Dagblaðið Vísir - DV - 09.12.1982, Blaðsíða 28

28
DV. FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER1982.
HÁRSNYRTING VILLA ÞÓRS
ÁRMÚLA 26 — REYKJAVÍK
PANTIÐ TÍMA í SÍMA 34878

Mánaðartöl
Dagatöl 1983
Viöskiptavinir eru vinsamlegast
beönir að gera pantanir STRAX.
Jólaumbúöapappír, 40 og 57 cm
breidd
Hvítur umbúöapappír,
40 og 57 cm breiddir.
Félagsprentsmiðjan hf.
Spitalastig 10, Reykjavík, simi 11640.
LÝSANDI KROSSAR
Á LEIÐI
LJÓS & ORKA
Sudurlandsbraut 12
sími 84488
Menning
Menning
Menning
Sagan af Nínu
Á eftir glæpa- og ævisögureifurum
blómstrar nú ný tegund bókmennta;
listaverkabækur. Nokkur forlög ein-
beita sér aö þessari framleiöslu og
reyna eftir mætti að byggja upp
framtíðarsýn þar sem íslenskir lista-
menn veröa skráöir í langa og
skrautlega bókaflokka. Nú fyrir jólin
hafa komiö út nokkrar föngulegar
bækur frá nýrri samsteypu, Lista-
safni A.S.I./Lögbergi. Fyrst er aö
nefna stórglæsilega bók um Ragnar
Jónsson í Smára og svo heldur minni
bók umhinn vinsæla listmálara Eirík
Smith. Þá hefur útgáfufyrirtækiö
Iceland Review, í samvinnu viö Al-
menna bókafélagiö, gefiö út fallega
bók um Nínu Tryggvadóttur og verk
hennar. Þaö er Hrafnhildur Schram
listframleiöslu íslenskra lista-
manna. Þaö má þó auövitað finna
einstaka undantekningar. Það er því
greinilegt aö ef listaverkabók á aö
gefa „sterka mynd” af viðkomandi
listamanni þá veröur höfundur aö
leggja áherslu á listpersónuleika
hans og velja myndir frá þeim tíma
er hann hefur slitiö naflastrenginn
frá „fyrirmyndinni”.
Myndavaliö í bókinni um Nínu
hefur tekist meö ágætum aö undan-
skildum hinum steindu gluggum og
mosaíkmyndinni af Aðalsteini kon-
ungi sem koma fullkomlega á ská viö
þaö merkasta í listsköpun Nínu.
listfræöingur sem ritar megin texta
bókarinnar, en auk þess eru birt
minningarskrif eftir Halldór Lax-
ness fráárinul971.
Heildasýn
Bókin um Nínu vekur upp margar
spurningar bæöi um listakonuna en
einnig um listaverkabækur almennt.
Þessi bókmenntategund er fremur
ný af nálinni hérlendis og því bæöi
höfundar og útgefendur nokkuð leit-
andi hvaö varöar heppilegt munstur
fyrir slíkar bækur.
Þær listaverkabækur sem þegar
eru komnar út eiga þaö flestar sam-
eiginlegt að vilja gefa áhorfend-
um/lesendum heildarsýn yfir fram-
leiöslu viökomandi listamanna. Þá
eru gjarnan dregnar fram einhverj-
ar ómerkilegar myndir sem unnar
eruí margvíslegefnirétttilaösýna
og undirstrika „fjölhæfni” lista-
mannsins. Slík heildarsýn kemur oft
hrapallegaút fyrir listamenn sem
eiga sín „persónulegu og sterku
tímabil”.
