Verkamaðurinn


Verkamaðurinn - 24.11.1968, Blaðsíða 33

Verkamaðurinn - 24.11.1968, Blaðsíða 33
FLETT BLÖÐUM — Afkoma og efnahagur. ÞaS má bæta því hér við, að um þessi áramót hefur verið rætt allmikið um ástand og efnahag á Akureyri, og segir m. a.: „Hver einasti verkamaður þarf að hafa sig allan vicf til að geta haft 1800 til 2000 krónur í árs- laun. En það er minnzt á and- stæðuna. Skattþegarnir í bœn- um höfðu 1928 verið taldir 1061. Og samtals eru skattskyld- ar eignir þeirra taldar kr. 6.282.334,00. Af þessu eru 16 menn taldir eiga krónur 2.576.300.00, eða 1.5% af skatt- þegnunum á 41% af skattskyld- um eignum. Af þessum 16 mönn um eru 6 útgerðarmenn og 7 kaupmenn, 3 iðnaðar- og fram- leiðslufyrirtœki. Undir þessa fáu menn á meirihluti verkalýðsins alla atvinnu sína að sœkja.” Eftir áramótin birtist í blað- inu saga, sem hét Bálförin. — Virðist hafa farið í taugarnar á einhverjum fínum frúm í bæn- um, sem annast góðgerðastarf- semi. Og þar sem sagan hafði verið nafnlaus, en getsakir uppi, hver hafi skrifað, þá lýsir Halldór Friðjónsson sig vera höfundinn. í fyrsta tölublaði 1930 er rætt um Söltunarfélag verkalýðs ins. Það eru í þessu félagi 29 karlar og 12 konur, og starfsem- in hefur gengið það vel, að þau geta borgað 10% uppbót á laun, þegar allt er gert upp. Hagnaður varð af rekstri félagsins. Þetta þykir benda til þess, að almenn- ingur ætti að geta haft meira upp úr vinnu sinni, ef allt kæmi til skila. í öðru tölublaði er sagt frá því, að það sé búið að kjósa á Norðfirði, Siglufirði og Vest- mannaeyjum, og kosningarnar hafa gengið vel, því Alþýðu- flokkurinn á Norðfirði hefur fengið 220 atkvæði, og 4 full- trúa, íhaldið 160 atkvæði og 3 fulltrúa og Framsókn 91 at- kvæði og 1 fulltrúa. — Á Siglu- firði hefur Alþýðuflokkurinn fengið 384 atkvæði og 5 full- trúa, íhaldið 181 atkvæði og 2 fulltrúa, Framsókn 162 atkvæði og 2 fulltrúa. — f Vestmannaeyj um hefur Alþýðuflokkurinn fengið 222 atkvæði, einn full- trúa, íhaldið 830, 6 fulltrúa, sprengilisti 381 atkvæði, 2 full- trúa. Ihöldin hrósa sigri. f þriðja tölublaðinu er verið að tala um kosningarnar, talað um, að þær séu mjög þýðingar- miklar, einskonar prófkosningar fyrir verðandi Alþingiskosning- ar. Það er ekki fyrr en í 8. tölu- blaði, 18. janúar, sem hægt er að segja frá úrslitum bæjar- stjórnarkosninganna 1930. B- listinn, listi Alþýðuflokksins, sem þá er farið að kalla lista kommúnista að nokkru af and- stæðingum, fékk 488 atkvæði og kom að þremur mönnum, vant- aði 9 atkvæði til að koma þeim 4. að. Framsókn kemur að þrem ur og borgaraflokkurinn (eins og hann er kallaður hér) kemur að 5 mönnum. Og Verkamaður- inn segir: „íhöldin hrósa sigri í bráð.” 25. janúar er farið að tala um alvarlegt mál: „Á ísland að ganga í Þjóðabandalagið? Vilja íslendingar tilheyra hernaðar- bandalagi og gefa upp hlutleysi sitt?“ í fréttum er ekki mikið, utan hvað blágrár köttur, lítill, hef- ur tapazt. Ingvar Guðjónsson vantar handfæramenn á vélskip- ið Hrönn. En svo er hér, allt í einu, komin merkileg aðvörun: Eftirtekt bifreiðaeigenda skal vakin á því, að samkvæmt lög- um nr. 56 frá 1929 eru þeir skyldir til að kaupa tryggingu fyrir bifreiðar sínar, að upphæð kr. tíu þúsund fyrir hverja og kr. 5 þúsund fyrir bifhjól, hjá vátryggingafélagi, er ríkisstjórn in hefur viðurkennt. Og það eru vátryggingafélögin Danske Lloyd og Baltic, sem eru viður- kennd af ríkisstjórninni. Alþingi hefur verið sett þann 17. janúar, og það gerðist nú, þegar kosnir' voru forsetar að Ásgeir Ásgeirsson var kosinn forseti með 19 atkvæðum. Magn úsi Torfasyni sparkað. Jafnað- armenn kusu Jón Baldvinsson. Sfalín fimmfugur. Þess er ekki minnzt í Verka- manninum fyrr en 1. febrúar, að Stalín hafi orðið fimmtugur 21. desember síðastliðinn. Nú er þetta sá maður, sem að sögn blaðsins, hefur hlotið þann heið- ur að verða mest hataður og of- sóttur allra manna, sem þá eru uppi, af andstæðingum sínum. Maður, sem hefur sagt við fé- laga sína þar austurfrá: Þið þurfið ekki að efast um það, að ég er einnig í framtíðinni reiðu- búinn til að fórna öllum kröft- um mínum og dugnaði mínum og, ef nauðsyn krefur blóði mínu dropa fyrir dropa, fyrir málstað verkalýðs- ins, fyrir byltingu öreiganna og I ' fyrir heimskommúnismann. — Þar að auki hefur maðurinn skrifað margar og merkar bæk- ur. Ingólfur Jónsson lögfræðing- ur hefur verið kosinn bæjar- stjóri á Isafirði, en í Hafnar- firði hlaut kosningu Emil Jóns- son, verkfræðingur. Það er fróðlegt að líta yfir at- kvæðatölur flokkanna þriggja, sem 1930 störfuðu hér, og út- koman verður sú, að Alþýðu- flokkurinn hefur 7235 atkvæði, yfir allt landið (kaupstaðina) og Framsóknarflokkur 2066 og íhaldsflokkur 9029. Og það kemur fram, að Alþýðuflokkur- inn hefur 36 fulltrúa í bæjar- stjórnum og íhaldsflokkurinn hefur einnig 36 og Framsóknar- flokkurinn 8. Þoð var mikill Ijómi af nafni Sfalins ó órunum kringum 1930. íslandsbanka lokað. Og þá hefur íslandsbanka ver ið lokað. „Bankastjórnin lýsir ófœrt að halda bankanum áfram nema ríkið ábyrgist. Ábyrgð neitað. Fjárhagur bankans í öngþveiti.“ Þá er brotizt inn í skrifstofur KEA og stolið 700 krónum. „Þetta er í þriðja sinn, sem fé- laginu er gerður þessi glenning- ur í vetur.“ Því skal nú skotið inn hér áð- ur en lengra er haldið, að um áramótin 1927 til 8 lét Halldór Friðjónsson af starfi sem rit- stjóri blaðsins og starfsmaður, og tók stjórn Verkalýðssam- bands Nórðurlands þá við rit- stjórninni og var Erlingur Frið- jónsson ábyrgðarmaður blaðs- ins. Afgreiðslu þess annaðist þá Jóhann Kroyer. í stjórn sam- bandsins voru auk Erlings þeir Einar Olgeirsson og Jón Guð- mann. Verkalýðssamtökin voru þá sterk hér og Erlingur kosinn á þing 1927. Þeir Einar og Er- lingur stjórnuðu svo blaðinu framyfir áramótin 1930 til 31. Fyrri hluta ársins 1930 eru íslandsbankamálin mjög á döf- inni og taka upp nokkurt rúm. Bæjarstjórn Akureyrar hafði raunar samþykkt að kaupa svo- nefnd forgangshlutabréf í bank- anum. Ritstjóm Verkamannsins lýst ekki á það fyrirtæki. Hér höfum við kauptaxta Múrarafélags Akureyrar. Kaup þeirra er frá 1. janúar til 15. apríl 1930 krónur 1.40 um tím- ann. Frá 15. apríl til 15. okt. kr. 1.50, en lækkar þá aftur í 1.40. í marz er verið að tala um kúabú fyrir Akureyrarkaupstað, og talið vandræðaástand, að það skuli þurfa að flóa mjólk- ina, sem notuð er til heimilis- þarfa almennings af ótta við það, að annárs kunni hún að færa eitthvert banvæni inn á heimilin. Það mun einnig al- mennings dómur, að sú mjólk, sem þannig er meðhöndluð sé lakari til manneldis, enda hefur heyrzt, að læknar teldu hana ekki hæfa sem barnafæðu, og fer þá að sneyðast um kosti hennar. Það er eins og fyrri daginn, að Framsókn og íhald eru á móti Verkamanninum í þessum málum, hafa ekki áhuga fyrir kúabúi. Drengir í snjó. í blaðinu 1. apríl er sagt í dálkinum „Ur bæ og byggð“: „Einkennilegt atvik, sem nœr hafði vatdið slysi, kom fyrir í Innbænum á laugardaginn. Þrír drengir voru að leika sér að því að klífa upp snjóhengju framan í brekkunni, en er minnst varði sprakk hengjan fram og grófust tveir drengirnir algerlega í snjó, en einn þeirra stóð upp úr og gat kallað á hjálp. Kom fólk að, og voru drengirnir mokaðir upp. Var annar þeirra orðinn meðvitundarlítill, en hann náð- ist. Snjóhengjur sprungu víðar fram úr brekkunni, þó ekki yrði að slysi.