Verkamaðurinn - 24.11.1968, Blaðsíða 61

RITSTJÓRARABB
Blaðið okkar er orðið fimmtíu ára. Allan þann tíma hef-
ur það verið lítill, en sannur og stundum áhrifamikill, speg-
ill verkalýðsbaráttunnar og þjóðmálaátakanna á íslandi.
Það hóf göngu sína skörnmu eftir að verkalýðsfélögin tóku
að gerast áhrifamikið afl í þjóðfélaginu og fastmótuð flokka-
skipun komst á í stjórnmálunum. Verkamaðurinn hefur ver
ið baráttutæki í mestu átökum verkalýðsins við valdastéttir
þjóðfélagsins og hann hefur verið málgagn ákveðinna flokka
í þjóðmálabaráttunni. Langtímum saman hefur honum ver-
ið ritstýrt af stjórnmálamönnum og verkalýðsleiðtogum í
fremstu röð, mönnum, sem þekkt hafa vald pennans og kunn-
að að notfæra sér það. Þessvegna hafa áhrif þessa litla
blaðs orðið mikil, og takist því áfram að halda því, sem
löngum hefur verið aðall þess, hreinskilnin og heiðarleik-
inn, verða áhrif þess einnig mikil á komandi árum.
Saga Verkamannsins er öðrum þræði saga þess og sönn-
un, að félög fæðast, eiga sín blómaskeið og hverfa síðan,
flokkar eru stofnaðir og starfa, en leysast jafnoft upp og
deyja. Einhverjir kynnu að kalla þetta sorgarsögu, en þetta
er saga alls lífs. Og þetta er eigi síður fagnaðarsaga en sorg-
ar: Nýtt líf fæðist jafnan í stað þess, sem deyr. Dauði tákn-
ar ei endalok.
Það voru nokkrir verkamenn á Akureyri, sem hófu útgáfu
Verkamannsins á öndverðum vetri .1918. í nokkur ár héldu
þeir útgáfunni áfram með styrk frá verkalýðsfélögum á Ak-
ureyri og víðar. Svo var Verkalýðssamband Norðurlands
stofnað og varð eigandi og útgefandi blaðsins um langt skeið.
Eftir Verkalýðssambandið eignaðist Sósíalistafélag Akur-
eyrar blaðið og annaðist útgáfu þess allt fram á þennan
áratug, að Alþýðubandalagið gerðist jafnframt aðili að lit-
gáfunni og tók loks alveg við blaðinu. Nú er það eign Kjör-
dæmisráðs Alþýðubandalagsins í Norðurlandskjördæmi
eystra og gefið út af því.
Þó að blaðið hafi ekki nema hálfa æfina verið eign stjórn-
málaflokks hefur það jafnan verið skeleggt málgagn ákveð-
inna hópa eða flokka á stjórnmálasviðinu og ætíð þeirra,
sem í mestum tengslum hafa verið við verkalýðshreyfing-
una og bezt unnið henni: Fyrst studdi blaðið Alþýðuflokk-
inn, eða meðan sá flokkur stóð undir nafni, þá Kommúnista-
flokkinn, síðan Sósíalistaflokkinn og nú síðustu árin hefur
það verið málgagn verkalýðsforustunnar innan Alþýðu-
bandalagsins.
Þannig hefur blaðið ætíð verið fyrst og fremst málgagn
verkalýðshreyfingarinnar á íslandi, hver sem eigandi eða
útgefandi hefur verið. Að því leyti er saga blaðsins heil-
steypt og góð.
En forustumenn flokka hafa verið misvitrir og misheppn-
ir. Því hafa þau samtök, sem lengi áttu að standa og vel að
vinna, oft orðið skammlíf og stundum reynzt andvana fædd.
Alþýðuflokkurinn brást sínu hlutverki. Kommúnistaflokk-
urinn fæddist fyrir tímann og dó ungur. Sósíalistaflokkurinn
liggur á líkbörunum. Alþýðubandalagið hefur tekið sitt
banamein.
Velkamaðurinn hefur lifað allar þessar þrengingar af og
bíður þess nú, að vinnustéttir þessa lands skapi sér nýtt
baráttutæki á stjórnmálasviðinu. Að því hlýtur að reka, og
miklu fremur fyrr en síðar, að Vinstri flokkur rísi á legg.
Hvort sem líf hans verður lengra eða skemmra, það skiptir
ekki öllu máli, hljótum við að vona, að það verði þróttmikill
flokkur og ötull meðan hann starfar, fjöldaflokkur íslenzkra
launþega, þar sem hreinskilni og heiðarleiki sitji í öndvegi,
en jafnframt fullkomin festa og áræði til að bjóða ranglæti
birginn og til að brjóta nýjar leiðir í verkalýðsbaráttumii og
stjórn eins fámennasta þjóðfélags í heimi.
Verkamaðurinn bíður þess að verða málgagn slíks flokks.
Hinn nýi flokkur getur margt lært af mistökum fyrri
flokka. Hann má ekki falla í þá gryfju Alþýðuflokksins að
láta staðnaða eða afturhaldssama foringja hafa liðsmenn-
ina að leiksoppi. Af Kommúnistflokknum getur hann lært
það, að forskriftir að stjórn svo sérstæðs þjóðfélags sem
okkar verða ekki sóttar til milljónaþjóða. Af Sósíalista-
flokknum getur hann lært að varast einræði og ósveigjanleik,
og af Alþýðubandalaginu hvernig ekki á að hyggja upp
flokka.
Flokkurinn verður að liafa þor til að læra af þeim mis-
tökum, sem orðið hafa, og jafnframt skilning á því, að bæði
verkalýðshreyfingu og stjórnmálaflokka verður á íslandi að
móta eftir íslenzkum aðstæðum og með sérstöku tilliti tii
okkar fámennis og atvinnuhátta. Ráð útlendinga kunna að
vera góð í vissum tilvikum og gott að kynnast reynslu þeirra,
en fyrst og síðast ber okkur að læra af eigin reynslu og
treysta á eigin hæfileika og getu til uppbyggingar. Við meg-
um aldrei ætlast til þess að aðrir hafi vit fyrir okkur.
Við verðum að treysta á eigin vit, menntun, dugnað og
hæfileika til að byggja upp íslenzkt þjóðfélag og íslenzka
atvinnuvegi, íslenzkar menntastofnanir og íslenzkt efnahags-
kerfi.
Við þurfum öðru fremur að efla íslenzka þjóðernisvitund
og þjóðernismetnað. Og í stað þess að vera betlarar í er-
lendum kauphöllum eigum við að sýna öllum heimi, að við
getum einir og óstuddir búið í þessu landi og hagnýtt auð-
lindir þess á þann hátt, að hér geti allir lifað góðu lífi. Við
skulum ekki keppa að auði og óhófi, en góðri menntun,
sannri menningu, nægjanlegu lifibrauði og fullum mann-
réttindum í frjálsu landi. Þessu marki er hægt að ná, sé ekki
svikizt undan merkjum, dýrkaðir gullkálfar né trúað á
falsguði.
*
A fimmtíu ára afmæli sínu óskar Verkamaðurinn íslenzk-
um verkalýðssamtökum og baráttutækjum þeirra á fagleg-
um sem stjórnmálalegum vettvangi allra heilla, þjóðinni
gæfu og gengis.
Þorsteinn Jónatansson.
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
★
Verkomaðurinn 50 ára — 63