Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.1982, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGÚR 27. JtJLl 1982.
fótnum.
Þar sem ég er áskrifandi tveggja
blaöa, les ég þau yfirleitt spjaldanna
á milli til að fá sem mest fyrir aur-
ana, eins og það er kallað, og fer því
oft fyrir mér líkt og ágætum frænda
mínum sem borðaði yfir sig af skyri,
sumarkvöld nokkurt fyrir fáum ár-
um, þar sem hann taldi að skyrið
myndi ekki geymast óskemmt til
morguns. Frændinn fékk aö sjálf-
sögðu í magann og skilaði því skyr-
inu fyrr en dagur rann og lærði af
reynslunni. Við sem kaupum og les-
um blöðin lærum hins vegar aldrei af
mistökum okkar og erum því haldnir
þeim kvilla sem nefndur hefur verið
eilifðarniðurgangur og þótt hann sé
nógu slæmur í sjálfu sér er hitt þó
verra að við skulum borga fyrir
hann.
Blaðamenn kalla þaö gúrkutíð þeg-
ar þeir skrifa leiðinleg blöð og eru
svo mjög í öngum sínum yfir frétta-
leysi að þaö liggur við að þeir biðji
okkur vinsamlegast að ganga fyrir
strætisvagn eða hoppa á öðrum fæti
hringinn í kringum landið og til baka
svo að þeir hafi eitthvaö til aö skrifa
um. Þótt okkur sé vel við blaöamenn
og við viljum flest fyrir þá gera eru
takmörk fyrir öllu. Á hinn bóginn get
ég bent þeim á að úti á landsbyggð-
inni er alltaf eitthvað að gerast sem
fréttnæmt má teljast og þeir ættu að
geta skrifað um ef símtólið er ekki
svo rækilega gróið við eyrun á þeim
að þeir komist ekki lengra en snúran
leyfir.
Að vísu má segja þeim til hróss að
þeir fylgdust nokkuð grannt með því
þegar 29 atkvæði voru talin í Geit-
hellnahreppi i síðarliðnum kosning-
um og einnig vitum við nú, fyrir
þeirra tilstilli, allt um bátarall, rall í
kross og svo auövitað hitt rallið sem
er víst ekki í kross. Þeim er sem sagt
ekki alls vamað. En þrátt fyrir það
vona ég að gúrkutíð fari aö ljúka og
uppskeran að koma í ljós.
Gengisfall
er fararheill
Þessa dagana er varla um annað
meira talað en gengisfellingu, þótt
við þurfum, trúi ég, fremur á ýmsu
öðru að halda. Að vísu er ég hvorki
togari né útgerð og kynni álit mitt á
gengisfalli að breytast ef ég væri
þetta tvennt, hins vegar er ég hús-
byggjandi, fyrir utan það að vera
símnotandi um allt land, og við sem
byggjum hús getum hæglega komist
af án verðhækkana. Mér datt til
dæmis í hug, um daginn, að grennsl-
ast fyrir um það hvað ein svalahurð
Benedikt Axelsson c
kostaði og var mér sagt að verðið
væri um það bil fimm þúsund krón-
ur. Þótt það sé kannski ekki hátt mið-
að við verð á tannstönglum var ég
fljótur að reikna út að tvær slíkar
hurðir myndu kosta jafn mikið og
mánaðarlaunum mínum nemur. Þar
sem svalahurðir munu ekki beint
fysilegar til átu sá ég ekki betur en
ég yrði að vera án hurðanna um
ófyrirsjáanlega framtíð þar sem
matur kostar líka peninga þrátt fyrir
viðleitni ríkisstjómar aö borga hann
fyrir okkur. Ekki datt mér í hug að fá
lán í banka því að þeim hefur loks
tekist aö afsanna kenninguna um að
það eyðist sem af sé tekið. Því oftar
sem ég borga af mínum lánum, þeim
mun hærri verða þau og þótt grand-
varir menn segi mér að lánin hækki í
rauninni ekki neitt heldur haldi verð-
gildi sínu gerir það mér einhverra
hluta vegna ekkert auðveldara fyrir
við kaup á svalahurð.
Af þessum ástæðum, og ýmsum
fleiri, er ég hlynntur kosningum í
haust og legg jafnframt til aö ríkis-
stjómir sitji svipaðan tíma og þaö
tekur þær aö gera þrjár gengisfell-
ingar, því að það hlýtur að vera ja&i
þreytandi fyrir þær að stjóma með
gengisfellingum einum saman og
það er fyrir okkur að lesa um þær í
blööunum, jafnvel þótt við gemm
það með fótnum.