“ Drengirnir, sem lentu í þessu slysi, í apríl 1930, eru enn við lýði hér í bænum, ef ég veit rétt. Þá hefur farið fram athugun á fólksfjölda í bænum, og íbú- arnir um síðustu áramót reynd- ust vera 3613. „Það fœddust 129 börn árið sem leið, 49 dóu og 49 hjón voru gefin saman. Fólksflestu göturnar í bœnum eru þá Hafnarstrœti, með 492 íbúa, Aðalstrœti 484, Strandgata 340, Brekkugata 328 og Norður- gata 317.“ Það hefur, að manni sýnist, orðið allmikil breyting á byggðaskipun bæjarins. Átta tíma vinnudagur. Á forsíðu blaðsins 5. apríl er grein, sem heitir Átta tíma vinnu dagurinn. „Frumvarp til laga liggur fyrir yfirstandandi Al- þingi um að lögfesta átta stunda vinnudag í verksmiðjum. Hér er á ferðinni eitt hið allra mesta hagsbóta og menningarmál verkalýðsins, sem enn hefur ver- ið borið fram á Alþingi. Hverj- um þeim verkamanni, sem vinn- ur minnsta kosti sína 10 tíma hvern vinnudag, er bezt kunnugt um, hve þreyttur og sljór hann er þá orðinn. --------Með tíu tíma vinnu- dag árið út og árið inn verður œfin einn óslitinn þrœldómur, líf verkamannsins eintómt strit Jokob Árnason var raunverulegur ritstjóri Verka- mannsins ó annon tug óra, enda þótt hann væri ekki nema lítið af þeim tíma skróður ritstjóri og ó- byrgðarmenn blaðsins voru ýmist Þóroddur Guðmundsson eða Stein- grimur Aðalsteinsson. til að skapa gœði menningarinn- ar án nokkurra tómstunda til að njóta þeirra.“ Það er raunar eins og manni finnist þessi grein hafi verið skrifuð nú á þessum dögum, en það er einkennilegt, að það er rétt, sem segir einhvers staðar: Sagan endurtekur sig. Alþýðuflokkurinn hefur nú lagt fram landskj örlista, og hann verður A-listi. Á honum eru þessi fulltrúaefni: Haraldur Guðmundsson, ritstjóri, Erling- ur Friðjónsson ritstjóri, Davíð Kristjánsson bæjarfulltrúi Hafn arfirði, Elísábet Eiríksdóttir kennslukona Akureyri, Gunn- laugur Jónsson bæjarfulltrúi Seyðisfirði, Gunnar Jónsson póstmeistari ísafirði. Það kemur nú í ljós þann 19. apríl, að það er kominn „haus“ á blaðið allt í einu, upplýsingar um útkomu þess. Segir: Útgef- andi Verkalýðssambnd Norður- lands. Ritstjórn stjórn verka- lýðssambandsins. Ábyrgðar- maður forseti sambandsins Er- lingur Friðjónsson. Afgreiðslu- maður Halldór Friðjónsson. Blaðið kemur út tvisvar á viku. Árgangur kostar 5 krónur. Aug- lýsingum sé skilað til stjórnar- meðlima. Erlingur Friðjónsson, Einar Olgeirsson og Jón G. Guðmann. Fyrsti maí er nú orðinn sjálf- sagður hátíðisdagur, og þeir hafa stækkað blaðið aðeins þann dag. Það hefst á kvæði, er heitir Það dagar, eftir Óskar Magnússon frá Tungunesi. Það er hvatningarkvæði, og endar þannig: Rennur nú dagur og roðar himin almúgans andvarp er orðið að hrópi, Framhald á bls. 37. Verkamaðurinn 50 óra — 35
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61

x

Verkamaðurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Verkamaðurinn
https://timarit.is/publication/215

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.