Verkamaðurinn - 24.11.1968, Blaðsíða 6

Yrði að okkar ráðum farið í þessum efnum
og fleirum álít ég, að með tímabundinni launa-
jöfnim og ströngum ákvæðum um hámark launa
og gróða, a. m. k. meðan við erum að feta okk-
ur út úr bráðasta vandanum, væri vel fært, þrátt
fyrir allt, að halda almennum launakjörum
verkalýðsstéttarinnar óskertum.
Ef að ráðamönnum er það alvara, að þjóðin
öll verði að bera byrðarnar hefði það óneitan-
lega verkað sannfærandi ef t. d. ráðherrarnir
og efnahagsspekingarnir hefðu gengið á undan
og skert laun sín niður í segjum bara 250 þús-
und krónur og kratar og aðrir á ríkisjötunni af-
salað sér launum af bitlingum yfir því marki.
En ég tel það bæði skömm og hneyksli, að
skerða kjör almennra verkamanna, sem hafa lít-
ið yfir 100 þúsund krónu árstekjur miðað við
fulla atvinnu meðan fastlaunaðir hátekjumenn,
braskarar og bitlingalýður hirða í laun marg-
faldar og jafnvel tugfaldar þær tekjur.
★
— Hvað um atvinnumálin?
— Ég held, að flestum sé nú ljóst, um ástand
og horfur í atvinnumálum, að við ekkert verður
jafnað, nema upphaf kreppunnar á árunum
milli stríða, og er þar ekki síður um mikilvægt
baráttumál verkalýðsins að ræða, en sjálf launa-
kjörin í þrengstu merkingu.
En ekki verður betur séð en ríkisstjórnar-
flokkarnir hyggist ekki að sinni gera neitt í þeim
málum til úrbóta, annað en bíða eftir því,
hvernig „tilraunastarfseminni“ við gengisfell-
inguna reiðir af, þrátt fyrir allt sitt tal og há-
stemmdar yfirlýsingar um nauðsyn þess, að
tryggja öllum vinnufúsum höndum verk að
vinna og enda þótt atvinnuleysisvofan standi nú
í dyragættinni.
Ég hef beitt mér fyrir því í viðræðum stjórn-
málaflokkanna, að tafarlaust verði sett á lagg-
irnar stofnun með aðild verkalýðshreyfingar og
vinnuveitenda, sem hefði það hlutverk, að fram'
kvæma allar nauðsynlegar ráðstafanir til þess
að full atvinna væri tryggð í landinu, og að
þessari stofnun væri fengið nægilegt fjármagn
til umráða.
Ég hef ástæðu til að ætla, að slíkt fjármagn
væri fáanlegt bæði á Norðurlöndum og e. t. v.
í Vestur-Þýzkalandi. Þessar tillögur hafa ekki
mætt neinum skilningi. Það verður því hlutverk
verkalýðssamtakanna að knýja slíkar eða hlið-
stæðar ráðstafnir fram og tel ég ekkert sam-
komulag um kjaramálin almennt hugsanlegt án
þess.
★
— Hvernig telur þú að verkalýðshreyfingin
sé undir það búin skipulags- og fjárhagslega að
heyja erfiða baráttu nú og næstu ár?
— Ég álít að í þeim efnum sé hún vanbúin
til stórræða. Skipulagið er að ýrnsu leyti úrelt
eftir að hafa staðið óbreytt frá frumbýlingsár-
um samtakanna. í skipulagsmálum standa nú
fyrir dyrum nokkrar breytingar. Þar er þó að-
eins um byrjun að ræða en enga endanlega
lausn, og raunar formbreytingar einar, sem
engum úrslitum ráða um afl hreyfingarinnar eða
samtakamátt. Fjárhagslega er hreyfingin illa í
stakk búin og tel ég það höfuðatriði að í þeim
8 — Verkamaðurinn 50 ára
efnum verði alger umbylting á næstu árum.
Ég er á þeirri skoðun að verkalýðshreyfingin
geti ekki og megi ekki einskorða starfsemi sína
við þrengstu svið kjaramálanna, heldur þurfi að
láta til sín taka sífellt fleiri svið þjóðlífs og
þjóðmála; að hún þurfi að vera virkari á fjölda
mörgum sviðum annarra hagsmunamála, en
launakjaranna. Ég tel, að í rétta átt hafi miðað
í þessum efnum á síðustu árum undir forystu
Hannibals Valdimarssonar og vil ég þá t. d.
nefna stofnun Sparisjóðs alþýðu (sem ég tel að
eigi að verða vísir að stórauknu fjármálavaldi
verkalýðshreyfingarinnar), og sömuleiðis hið
glæsilega upphaf að byggingu orlofsheimila
sunnnlands og norðan. Þá hafa verkalýðsfélög-
in filjað upp á góðri byrjun á sviði trygginga-
málanna með stofnun sjúkrasjóðanna. Ég tel að
þessar framkvæmdir með öðru hafi á síðustu
árum glætt svo skilning verkafólks á víðtækri
málefnalegri samstöðu ofar pólitískum flokka-
dráttum, að nú sé jarðvegurinn undirbúinn und-
ir miklu stærri átök á þessum sviðum. Allra
næstu verkefni, sem ég tel að verkalýðshreyfing-
unni beri að snúa sér að og víkka með því út
starfssvið sitt eru:
Stofnun verkalýðsskóla, sem geti tryggt verka
lýðshreyfingunni marga og hæfa forystumenn
og starfsmenn, myndun hagstofnunar fyrir verka
lýðshreyfinguna; og stóraukin afskipti af trygg-
ingamálum og verzlunarmálum í samstöðu við
samvinnuhreyfinguna.
Þá tel ég að þurfi að gera sérstakar nýjar ráð-
stafanir til að gera verkalýðshreyfinguna alla
og einstaka meðlimi hennar virkari í starfi og
tengdari þeim verkefnum, sem vinna þarf að á
hverjum tíma. Kemur þar margt til greina, en
sérstaklega vildi ég nefna það, að ég tel það
óhæft, að verkalýðssamtökin hafi ekki yfir
myndarlegu málgagni að ráða, en neyðist til að
túlka málefni sín og kynna þau eingöngu á fá-
mennum félagsfundum eða gegnum blöð stjórn-
málaflokkanna./
★
-— Hvernig mundi hægt að tryggja þelta
fjárhagslega?
I dag eru fjármál samtakanna eingöngu byggð
á tiltölulega mjög lágum árgjöldum, sem jafnvel
komast niður í 200 krónur á ári. Mega allir sjá
hversu öruggur grundvöllur það er fyrir öfluga
starfsemi!
Hefur það í bezta falli dugað hjá stærstu fé-
lögunum til að tryggja ofhlöðnum starfsmanni
eða mönnum sultarlaun fyrir langan vinnutíma
án þess að þau eða sérgreinasamböndin né heild-
arsamtökin hafi getað veitt þá þjónustu sem
tímamir gera kröfu tiL
Ég álít að gerbreyta þurfi gjaldakerfi félag'
anna, t. d. með því að breyta félagsgjöldunum í
vikuleg gjöld eða prósentu af launum sem inn-
heimt séu vikulega.
í mínu stéttarfélagi hefur sú nýbreytni verið
reynd síðustu 2 árin að innheimt er vikulega
ákveðinn hundraðshluti af greiddum vinnulaun-
um, en auk þess greiða félagsmenn lágt, fast ár-
gjald. Þessi nýbreytni hefur reynzt mjög vinsæl
og hefur breytt fjárhagsgrundvelli þessa stéttar-
félags mjög mikið til batnaðar og þar að auki
reynzt mjög auðveld í framkvæmd.
Ég held að þessi tilhögun geti a. m. k. að ein-
hverju leyti orðið fyrirmynd fyrir önnur stétt-
arfélög í landinu.
★
— Að lokum, Björn, hvaða lærdóma viltu
draga af hálfrar aldar afmæli „VERKA-
MANNSINS“.
Saga Verkamannsins í hálfa öld er merkileg
saga og útúr henni má í raun lesa alla megin-
drættina í þróun pólitískrar og faglegrar verka-
lýðshreyfingar, og lífsbaráttu alþýðu á þessu
tímabili. Ekki aðeins á Norðurlndi heldur um
landið allt. Sögu um baráttu, um sigra og ósigra,
miklar vonir og sár vonbrigði, djarfar fyrirætl-
anir, samheldni og sundrungu, stóra áfanga og
örlagarík mistök. Sjálf tilvera blaðsins óslitin
allan þennan langa tíma er óbrotinn minnisvarði
um það, að þrátt fyrir allt varð þráðurinn aldrei
slítinn og að ávallt reyndist sú fáliðasveit, sem
stundum stóð ein og einangruð að útgáfu þess,
nægilega sterk til þess að halda kyndli barátt-
unnar fyrir málstað verkalýðshreyfingarinnar
á lofti, hverjir stormar, sem að honum blésu.
Verkamaðurinn hefur verið mitt blað í meira
en þriðjung aldar og ég var víst ekki nema 16
eða 17 ára þegar ég gerðist sjálfboðaliði við að
skrifa smágreinar og þýða erlendar fréttir fyr-
ir blaðið. Síðar urðu tengsl mín við blaðið nán-
ari og um nokkur ár var ég ritstjóri þess í hjá-
verkum. Sá tími varð mér ómetanlegur skóli,
sem veitti mér dýrmæta reynslu, og marga
vini, sem ávallt reyndust mér því betri og ráð-
hollari, sem meira reyndi á.
Og þó er því ekki að leyna að „Blaðið“ hefur
oft, þótt aldið sé að árum, verið brekabarn.
Bæði undir minni ritstjórn og annarra hefur það
oft sætt harðri gagnrýni bæði stuðningsmanna
og mótherja og vafalaust átt hana skilið að
meira eða minna leyti, en það hefur ekki og
mun ekki heldur nú verða því að falli, rneðan
meginstefna þess á sér grundvöll í baráttuhug
verkalýðsstéttarinnar fyrir betri tíð og það sæk‘
ir til hennar þrótt og þrek. Og sízt mundi ég óska
blaðinu þess á hálfrar aldar afmælinu að logn-
molla og stöðnun yrðu einkenni þess, heldur
miklu fremur þess, að um það héldu áfram að
leika stormar nýrra hugmynda og nýrra tíma.
Ó. H.
Nýr flokkur
Réff óður en þessar síður fóru i prentun lauk ó Al-
þingi umræðum og atkvæðagreiðslu um vantraust ó
ríkisstjórnina vegna gengisfellingarinnar og róðleysis
í efnahags- og atvinnumólum. Var vantraustð fellt
með öllum atkvæðum stjórnarliðsins (32) gegn at-
kvæðum stjórnarandstæðinga (28).
En við atkvæðagreiðsluna gerðist só sögulegi at-
burður, að Björn Jónsson gerði grein fyrir otkvæði
sinu og boðaði um leið, að hann og fleiri þingmenn
Alþýðubandalagsins myndu fljótlega segja endan-
lega skilið við þó fylkingu og gera róðstafanir til að
þeir fengju sem aðrir tækifæri til að túlka sinar skoð-
anir innan þings og utan.
Er óstæða til að ætla, að þessi yfirlýsing sé upphaf
þess að senn rætist þær vonir, sem oð undanförnu
hafa verið lótnar i Ijós hér i blaðinu, að upp risi nýr,
öflugur flokkur vinstri manna og verkalýðshreyfingar
ó Islandi.
Þ.