Verkamaðurinn - 24.11.1968, Blaðsíða 17

FLETT BLÖÐUM -
fjörðinn reis afar há flóðbylgja,
er skall á vesturströndinni með
því feiknaafli, að ekkert stóðst
fyrir. Gekk sjórinn upp undir
aðalgötu bœjarins neðan við
Alalœkinn. Sópuðust sumar
bryggjurnar alveg burt, en aðr-
ar skekktust og brotnuðu meira
eða minna. Skip, sem lágu við
bryggjurnar innan á Tanganum
löskuðust, og eitt skip, sem stóð
uppi á landi austan við síldar-
verksmiðju Goos, hrökk af skorð
um og brotnaði. Stór mótorbát-
ur, sem lá við stjóra upp við
Roalds-bryggjur, tókst á loft og
kom niður á hvolfi aftur.
Stœrsta húsið, sem snjóflóðið
féU yfir, var síldarverksmiðja
Evangers. Var þar geysimikið
geymt af tunnum og salti. Hin
húsin voru lítU og stóðu í nánd
við verksmiðjuna og eitt útofan
frá Neðri-Skútum. Umsjónar-
maður verksmiðjunnar, Norð-
maðurinn Sœter að nafni, bjó
með konu og börnum í litlu húsi
rétt við verksmiðjuna og öldruð
hjón í öðru húsi lítið sunnar.
Um hitt fólkið er blaðinu ókunn
ugt enn.
Um miðjan daginn í gœr, þeg
ar blaðið hafði síðast fréttir af
Siglufirði, voru þrjú lík fund-
in: Sœters, Benedikts Gabríels
Jónssonar og konu hans, hjón-
anna, sem áður er getið. Annars
hefur verið erfitt aðstöðu við
leitina, því að bæði var iUviðri
á Siglufirði þar til um miðjan
dag í fyrradag og hœttulegt að
hafast við á snjóflóðasvœðinu
stundu lengur og svo er krapa-
hellan svo mikil í firðinum, að
ómögulegt er að komast um
hann.
Tíðindamaður Verkamanns-
ins á Siglufirði kvað óálitlegt að
horfa suðaustur yfir fjörðinn,
ávöl snjóbreiðan hátt upp ofan
úr fjalli og fram á fjörð og þar
fyrir framan krapið krökt af
tunnum. Hefur þessi atburður
slegið miklum óhug á Siglufjarð
arbúa, eins og von er. Fjártjón-
ið er ekki metið að fullu enn, en
það hleypur sjálfsagt á milljón-
um.
Um 1850—60 hljóp stórt snjó
flóð á sama stað og þetta. Það
var sagt, að flóðbylgjan hefði
gengið yfir aUa Siglufjarðar-
eyri, en þá var þar sama og eng-
in byggð.
Síðustu fréttir: Bcerinn Engi-
dalur, vestanvert við Siglufjörð,
hefur farizt í snjóflóðinu með
manneskjum og öllum búpen-
ingi. Bærinn er afskekktur og því
óvíst um hvernig þetta gerðist.
Bátur, sem fór framhjá í gær
varð þessa fyrst var. Verið er
að grafa í snjódyngjunni í dag.
Aldrei hefur faUið þarna snjó-
flóð fyrr, svo menn viti.“
Stórhugur bænda.
Og síðan er farið að ræða
um, hvað sé að óltast í sambandi
við Alþýðuflokkinn. Hann hef-
ur ekki boðað neina byltingu.
Og Guðmundur skáld Friðjóns-
son, bróðir bræðranna, sem
núna eru að berjast fyrir jafn-
aðarmennskunni, er á móti
þeim. Um íslenzka bændur seg-
ir hann, að þeir verði að snúast
á sveifina til að vera íhaldsmenn
í þjóðmálum.
„Á aðalfundi Kaupfélags Ey-
firðinga, sem haldinn var fyrir
skemmstu samþykktu eyfirzkir
bœndur að leggja 100 þúsund
krónur í kaup á flutningaskipi
og 10 þúsund krónur ætla þeir
að leggja til sjúkrahússbygging-
ar fyrir berklaveika menn á
Norðurlandi.“
„Suður-Þingeyingar hafa
ákveðið að kaupa frá Ameríku
mótorplóg, sem mun kosta um
14 þúsund krónur. Plóginn á að
nota til stórfelldra jarðabóta.
Skyldi það áreiðanlega vera
hyggindaskortur, sem hefur
kippt nefndum bœndum svona
langt frá íheldninni hans Guð-
mundar?“
Fyrsti-maí dagurinn rennur í
lífi þessa blaðs. Það er ekkert
minnzt á hann sérstaklega. Hins
vegar fæst góð ofnsverta og skó-
sverta hjá Jóhanni Jónssyni, skó
smið.
Flugferðir.
Það er farið að ræða flug-
ferðir. Það er verið að stofna
flugfélag í höfuðborginni. Þetta
er merkilegt samgöngumál. „Það
virðist liggja í augum uppi, að
ef flugið hefur nokkurt verkefni
að leysa, þá er það einkum í
landi eins og íslandi, því að
þœr stytta allar vegalengdir að
minnsta kosti tífalt. Má svo að
orði kveða, að þœr breyti dag-
leiðum í klukkutímaferðir og
minna, ef miðað er við hinar
erfiðu landferðir vorar. Á flug-
vél, sem ekki er af hraðfleygari
tegund, tekur ferðin til ísafjarð-
ar tœpa tvo tíma, til Akureyrar
rúma tvo tíma, til Húsavíkur
rúma tvo og hálfan tíma, út á
Langanes þrjá og hálfan, til
Seyðisfjarðar tæpa þrjá og hálf-
an, til Hornafjarðar tvo og þrjá
fjórðu, til Víkur einn og fujlfan,
til Vestmannaeyja eina klukku-
stund og til Þingvalla 20 mínút-
ur. Þetta er allt miðað við, að
farið sé beint, og hraðfleygustu
FRÍMANN B. ARNGRÍMSSON
barðist lengi með litlum stuðningi
fyrir virkjun fallvatna.
vélar fara þessar leiðir á lielm-
ingi skemmri tíma.“
Það má líka telja til frétta, að
„Jóhann Sigurjónsson, skáld,
kom með Sterling síðast, hélt
hann áfram með skipinu til Sauð
árkróks, en kemur hingað bráð-
lega aftur og dvelur hérna fram
á nœstu mánaðamót. Ekki er
blaðinu kunnugt um, hvort hann
œtlar að lofa Akureyringum að
hlusta á sig eina kvöldstund, en
það myndi margur kjósa.“
Kosningar á Siglufirði.
Siglfirðingar hafa kosið í
bæjarstjórn. „Á laugardag fyr-
ir hvítasunnu kusu Siglfirðing-
ar fyrstut bæjarstjórn sína. Kjósa
átti sex fulltrúa, og komu fram
tveir listar: A-listi frá Verzlun-
ar- og kaupmannafélaginu, og
voru á honum Helgi Hafliðason
kaupmaður, Sigurður Kristjáns-
son kaupmaður, Guðmundur
Th. Arngrímsson lœknir og séra
Bjarni Þorsteinsson, Jón Guð-
mundsson verzlunarstjóri og
Stefán Sveinsson kennari. — B-
listi frá V erkamannafélaginu,
og voru á honum séra Bjarni
Þorsteinsson, Flóvent Jóhannes-
son verkstjóri, Friðbjörn Níels-
son kaupmaður, Hannes Jónas-
son verkstjóri, Maron Sölvason
trésmiður og Kjartan Jónsson
trésmiður.“
Þarna sést nú, að það hefur
sami maður verið á báðum list-
um, enda komst hann að.
