum. Hér á Islandi væri víst ekki vanþörf á að reyna það, til að auka
og bæta eldsneytis-birgðir landsins. Því dregist getur það enn um
nokkur ár, að vatnsorka íslands verði alment notuð til herbergjahit-
unar eða vindorka landsins, sjávaröldur eða jarðhiti verði notuð til
þess. En án viðunanlegrar herbergja hitunar, getur fólk ekki lifað, og
/aðflutt kol eru dýr. — Fyrir aðflutt kol og steinolíu til ljósa og upp-
ftveikju, hafa farið um 6—7 milliónir kr. á hverju ári um síðustu 11—
Í2 ár. Það er 66—Sfi milliónir kr., eða til jafnaðar h. u. b. 75 milliónir
kr. ísl. alls, þ. e. segjum 60 milliónir kr. gulls, og er þó upphitun hér
'á^Fanði1 íangt frá því svo góð, sem hún þarf að vera.
*I9MéíP að rækta svarðarmosann (Sphagnum) og breyta mónum i
en brendur er, gætu landsmenn liklega sparað sér %