Verkamaðurinn - 24.11.1968, Blaðsíða 21

■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■
FLETT BLÖÐUM —
þesswm rafaflstímum þyrstir alla
í fróðleik í þeim efnum. Þegar
um það er að gera, hvort Ak-
ureyri á að taka þetta afl í þjón-
ustu sína í minni eða stœrri stíl
eða ekki, hlýtur sú spurning að
vaka fyrir flestum, hvað það
þurfi að kaupa þessi lífsþœgindi
dýru verði, hvort önnur öfl en
vatnsaflið muni ekki verða ódýr
ari. Og það, sem flestir spyrja
þó fyrst og fremst að, það er
það, hvaða þœgindi raflýsing og
rafhitun muni veita okkur eða
geti veitt okkur. Um þetta at-
riði erum við jafnvel fáfróðust.
I nœsta þorpi, Húsavík, er
raflýsing komin á fyrir ári síð-
an. Ég hringi því kunningja
minn upp og spyr, hvernig gangi
með raflýsinguna hjá þeim.
— Og svona bœrilega. Vatns-
aflið, það er nóg, en vélin er
alltof litil til þess að við geturn
fengið afl til suðu og hitunar.
— Notið þið þá rafaflið
hvorki til suðu né hitunar?
— Jú, lítið eitt til suðu, en
við höfum svo lítinn kraft, að
við notum hann ekki nema milli
Ijósatímabilanna og miklu minna
en við vildum.
— Eru rafsuðuáhöldin ekki
afskaplega dýr?
— Það get ég nú ekki sagt
með vissu, en þau, sem ég hefi
hérna kosta 60 krónur, munu
hafa kostað um 20 krónur fyrir
stríðið, en þau eru alltof lítil í
stóra íbúð en nœgileg í smærri
íbúðir fyrir fátt fólk, þó hita
þau ákaflega vel, þegar þau eru
— Eru ekki mikil þœgindi
þessu samfara?
— Jú, það getur enginn hugs-
að sér það, eins og það er, nema
sá, sem reynir, og sjálfsagt vildi
enginn missa þau, sem eitt sinn
hefur reynt þau.
— Hvað kaupið þið rafaflið
til suðu?
— Það er ekki ákveðið fylli-
lega enn, en það verður varla
svo dýrt, að það fœli okkur frá
að nota það, ef við œttum kost
á því.
— Hvað rœður þú okkur til
að gera í rafveitumálum?
— Byrjið þið bara í herrans
nafni og byggið nógu stórt í
fyrstu. Ykkur mun aldrei iðra
þess.
' — Eg þakkaði og kvaddi.
Húsvíkingar urðu á undan okk-
ur, en þeir sniðu sér of þröngan
stakk í fyrstu. Það œtti að kenna
okkur að fara hyggilegar að.“
Árið kvaH1.
Og enn eru áraskiptin rædd í
síðasta blaði ársins, sem er að
líða.
Nú það er nú ekki sem svart-
ast framundan. Þj óðarhagurinn
fer, þrátt fyrir allt, batnandi.
í þessum blöðum öllum hefur
verið rætt mikið um bindindis-
mál, og yfirleitt virðist blaðið
á sínu fyrsta ári hafa verið víð-
sýnt, frjálslynt og fullt af áhuga
fyrir bættum kjörum fólks í öll-
um stéttum og metnaði fyrir
hönd landsins.
Jólaauglýsingar eru enn litl-
ar. Landssíminn setur hér upp
á baksíðu síðasta blaðsins gjald-
skrá. Kannski hefðu einhverjir
gaman af að heyra eitthvað um
pað:
Uppsetningargjaldið fyrir
hvert talfæri 30 krónur.
Árlegt afnotagjald fyrir eitt
samband með einu talfæri 52
krónur.
Gjald fyrir flutning talsíma-
tækja, milli húsa fyrir hvert tal-
færi 20 krónur, innanhúss milli
herbergja 10 krónur.
Símskeytagjald fyrir almenn
símskeyti innanlands greiðist
ein króna stofngjald af hverju
símskeyti og 10 aurar fyrir hvert
orð.
★
1925
Við erum nú komin að árinu
1925. Tíminn leyfir ekki, að
flett sé hverjum árgangi. En
flest situr þó við hið sama. Þó
verða nokkrar breytingar á út-
komu blaðsins.
Árið 1921 tók Halldór Frið-
jónsson við innheimtu blaðsins.
í árslok 1922 varð sú breyting,
að hætt var að prenta blaðið í
Prentsmiðju Björns Jónssonar
og prentunin flutt í Prentverk
Odds Björnssonar, sem annaðist
það verk til haustsins 1960, er
blaðið flutti aftur í Prentsmiðju
Björns Jónssonar h.f.
í ársbyrjun 1925 var brot
blaðsins minnkað, en lesmál
þess þó aukið nokkuð. Blaðið er
orðið málgagn Alþýðuflokksins
á Norðurlandi og fékk lítilshátt-
ar styrk frá Alþýðusambandinu,
en verkalýðssambandið sem
stofnað er, Verkalýðssamband
Norðurlands, sem stofnað er á
þessu ári, 1925, tekur síðan við
rekstri blaðsins. Erlingur Frið-
jónsson og Einar Olgeirsson og
Ingólfur Jónsson eru í stjóm.
Blaðið hefur nú verið minnk-
að í broti, en er orðið fjórar
síður og kemur út tvisvar í
viku.
BreytT útlit.
í fyrsta tölublaðinu er ávarp
til lesenda, 10. janúar 1925:
„Með þessu blaði breytir
Verkamaðurinn um útlit og er
breytt í líkt form og Alþýðu-
blaðið og Skutull. Verður les-
málið heldur meira en verið hef
ur og áœtlunin er, að efni blaðs-
ins geti orðið fjölbreyttara eft-
ir því sem rúmið leyfir.“
En fjárhagurinn er þröngur
og skorað á menn að styðja blað
ið. Einum hefur tekizt að auka
áskrifendafj öldann hjá sér úr 12
upp í 70, og nú eru framundan
bæjarstjórnarkosningar. Og þær
eru harðar. Þarna eru aðeins
kosnir þrír menn í bæjarstjórn-
ina, og í frásögn af þessum
kosningaundirbúningi segir:
„Það verður ekki sagt um
Akureyrarbœ, að hann steypi
stömpum í hverri viku. Ibúarn-
ir eru hversdagsgœfir og prúðir
í orði og œði. Þó getur komið
hreyfing á lýðinn einstöku sinn-
um, og svo var á þriðjudaginn
var“.
Kosnirtgar.
Þeir lýsa svo, hvernig íslend-
ingur hafi slcrifað og aðgangin-
um gegn B-listanum, m. a.:
„C-listamenn, auðvaldsflokkur-
inn, hafði meiri viðbúnað en
dœmi eru til áður. Kosninga-
skrifstofa hans starfaði um
vikutíma á undan kjördegi og
kosningadaginn hafði hún fimm
stofur undir sér í Samkomuhús-
inu, fleiri tugir manna voru í
þjónustu flokksins kjördaginn,
og milli 10 og 20 fólkssleðar
voru á vegum hans. Sem dœmi
upp á hamaganginn og almenn-
ingi til gamans skal þess getið,
að í kosningabyrjun hafði B-
listinn einn fólkssleða í förum,
en þegar hann var búinn að fara
ein ferð út í bœinn keypti C-list-
in hann úpp líka. Um orðbragð-
ið út um bæinn þarf ekki að
fjölyrða. Það þekkir almenning-
ur.“
Nú kosningin var vel sótt, og
áhlaupið mistókst, því að B-
listinn fékk 306 atkvæði, og
kosningarnar fóru þannig, að
Ragnar Ólafsson fékk 504 at-
kvæði, Halldór Friðjónsson 305
atkvæði og Sigurður Einarsson
Hlíðar 350 atkvæði. Þetta var
talinn allgóður sigur, eða a. m.
k. varnarsigur, en eftirá er ver-
ið að ræða kosninguna, sem
þykir hafa verið óvanalega
hörð, talað um inannaveiðar
burgeisanna og svo frv.
Það hafa líka farið fram bæj-
arstjórnarkosningar á Isafirði.
Tveir listar í kjöri: Alþýðuflokk
urinn hlaut 417 atkvæði og kom
að tveimur mönnum, Guðmundi
Jónssyni lækni og Eiríki Einars-
syni skipstjóra. Burgeisaflokkur
inn fékk 212 atkvæði og kom að
einum manni, Stefáni Sigurðs-
syni verzlunarmanni.
Bæj arstj ómarkosning var á
Siglufirði. Verkamannalistinn
hlaut 282 atkvæði og kom að
tveimur mönnum, þeim Guð-
mundi Skarphéðinssyni skóla-
stjóra og Jóni Guðmundssyni
verzlunarstjóra. Burgeisalistinn
hlaut hálfu færri atkvæði og
kom að einum manni, Einari
Thorarensen lækni.
„Siglfirðingar eru volgir inn-
an rifja um þessar mundir.
Kvöldið fyrir kosningar kom út
pési frá einhverjum skúmaskota
manni, sem réðist rótarlega á
templara á Siglufirði, brá þeim
um hrœsni, yfirdrepsskap og
sviksemi og launblót og fleira.
Er ekki líklegt að þetta mál sé
niður fallið, og mætti það verða
til þess að maðurinn, faðir pés-
ans, sem allir vita, hver muni
vera, afhjúpist að einhverju
leyti frekar en orðið er.“
Það hefur Sem sagt verið víð-
ar heitt í kolum en á Akureyri.
Síldarmúlin svikin.
Annars er nú Krossanes farið
að koma nokkuð víða við á síð-
um blaðsins. Eins og fyrr segir
er Halldór Friðjónsson ritstjór-
inn, en Erlingur ábyrgðarmaður
og sá, sem virðist nú vera sverð
og skjöldur málefnisins. Hann
virðist taka að sér að sækja, þeg
ar hart þarf að sækja. Og nú
eru komin upp tvö mál, sem
bæði eru tengd Krossanesi.
Annarsvegar er það deila við
Benedikt á Moldhaugum um út-
svör þau og skatta, sem verk-
smiðjan er látin greiða, þykja
alltof lág og jafnvel talað um
ranga uppgjöf tekna. En hins-
vegar er svokallað Krossanes-
mál, sem er byggt á því að verk-
smiðjan Ægir í Krossanesi er
kærð fyrir að hafa flutt inn und-
anfarið ólöglega verkamenn frá
Noregi og meira að segja gefið
upp falskar tölur um fjölda
þeirra. Þetta tekur Verkamaður-
inn mjög alvarlega og telur, að
þarna sé um hreina samkeppni
að ræða á vinnumarkaði íslend-
inga og heimtar þessa menn
burtu.
m
Hitt er þó Öllu stórfenglegra,
að síldarmálin þeirra voru röng.
Löggildingarmaður, sem hafði
komið norður 1924 til að at-
•huga þetta, komst að þeirri nið-
urstöðu, að síldarmálin voru 10
til 15 prósent stærri en lög
leyfðu. Og í þessum málum
hafði verið vegin öll sú síld, sem
verksmiðjan hafði keypt af sjó-
mönnum. Þetta á eftir að verða
mikið umrætt mál. Iioldö er
nokkrum sinnum nefndur. Mál-
ið fendir síðan fyrir ríkisstjórn-
ina. Við munum koma að þessu
síðar.
Framhald á bls. 25.
Verkamaðurinn 50 úra
23