„Kosningunni lauk svo, að B-
listinn fékk 90 atkvæði gild og
A-listinn 87. 20 atkvœðaseðlar
voru ógildir. A kjörskrá voru
433 kjósendur, en vegna þess að
verkamenn voru margir til sjós
og kvenfólki var sama sem bann-
að að sœkja kosninguna, þar
sem hún fór fram þennan dag,
var þátttakan ekki betri en þetta.
Þrír efstu fulltrúar á hvorum
lista hlutu kosningu, og skipa
þessir þá nýju bœjarstjórnina:
Séra Bjarni Þorsteinsson, Frið-
björn Níelsson, Flóvent Jóhann-
esson, Guðmundur lœknir, Helgi
Hafliðason og Sigurður Krist-
jánsson, auk hins nýskipaða lög
reglustjóra, sem er sjálfkjörinn
oddamaður bæjarstjórnarinn-
Og það er rætt um Lenin og
verkefni hans og bolsevikkanna.
Það er fylgzt með. Það er ekk-
ert undarlegt. Hvaðan sem frétt-
ir berast af starfsemi verka
mannafélaga og kaupfélaga er
sama sagan: Meiri mannúð,
meiri samhjálp, hetri efnahagur.
Þeir skrifa frá Stykkishólmi
6. maí 1919, að það hafi orðið
mikill árangur af starfsemi
verkamanna þar, kaupgjaldið sé
80 aurar til króna í dagvinnu og
1.50 í næturvinnu og helgidag'a-
vinnu, og þeir hafi komið á hiá
sér kaupfélagi, vísi til samvinnu-
félagsskapar á Snæfellsnesi.
Og 17. júní var haldinn há-
tíðlegur hér í bænum að tilhlut-
un U.M.F.A. Fánar blöktu,
Hekla lék, Iúðraflokkurinn, leik-
völlurinn var fánum skreyttur
og Matthías Jochumsson mælti
fyrir Minni íslands, Júlíus Haf-
stein fyrir Minni Jóns Sigurðs-
sonar og Jón Sigurðsson á Dag-
verðareyri flutti kvæði. Þá voru
íþróttir, hlaup og stökk og knatt-
spark. Um kvöldið dansskemmt-
un í Samkomuhúsinu. Þetta var
ánægjulegur dagur.
Flogið yfir Atlanfshaf.
I útlendum fréttum er mark-
vert, að á laugardagsnóttina var
flogið yfir Atlantshaf, frá Ný-
fundnalandi til Irlands og voru
16 tíma og 12 mínútur.
í blaðinu 10. júlí 1919 er
áberandi á forsíðu auglýsing:
„Höfðavatn. Þeir, sem hafa tal-
að við mig, að þeir hefðu í
huga að festa sér pláss við fyr-
irhugaða höfn við Höfðavatn
austan Skagafjarðar, ákveði sig
nú þegar. Akureyri 10. júlí
1919. Lúðvík Sigurjónsson.“
Þetta gæti verið í sambandi
við ferð Jóhanns Sigurj ónsson-
ar, sem sagt var frá fyrir
skömmu.
Það átti ekki af Siglufirði að
ganga: „Bruni á Siglufirði. Á
mánudagskvöldið var brunnu
húseignir H. Sjöstadts síldar-
kaupmanns á Siglufirði til
kaldra kola. Skaðinn er afar
mikill. Slök/cviáhöld voru í
mesta ólagi og komu ekki að
gagni. H. Sjöstad var einn af
fyrstu norsku útgerðarmönnun-
um, sem tóku sér bólfestu á Siglu
firði og einn af stœrstu síldar-
útvegsmönnunum. En eldurinn
breytti hans margra ára starfi í
ösku.“
Og 17. júní er rætt um stjórn-
arfrumvörp, meðal annars um
kosningarétt og kjörgengi. Kosn
ingaréttur og kjörgengi til óhlut-
bundinna kosninga er 25 ár, til
hlutbundinna kosninga 35 ár,
jafnt fyrir karla og konur. Tölu
þingmanna má breyta með ein-
földum lögum.
Laun embættismanna.
Þá er talað um laun embasttis-
manna. Skrifstofustjórum í
stjórnarráðinu á að greiða 5000
krónur, sem hækkar upp í sex
þúsund, bæjarfógeti í Reykja-
vík 5000—6000, bæjarfógetum
á Akureyri, ísafirði og Seyðis-
firði 4.600—5.600, landlækni
5000 til 6000, skógræktarstjóra
i 200 til 4.400, biskupi 6000 til
7000, sóknarprestum 2000 til
3000, og auk hinna föstu launa
fá allir embættis og sýslunar-
menn landsins dýrtíðaruppbót
miðað við verðhækkun á helztu
nauðsynjum. Laun barnakenn-
ara: kennarar, sem starfa við
barnaskóla eða farskóla 6 mán-
uði ársins skulu hafa í árslaun:
Forstöðumenn barnaskóla í
kaupstöðum 2000 krónur auk
ókeypis húsnæðis, kennarar við
kaupstaðaskóla 1500 krónur, for
stöðumenn barnaskóla utan
kaupstaða 1500 krónur og kenn-
arar við þá skóla 1200 krónur.
Forstöðumenn þessara skóla
skulu einnig hafa ókeypis hús-
næði, ljós og hita. Farskólakenn-
arar skulu hafa 300 krónur, auk
ókeypis húsnæðis, ljóss, hita og
þjónustu í sex mánuði eða jafn-
gildi þessara hlunninda í pening
um. Þeir fá dýrtíðaruppbót líka
þessir.
Og í fyrstu viku ágúst skeði
þetta á Akureyri: „Tveir höfð-
ingjar sáust fyrir skemmstu í
faðmlögum á götunni. Var ann-
ar bœjarfuHtrúi en hinn útgerð-
armaður. Vita menn ekki hvert
verið hefur œttjarðarást, hjú-
skaparást eða brennivínsást, sem
felldi hugi þessara ágœtismanna
saman í hjartnœm og grátklökk
faðmlög á alfaravegi.“
Kjör sjómanna.
Blaðið hefur rækt skyldur sín
ar við sjómannastéttina ekki síð-
ur en þá, sem í landi vinna, og
sjómenn hafa skrifað í blaðið
allt árið. Strax í 4. tölublaði er
ávarp: „Hásetar. Þið stofnuðuð
hásetafélagið síðastliðið ár. Sá
félagsskapur hefur hingað til
ekki verið nema nafnið tómt.
Reynslan ætti þó að vera búin
að sannfœra ykkur um það, að
þið þurfið að hafa öflugan fé-
lagsskap með ykkur. Kjör há-
seta síðan dýrtíðin hófst hafa
verið svo frámunalega léleg, að
það gegnir stórfurðu, að útgerð
armenn skuli hafa getað smalað
mönnum á skip sín fyrir slík
hungurlaun að upphæðinni til,
og þar á ofan óviss. Utkoman
er líka aUt annað en glæsileg,
fjöldi manna ekki matvinnung-
ar um hásumarið. Má nœrri
geta hvernig heimilisástæður
þeirra fjölskyldufeðra eru, sem
koma heim á haustin með tvær
hendur tómar. Utlit barna þeirra
margra hverra er líka þegjandi
vottur þess, að þau lifa ekki
sœldarlífi. Nú hefur heyrzt, að
útgérðarmenn hér séu setztir á
rökstóla og farnir að skammta
hásetum til næsta árs.
Er það ekki frámunalegt, svo
að ekJci verður með orðum lýst,
að vinnukaupendur setji há-
mark á vinnu þeirra manna, sem
Framhald á bls. 21.
Verkamaðurinn 50 óra — 19