Dagblaðið Vísir - DV - 21.06.1983, Blaðsíða 10

10
DV. ÞRIÐJUDAGUR21. JUNl 1983.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Kanada:
Nýr formaöur
íhaldsflokksins
— og hörð barátta um atkvæði í Quebec
Eftir leiðtogaskipti i ihaidsfiokknum er það Ijóst að hörðust verða
átök tveggja stóru fiokkanna í Kanada i Quebec-fylki. Þar er öflug
hreyfing aðskilnaðarsinna og gæti kosningabaráttan orðið mun flókn-
ari ef flokkur aðskilnaðarmanna býður einnig fram til rikisþingsins i
Ottawa.
Ihaldsflokkurinn í Kanada kaus
sér nýjan formann í síðustu viku,
Brian Mulroney, kaupsýslumann,
upprunninn í Quebec. Nú bendir aUt
tU þess að næstu kosningar í Kanada,
sem verða 1985 í síðasta lagi, verði
hrein persónuleg barátta miUi Mul-
roney og Trudeau, forsætisráöherra
og formanns Frjálslynda flokksins.
Ihaldsflokkurinn, sem aðeins hefur
veriö við völd tvisvar sinnum síðustu
50 árin, hefur kosið sér ungan, mynd-
arlegan lögfræðing frá Montreal, tU
þess aö leiða flokkinn í næstu atlögu
að Pierre Trudeau, en saga flokksins
síðustu fimmtán árin hefur nánast
ekki veriö annað en leit aö þeim
manni sem gæti fellt forsætisráð-
herrann. LykiUinn að valdaaðstöðu
frjálslyndra á kanadíska þinginu er
sá að Ihaldsflokkurinn hefur aöeins
einn þingmann í neöri deUd frá Que-
bec, en aUs eru 75 þingmenn kjömir
frá fylkinu.
En undir leiösögn Mulroneys von-
ast íhaldsmenn til þess að vinna
sigur loksins á frjálslyndum í þeirra
helsta virki. M uironey er 44 ára gam-
aU, lögfræðingur að mennt, en hefur
aldrei áður boöið sig fram tU póli-
tískra starfa. Hann bendir hins vegar
hreykinn á störf sín í „hinum raun-
verulega heimi”, utan stjómmál-
anna, en hann rak Jámgrýtisfélag
Kanada í fimm ár.
Nu mun Mulroney bjóða sig fram
tU þings en einn þingmanna Ihalds-
flokksins hefur boðist tU þess að
segja af sér, svo Mulroney komist aö
í aukakosningum í Nova Scotia.
Frjálslyndir hafa gefið í skyn aö þeir
muni ekki bjóða fram á móti honum
og geta menn sér þess tU að þeir vilji
gjama fá svo óreyndan mann á þing,
þar sem reynslan er fyrir öllu. En
Mulroney setur sér önnur forgangs-
atriöi, sem sagt það að efla einingu
flokksins eftir kapphlaupið um leið-
togasætið, og að sannfæra Kanada-
búa um það, fyrir kosningamar 1985,
að hann sé framkvæmdamaður sem
ekki mun líða neitt hálfkák.
Mulroney hefur áður boðiö sig
fram tU formennsku í Ihaldsflokkn-
um en þá tapaði hann fyrir Joe
Clark, sem um skamman tíma tókst
aö velta Trudeau úr sessi. Þá tók
Mulroney að sér stjórn Jámgrýtisfé-
lagsins og ávann sér virðingu kaup-
sýslumanna og verkalýðsleiðtoga
jafnt í starfi sínu. Mulroney vann sér
fyrst frægð sem lögfræðingur í Que-
bec þegar hann svipti hulunni af
spiUingu í byggingariðnaði.
Trudeau, sem eins og Mulroney er
frá Montreal, hefur lýst því yfir að
hann muni hætta afskiptum af
stjómmálum í næstu kosningum.
Líklegastur eftirmaöur hans er
talinn vera John Tumer, fyrrum
fjármálaráðherra, sem sagði af sér
embætti eftir ágreining við Trudeau.
Aðstoðarmenn Trudeau segjast hins
vegar munu telja hann á það að
bjóða sig fram enn eitt sinn þó að
hann hafi aldrei veriö óvinsælli en
nú, eftir 18 jnánaða kreppu, og aö
Ihaldsflokkurinn hafi mikið forskot í
skoðanakönnunum. Hver ákvörðun
Trudeau verður veit enginn en hún
mun ráða mikiu um þróun stjóm-
mólaíKanada.
Annað er það sem gæti haft afger-
andi áhrif í næstu kosningum og það
er hvaöa ákvörðun Rene Levesque,
forsætisráðherra Quebec, mun taka
um framboð til ríkisþingsins.
Levesque hefur svarið það að næstu
fylkiskosningar verði háðar um
sjálfstæði Quebec. Levesque komst
tÚ valda í Quebec 1976 og 1980 fór
fram atkvæðagreiðsla í fylkinu um
sambandsslit við Kanada sem lauk
meðsigri sambandssinna.
Levesque sagði um sigur Mulron-
eys að í hvert sinn sem Quebec-búi
hefði komist til valda í öðmm hvor-
um stóru flokkanan hefðu íbúar Que-
bec mátt gjalda þess. Og nú íhugar
Levesque hvort flokkur hans, