Tölvumál - 01.10.1996, Síða 21

Október 1996
2. mynd Að stýra námsferli
Skematísk mynd
KENNSLU-
MARKMIÐ
T I M I
I upphafi er námsferlinu stýrt með tíðum vísbendingum og viðgjöf
sem smám saman er dregið úr erfærnin nálgast kennslumarkmiðið.
hversu nákvæmar upplýsingar við
þurfum. Stundum er nægilegt að
nemandinn kunni að lesa og skrifa,
í öðru tilviki þyrftum við e.t.v. að
vita hversu vel hann er læs á
klassíska músrk. Það er síðan verk
kennarans eða kennslufonitsins að
skapa þær aðstæður að hegðun
nemandans breytist smátt og smátt
frá því sem hún var á stöðuprófinu
þangað til að hún fellur að þeim
kennslumarkmiðum sem sett voru
í upphafi. Ihlutun okkar með því
sem við köllum kennslu er að stýra
vinnuferlinu þannig að nemandinn
vinni og leysi viðfangsefnin á sem
skemmstum tíma.
Aö stýra vinnuferlinu
Þótt sagt sé að nemandinn vinni
á eigin hraða þá látum við það að
sjálfsögðu ekki ráðast af hendingu
hver vinnuhraði hans er. Markviss
stjórn okkar miðar að því að
vinnuferli nemandans verði sam-
kvæmt stystu leið á milli punkt-
anna upphafsfœrni og markfœrni.
Upphafsfæmi breytist í markfæmi,
markfærni og kennslumarkmið
verða eitt og hið sama. Til að svo
megi verða þarf að stýra fram-
vindunni skref fyrir skref, greina
hana stöðugt, mæla, meta og
endurskoða. Með nútíma tækja-
búnaði getum við fengið tölulegar
og myndrænar upplýsingar um
framvindu og árangur í rauntíma.
Það eitt að sjá jafnóðum hvernig
miðar hefur áhrif á vinnusemi og
eykur vinnuhraðann.
Það skiptir með öðrum orðum
höfuðmáli að við prófum ekki bara
í upphafi og lok kennslutímabilsins
og látum svo skeika að sköpuðu
með það sem gerist í millitíðinni,
hvert stefnir og hvort markmiðið
næst. Nákvæm stjórn á vinnuferl-
inu er sérstaklega mikilvæg þegar
byrjendum er kennt.
Að kenna byrjanda
Við hönnun kennsluforrits þarf
að taka mið af stöðu nemandans
og undangengnu námsferli hans. Á
hann t.d. að baki góða reynslu og
námsárangur úr skóla eftir að hafa
hlýtt á fyrirlestra og tekið þátt í
umræðuhópum? Eða hefur hann
takmarkaða formlega skólagöngu
og er langt um liðið frá því að hann
var í skóla? Er hann byrjandi í
þeirri grein sem á að fara að
kenna? Hefur hann flosnað frá
námi? Allt þetta skiptir verulegu
máli við gerð kennsluforrits og
hvar nemandanum er valinn byrj-
unarreitur í því jafnvel þótt loka-
markmið allra nemendanna séu
þau sömu.
Á fyrstu stigum kennslunnar
hlúum við að vinnuferli nemand-
ans og mörkum smá og einföld
skref í námsefninu með ítarlegum
fyrirmælum og tíðum vísbend-
ingum. Það er með kennsluforrit
eins og önnur forrit, það verður
ekki séð fyrir alla leka og á
vinnslustigi þarf að prófa þau á
nemendum. Lagfæringar á
kennsluforritinu eiga að stytta
tímann sem það tekur nemandann
að fara yfir það, jafnvel þótt þrep-
unum fjölgi. Við gerð kennslu-
forritsins fylgjumst við stöðugt
með framvindu efnisins og grípum
inn í um leið og eitthvað ætlar að
fara úrskeiðis. Dveljist nemand-
anum við verkið, smækkum við
skrefin og fjölgum þeim með því
að bæta strax inn nánari fyrirmæl-
um og nýjum vísbendingum.
Meginreglan er: Ef lausn einhverra
þrepa forritsins færir nemandann
ekki nær kennslumarkmiðinu ber
að sleppa þeim. Lausn þrepanna
þarf m.ö.o. að fela í sér nýja þekk-
ingu fyrir nemandann eða nýja
notkun á gamalli.
Takist vel til með hönnunina á
forritinu er líklegra en ella að
nemandanum takist líka vel til og
flestar athafnir hans teljist tækar.
Til að nemandinn geti unnið sig
áfram eftir kennslufoiritinu gerum
við þær kröf'ur að nær allar athafn-
ir hans teljist tækar. Það má eig-
inlega segja að þannig sé lausn
hverrar verkeiningar við kennslu-
forritið eins konar PRÓF. Nem-
andinn fær upplýsingar jafnóðum
sem segja honum hvernig gekk og
hvort lausnin teljist tæk. Tækar
lausnir breyta námsefninu og opna
nemandanum jafnframt aðgang
upp á næsta þrep. Það er ekki full-
Tölvumál - 21