Kveðja
Ben. Ax.
• . .og legg jafnframt til að ríkisstjómir
sitji svipaðan tíma og það tekur þær að
gera þrjár gengisfellingar...”
Vilmundur Gylfason
sterk. Það eiga aö vera til staðar
stöðugar upplýsingar. Og umfram
allt, þeir sem versla, og fara þannig
með mikið vald, mega ekki gera
verðsamsæri. Yfirstjóm verðlags-
mála á að koma í veg fyrir slíkt, og
taka hart á málum.
Dæmi um svindl
Mjólkursamsalan í Reykjavík og
Kjöris framleiða afar góðan is,
gamalis, sem er framleiddur i tíu
lítra pakkningum. Ef við kaupum
slikan ís í verslunum, þá er hann tek-
inn með þar til gerðri skeið upp úr
pakkningunum, og afgreiddur sem
kúlur í kramarhúsum. Þetta er af-
bragðsvara.
Verðlagningunni háttar hins vegar
svo, aö ef viö kaupum eina kúlu í
kramarhúsi, þá kostar hún 14 krón-
ur. Ef við kaupum hins vegar tvær
kúlur, þá kostar það 17 krónur.
I ljós kemur einnig að þessi verð-
lagning er hin sama í allri smásölu,
hvort sem framleiðandinn er
Mjólkursamsalan í Reykjavík eða
Kjörís, og hver sem smásalinn er.
Það er augljóst aö þetta eru saman-
tekin ráð. Með öðrum orðum, lög um
samkeppnishömlur og óréttmæta
viöskiptahætti eru brotin.
Eg var staddur í ágætri ísbúð ekki
alls fyrir löngu og keypti tvo ísa í
kramarhúsi. Verðið var sett upp, 28
krónur. Allt í lagi meö það. Eg spurði
stúlkuna hvort fólk gerði engar at-
hugasemdir við þessa furðulegu
verölagningu. Jú, hún kannaöist
við það. Svo sagði hún mér, að fólk
væri farið að leika svolítiö á kerfið.
Fólk sem hefði mörg börn, keypti
kannski tvær kúlur, og greiddi fýrir
17 krónur. Síðan bæði fólk um auka
kramarhús. Þaö kostaði 50 aura.
Síðan færði það ískúlur á milli. Þann-
ig greiddi það 17 krónur og 50 aura
fyrir tvo ísa, í staöinn fyrir 28 krón-
ur. Eg spurði hana hvort verslunin
hefði verið aö hafa 10 krónur og 50
aura, 1050 gamlar krónur af mér,
vegna þess aö ég hefði ekki athugað
að plata verslunina. Jú, hún kvað svo
vera.
Stolið af fólki
Þetta er lítið dæmi um veruleika í
verðlagningu. Þetta mál er afar ein-
falt. Hér er stolið af fólki og það sem
verra er, neytendur þessarar vöru
eru í flestum tilfellum böm. Þaö er
ennfremur augljóst að íssmásalar
hringja sig saman og ákveða þetta
verð, sem er svo absúrd, að það get-
ur ekki verið í nokkrum tengslum við
framleiðslukostnað. Það er ekki
nokkur leið að færa fyrir því skyn-
samleg rök, að fyrri ískúla skuli
kosta 14 krónur, 1400 gamlar krónur,
en sú siöari sem er nákvæmlega eins
að öllu leyti, 3 krónur.
Þetta er hins vegar dæmi um verð-
lagningu, eins og hún hefur þróast
eftir myntbreytingu, verðlagningu á
smáum varningi, sem þess utan er
ákveðin með samráðum, sem frekar
ætti að kalla samsæri, og þar sem
neytandinn, við þær þjóöfélagsaö-
stæður, sem við búum við, virðist
vera gersamlega varnarlaus.
Og það skal endurtekið, að að lang-
mestu leyti eru þessir neytendur
börn.
Hroðaleg saga
Mér finnst þetta vera hroöaleg
saga. En vandinn er sá, aö þetta er
ekkert einsdæmi. Verðlagsmál
virðast vera að meira eða minna
leyti í molum. Þessi vandi, sem að
verulegu leyti má rekja til verð-
bólgu, og þeirrar staðreyndar, að
neytendur eru við slíkar aðstæður
verr í stakk búnir til þess að gæta
réttar síns, magnaðist margfalt eftir
myntbreytinguna svokölluðu.
I kjölfar myntbreytingarinnar
skapaðist ástand, þar sem i reynd
hefur verið framinn skipulagöur
þjófnaður af neytendum.
