Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.1983, Blaðsíða 18

18
DV. FIMMTUDAGUR 3. MARS1983.
Menning Menning Menning Menning
Gránufjelagið:
Fröken Júlía
Sýning í þremur þáttum eftir sjónleik Ágústs
Strindberg
Þýöing: Geir Kristjánsson
Lýsing: Ingvar Björnsson.
Leikmynd og búningar: Jenný Guðmunds-
dóttir
Leikstjórn og handrít: Kári Halldór
Nútildags hafast hugsjónir viö
undir „regnhlíf”. Eöa svo er aö
skilja bæði á smákrötum og
nýkommum. Gríp ég þaö ekki rétt að
Alþýðuleikhúsið sem áður var leggi
til í Hafnarbíói slíka hlíf yfir starf-
semi annarra og óskyldra leikhópa,
Revíuleikhússins sem svo nefnir sig
og nú síðast Gránufélagsins, þótt
sjálft sé þaö í bili horfið út í kalsann?
Hitt skil ég ekki hvað þessi nýjasti
leikflokkur kemur við sögulegu
verslunarfyrirtæki Tryggva Gunn-
arssonar. Né heldur hver hún eigin-
legaer, hugsjónGránufélagsinsnýja
á sýningu þess í Hafnarbíói.
Þar er að sönnu farið með mest-
allan textann úr sögufrægum sjón-
leik Strindbergs — í heldur svo
hrjóstrugri þýðingu Geirs Kristjáns-
sonar. Framsögn leikenda var með
ýmsu móti, heyrðist mér, stundum
klaufsk og viðvaningsleg, stundum
einföld og látlaus, stöku sinnum allt
að því falleg, einkum texti Júlíu á
vörum Ragnheiðar Amardóttur. Það
skyldi þó ekki vera að hún gæti í
rauninni leikið fröken Júlíu, ef á það
UNDIR REGNHLÍF
reyndi? Slikri spumingu er önugt að
svara af þessari sýningu. Þar verður
ekki fundið að reynt sé með einum
eða neinum hætti að vinna úr, túlka
að eigin hætti leiktextann eða
frásagnarefnin í leiknum. Hitt er
samt verra að hin „gestíska skáld-
list”, sem er að sögn leikskrár mark-
mið sýningarinnar, virðist svo sem
aðgreind og óviðkomandi leiktexta
og frásagnarefnum — þótt áhuga-
samur áhorfandi geti með lagi ráðið í
meginatriði efnisins af framsögn
textans einni saman. Á stöku stað
má ef tíl vill imynda sér að athæfi
leikenda sé beint „á móti” textanum
ef svo má segja. Og auðvitað væri
slík „kontrapúnktísk” leiktúlkun
hugsanleg, þótt bágt sé að sjá til
hvers væri að vinna. En oftast var
sem gjá eða djúp væri staðfest á
miili sýningarinnar sjálfrar og leiks-
ins sem hún var kennd við.
Einkennilegt að horfa upp á, þegar
efnið er Fröken Júlía, leikendur ungt
og gerviiegt fólk, hvað litið var lagt
upp úr hinum skynræna og
Ragnheiður Amardóttir og Guðjón
Pedersen i hlutveVkum Júlíu og Jean.
Hjálmar H. Ragnarsson tónskáld stjórnaði Háskólakórnum á tónleikunum i Fóiagsstofnun stúdenta 26.
febrúar siöastiiðinn. ■
LÍKIÞEIM EKKI
— kunna þeir ekki gott að meta
Kvennaframboð
—með augum„karis útií bæ"
Tónleikar Hóskólakórsins í Félagsstofnun
stúdenta 26. febrúar.
Stjórnandi: Hjálmar H. Ragnarsson.
Efnisskrá: íslenskir tvísöngvar; Fjögur íslensk
þjóðlög, úts. Hj. H. Ragnarsson; Jón Ás-
geirsson: Sonnetta og þrjú kvœði úr Heims-
Ijósi, Jónas Tómasson: Waka; Karólína Eiríks- •
dóttir: Tvö smálög; Atli Heimir Sveinsson:
Death Be Not Proud, Þurrkað blóm; Jón Leifs:
úts. Þjóðlags, Um dauðans óvissa tíma; Hjálm-
ar H. Ragnarsson: Tveir söngvar um ástina og
Canto.
Innan veggja okkar virðulega
Háskóla er list, í hvaða formi sem er,
lítt hampaö opinberlega. Sumum
veitist erfitt að fella listina undir vís-
indahugtakið og trúa lítt á mátt
hennar tU eflingar allrar dáðar. Tón-
listin á sér samt tvo öfluga formæl-
endur í Háskóla Islands — Tónleika-
nefndina annars vegar og Háskóla-
kórinn hins vegar, og má stofnunin
vera stolt af.
Mikill kraftur hefur verið í starfi
Háskólakórsins undanfarin ár og
ótrauöur hefur hann lagt tU atlögu
við hin erfiðustu viðfangsefni. Einn
merkasti þátturinn i starfi hans
hefur verið að syngja islenskar efnis-
skrár eingöngu og að drjúgum hluta
frumflutt verk. Sérhæfingin hefur
haldið innreið sína í íslenskt kórlif og
við því verður aUs ekki amast. En
h'tum nánar á söngskrá þessara tón-
leika. Sum verkin hefur kórinn sung-
ið áður. Um þau verður í einu lagi
sagt að hafi þau hugnast vel við
fyrstu áheym fannst mér þau yfir-
leitt fara enn betur nú en áöur.
Smiðir hins
knappa forms
Eins og jafnan á tónleikum sínum
frumflutti Háskólakórinn nokkur
stykki. — Jónas Tómasson hefur
mikið yndi af japanskri braghst, sem
opinberast í sumum verka hans.
Tónlist
Eyjólfur Melsted
HeiUar þar væntanlega hið knappa
bragform, sem hvetur tónhöfundinn
tU að skera burt aUt sem aukreitis
getur taUst, og á sú iðja vel við
Jónas. A sömu linu er Karólína
Eiríksdóttir, nema hvað manni
dettur frekar í hug að aöferö hennar
sé að pr jóna plaggið vel stórt og þæfa
síðan uns það passi, og sé það þá
orðið skothelt. En hvemig sem að er
farið er Karóhna einn okkar snjöll-
ustu smiða hins knappa forms.
Ástarsöngvar
Tveir söngvar um ástina era
áframhald tónyrkinga Hjálmars
Helga við ljóð Stefáns Harðar. I tón-
klæðum lyftast þessi einföldu ljóð og
hljóta nýjan hljóm án þess að þeim
sé raskað. Og enn eitt ástarljóð í
framflutningi, þótt brátt fylli tuginn
að áram — Þurrkað blóm, lag Atla
Heimis við ljóð Sigurðar A. Magnús-
sonar um dauða Rúdólfs og Maríu í
MayerUng. Það er fallegt í HeiUgen-
kreuz og þar lék Schubert á orgel, —
og úr því hann Rúdólf var aö sálast á
annaö borð verður það að teljast
smekkvísi af honum að velja svo
fagran stað.
Fegurð náttúrannar umhverf-
is veiðihölUna litlu endurspegl-
ast í ljóði Sigurðar og lagi Atla Heim-
is, þótt hvoragur hafi víst haft fegurð
skógarins heldur atburöinn fræga í
huga við gerð lags og ljóðs. — Tvö af
lögum Jóns Ásgeirssonar úr Húsi
skáldsins voru aö lokum frumflutt í
kórbúningi. Um þau má segja hið
sama og þegar þriðja lagið, Maí-
stjaman var fram-kórsungið seint á
síðasta ári: Þeim hentar best að
vera rauluð við dragspUsundirleik og
gildireinuþó velsésungið.
Þegar þetta birtist er Háskólakór-
inn í óða önn að ylja tónelskum Rúss-
um með söng sínum. Ætla ég að þeim
gersku muni vel líka — eUa kunna
þeir ekki góðan söng upp á
nútímavísu aömeta.
EM
Guðmundur Sæmundsson:
Stormsvelpur í stjómmálum.
öm og örlygur 1982.
Það er erfitt að segja tfl um hvers eðlis
eigi að telja bók Guðmundar Sæ-
mundssonar um kvennaframboðin
sem fram komu á Akureyri og í
Reykjavík í sveitarstjórnarkosning-
unumá síðasta ári.
Hér er ekki um eiginlega sögu
kvennaframboöanna að ræða.
Höfundur tekur enda fram í inngangi
að bókin geri enga kröfu tU að vera
það, þar sem sleppa hafi orðið of
mörgu og vinna hana of hratt. Þar að
auki hafa kvennaframboðin bæöi
hafnað þessari bók. Kvennaframboðið
í Reykjavík birti yfirlýsingu þess efnis
að þarna væru „ómerkileg skrif”. Af
hálfu Kvennaframboðsins á Akureyri
var felldur sá dómur að í bókinni væri
„ýmislegt rangtúlkað og rangt farið
með” og að hún væri „byggð meira og
minna á sögusögnum en ekki
staðreyndum og traustum
heimfldum”.
IMorðlensk slagsíða
Hér er heldur ekki um að ræða óhlut-
dræga frásögn af þessum stjómmála-
samtökum sem ollu timamótum í
kvenréttindabaráttunni. Það verður
lesendum ljóst þegar á fyrstu síðum
bókarinnar hvaða skoðanir
Guömundur hefur á þessum málum,
auk þess sem síðar kemur í ljós að
hann hefur starfað að undirbúningi
Kvennaframboðsins á Akureyri og
liklega meira en hann segir berum
orðum. Þetta leiðir einnig til þess að
slagsíða verður í bókinni að þvi leyti að
Kvennaframboöið á Akureyri verður
burðarás frásagnarinnar af þeirri
einföldu ástæðu að höfundurinn hefur
meiri þekkingu á því sem þar fór fram.
Bókin virðist að mestu vera grand-
völiuð á persónuiegri reynslu Guð-
mundar Sæmundssonar af undir-
búningi framboðsins á Akureyrl í frá-
sögnum þaðan getur hann sist stHlt sig
um óhlutdrægnina og þegar sagt er frá
fóstrudeildinni á Akureyri og viðbrögð-
um flokkanna við kvennaframboðinu
fá andstæður þess oft háðuglegar at-
hugasemdir. Þetta er í sjálfu sér gott
og gilt, en eðlilegra hefði verið að
bókarhöfundur hefði gert grein fyrir
efnistökum sínum og afstöðu til
viðfangsefnisins í inngangi bókarinn-
ar.
Stormsveipur í stjómmálum skipt-
ist í þrjá hluta. Fyrsti hlutinn
heitir Sagan og samfélagið og er þar að
finna annálabrot úr kvennasögu, auk
upptalningar á þátttöku kvenna í
stjórnmálum og í stjómunarstörfum
hjá ýmsum félagasamtökum. Annar
hlutinn, Kvennaframboðin 1982,
greinir frá aðdraganda, og fram-
kvæmd kvennaframboðanna á Akur-
eyri og í Reykjavik, auk þess sem sér-
stakur kafli er um framboð M-listans á
Selfossi, en hann hafði þá sérstööu að
konur skipuöu fjögur fyrstu sætin. í
þriðjahluta bókarinnar eru skýringar-
myndir með samanburði á þátttöku
kvenna á listum stjómmálaflokkanna i
sveitarstjórnakosningum árin 1978 og
1982 og einnig greint frá úrslitum kosn-
inganna 1982 á hverjum stað.
Frá Auöi djúpúðgu
til Röggu Gísla
Fyrsti hluti bókarinnar ber þaö með
sér að hann er unninn í kapphlaupi við
timann. Þar er hróflað upp talna-
runum og upptalningum sem heföu
með frekari úrvinnslu getað sagt les-
andanum mun meira. Ekki fæ ég
heldur séð að annálabrot úr kvenna-
sögu, þar sem tíundaðar eru athafnir
kvenna frá því að Auður djúpúðga nam
land við Breiðafjörð á 9. öld og þar til
Ragnhildur Gísladóttir stofirar hljóm-
sveitina Grýiumar, sé nauðsynlegur
inngangur að því efni sem á eftir
kemur.
I upptalningunni virðist einnig vera
gengið út frá þeirri forsendu aö ein-
hver helmingaskiptaregla eigi að gilda
mflii kynjanna viö val á lista flokkanna
og í trúnaðarstörf á þeirra vegum, við
val í nefndir á vegum ríkisins og í
stjómir félagasamtaka. 1 bókinni má
þó finna þær upplýsingar að konur eru
mjög misstór hluti af grundvallar-
einingum stjórnmálaflokkanna,
flokksfélögunum. Konur eru 10%
félagsmanna Framsóknarflokksins en
46% félagsbundinna í Sjálfstæðis-
flokki. Ef þessar staðreyndir hefðu
verið settar inn í skýringarmyndir
heföu þær gefið nokkuð aðra mynd. Þá
hefði sést betur að konur halda viða
sínu hlutfalli í öruggum sætum á list-
um flokkanna og viö skipun í nefndar-
sæti, ef miöað er við fjölda þeirra af
félagsbundnum flokksmönnum. Þegar
það er haft í huga að konur teljast
frekar til hinna óvirkari flokksmanna
má af þessu ráða aö samsæris-
kenningin um karlrembusvínin sem
ails staöar sitja á fleti fyrir er ekki al-
gild, en hennar gætir nokkuð í öðrum
hiuta bókarinnar.
Tökir vefengdar
Guðmundur greinir frá hlutfalli
kvenna í stjórnum, nefndum og ráðum
á vegum ríkisins og dregur af þeim
upplýsingum þá ályktun að tilhneiging
ríkisvaldsins til að skipa konur í opin-
berar nefndir sé ekki meiri en
annarra. Konur reyndust vera 8,7%
nefndarmanna árið 1980. I þeim 22
nefiidum sem störfuðu á vegum
i