Þaö veröur aö viöurkenna aö engir
íslenskir listamenn hafa skapaö eöa
mótaö heilar listastefnur, (eins og
Picasso og Brazue „bjuggu til”
Kúbismann). Heldur hafa íslenskir
hstamenn ávallt tileinkaö sér (sem
er ekkert verra) ákveönar stílteg-
undir sem þeir hafa síöan „þróaö”
eöa unniö úr samkvæmt eigin rök-
hyggju og tilfinningum. Og þegar lit-
iö er yfir íslenska hstasögu sjáum
viö aö þessi úrvinnsla íslenskra lista-
manna á erlendum listhugmyndum
gengur oftast nær hægt og getum viö
jafnvel talaö um 15—20 ára „reynslu-
tíma” áöur en áhorfendur veröa
varir viö raunverulega persónulega
Myndlist
Gunnar B. Kvaran
Saga
Höfundur bókarinnar, Hrafnhildur
Schram, rekur sögu Ustakonunnar
og blandar Upurlega saman Ufi og
starfi í bæði skýrum og látlausum
stíl. En þó jaörar viö aö það gæti
nokkurrar einföldunar í þessum
skrifum og þá sérstaklega hvaö
varðar skUgreiningar á ýmsum hug-
tökum. Það virðist sem höfundurinn
hafi ekki neina persónulega skoðun á
myndverkum Nínu, heldur aöeins
lýsi í hrifningu listframleiöslunni á
tímatalslegan hátt. Þessi einföldun
leiöir m.a. af sér klaufalegar villur
eða misskUning eins og fram kemur
á bls. 19 þar sem höfundur skrifar,
varöandiandhtsmyndirnar: „Hérer
Nína fyrst og fremst aö fást viö form-
iö sem hún þjappar saman í flata
geometriska litablakka og hvelfd
form sem hún byggir upp eftir lög-
máh kúbismans.” Þetta er fullmikil
alhæfing og ætti listfræðingurinn aö
vita að „lögmál kúbismans” felst í 4.
víddinni, tímanum og sundurgrein-
ingu formsins þar sem fram koma
samtímis fleiri en eitt sjónarhorn á
myndfletinum. Nína er á engan hátt
kúbisti í þessum andlitsmyndum og
ef við viljum tengja þessi andht lista-
sögunni þá væri nær aö bendla sam-
þjöppun formsins viö myndmál Cez-
anne.
Þá veröur að segja eins og er aö
kafhnn „New York 1943—1946” er í
senn óskýr, ruglingslegur og jafnvel
þversagnakenndur. Fyrst í kaflan-
um segir höfundur frá áhrifum
evrópskra surreahsta á ameríska
abstrakt expressionista, en síöar í
kaflanum segir aö hvorki kúbisminn
né surrealisminn hafi átt erindi til
amerískra abstrakt expressionista.
Þá ræöir höfundur um bandaríska
„módernismann”, sem haföi tekið
miö af verkum Mondrians, án þess
aö skýra þaö út hvaö þessi
„módernismi” hafi veriö t.d. miöaö
viö abstrakt expressionisma, sem
höfundur segist smám saman hafa
fjarlægst kröfuna um fyrirmynd og
huglægatjáningu.
Hvaða merkingu legg-
ur höfundurinn hér í „huglæga tján-
ingu”? Því í næstu línu segir höfund-
ur ennfremur aö verkin lúti ekki ööru
lögmáli en tilfinningum listamanns-
ins. Þennan kafla heföi eflaust mátt
endurskoöa, því nákvæm og skýr
skilgreining á abstrakt expression-
ismanum er alger forsenda fyrir
raunverulegri úttekt á einu blómleg-
asta tímabih á listferh Nínu. Það
heföi einmitt veriö gaman aö fá fram
persónulega stöðu listakonunnar
bæöi gagnvart bandarískum og
evrópskum abstrakt expression-
isma.
Texti Hrafnhildar er of yfirgrips-
mikill þar sem hún skimar yfir Ust-
feril Nínu Tryggvadóttur án þess aö
ná neinu taki á sérkennum og Ustper-
sónuleika listakonunnar. Þaö heföi
eflaust veriö fróölegra aö þrengja
verkefniö, fara lengra inn í valdar
myndir og skýra þannig sérkenni og
hlutverk Nínu í íslenskri myndUst.
Og við skulum ekki gleyma aö þegar
er komiö út greinargott yfirUt yfir
feril Nínu í Listasögu Bjöms Th.
Björnssonar sem greinilega hefur
veriö góöur stuöningur fyrir Hrafn-
hildi.
Falleg bók
I heild sinni eru myndirnar, eins og
fyrr segir, ágætlega valdar og flokk-
ast bókin auðveldlega undir aö vera
„faUeg bók”. Þessi bók á eflaust
eftir aö gleöja marga listunnendur
yfir jólahátíöina.
GBK