Við þetta bætist, að í landinu situr
verölagsmálaráöherra, sem er góð-
ur í golfi, en hefur engan áhuga á
verðlagsmálum. Myntbreytingin, og
verðlagningin á smávamingi, sem í
kjölfarið fylgdi, og hér hefur veriö
tekiö dæmi af, hefði ekki orðiö það
reginhneyksli, sem raun ber vitni, ef
yfirstjórn verðlagsmála hefði verið
ákveðnari og betri.
Vera má að Tómas Árnason haf'
engan áhuga á ís. En hann ætti að
hafa áhuga á is. Þá væri hann ekki
svo afleitur ráðherra sem raun ber
vitni.
Vilmundur Gylfason.
A „í kjölfar myntbreytingarmnar skapaðist
^ ástand, þar sem í reynd hefur verið fram-
inn skipulegur þjófnaður af neytendum,” segir
Vilmundur Gylfason og nefnir verðlagningu á
is.
UM „BOTNLAUST ÓRAUNSÆT’
FJÁRMÁLARÁÐHERRA
þegar ákvarðanir voru teknar um
erlendar lántökur í ár hafði fjár-
málaráðherra enga hugmynd um þá
þróun, sem hann segir um þrem
mánuðum seinna að við séum
„óneitanlega aö sökkva á kaf í
iskyggilega skuldasöfnun.” Hver var
að tala um „botnlaust óraunsæi”?
„Safnar ríkissjóður
ekki skuldum "?
Það sem einkennt hefur öðru frem-
ur þróun rikisf jármála í heild undan-
farin ár eru stórfelldar skatta-
hækkanir og jafnframt lántökur. Séu
tekin einstök dæmi hafa bensínskatt-
ar hækkað gífurlega undanfarin ár
að raungildi. Sáralítið af því fé fer til
vegaframkvæmda en á hinn bóginn
hafa lántökur verið stórauknar. Lán
á lán ofan eru tekin til ýmissa fjár-
festingasjóða í stað framlaga úr
ríkissjóði sem skorin hafa verið
niður. Sá niðurskurður hefur verið
nýttur til aukinna eyðsluútgjalda
ríkissjóðs. Sé einvörðungu litið á svo-
kallaðan A og B hluta ríkissjóðs sést
best á meðfylgjandi mynd hversu
lánsfé til þess að f jármagna ríkisút-
gjöld hefur farið vaxandi í hlutfalli
við heildarráðstöfunarfé ríkissjóðs.
„Ríkissjóður safnar ekki skuldum”.
Hver var að tala um „botnlaust
óraunsæi”?
Er staða ríkis-
fjármáia góð?
Stefna ríkisstjómarinnar í efna-
hagsmálum hefur valdið því að árið
1981 varð meteyðsluár í íslensku
þjóðlifi og það sem af er árinu 1982
hefur það eyðslumet enn verið bætt
til muna! Þetta má m.a. lesa í for-
síðufrétt Þjóðviljans 27. janúar sl.
Þar segir orðrétt: „Nú þegar tölur
eru að berast um innflutning á hvers
konar neysluvamingi á sl. ári kemur
í ljós að þar hafa verið sett met á
flestum sviðum.” Enn heldur þessi
eyðsluflóðbylgja áfram að aukast. I
Tímanum hinn 20 júlí s.l. er sagt frá
því að gjaldeyrissala hafi aukist í
júní um 30% frá meteyðsluárinu í
fyrra.
I nýútkomnu riti Þjóðhagsstofnun-
ar um þjóöarbúskapinn í ár segir svo
orðrétt: „Góða afkomu ríkissjóðs
má einvörðungu rekja til mikillar
veltu fyrstu mánuði ársins og eink-
um til mikils innflutnings.” Ríkis-
fjármálin hafa baldist í formlegu
jafnvægi með gifurlegri skattahækk-
un, stórauknum lántökum og síðast
en ekki sist óhemjulegri eyöslu og
innflutningi sem valda stórfelldum
halla við útlönd og að við erum að
„sökkva í ískyggilega skuldasöfnun”
erlendis. Er þetta góð staða ríkis-
fjármála? Hver er sá fjármálaráð-
herra sem hælir sér af því en talar
LárusJónsson
um „botnlaust óraunsæi” hjá
öðrum?
Lárus Jónsson
alþingismaður.
„Ríkisfjármálin hafa haldist í formlegu
^ jafnvægi með gífurlegri skattahækkun,
stórauknum lántökum og síðast en ekki sist
óhemjulegri eyðslu og inntlutníngi...,” segir
Lárus Jónsson í grein sinni.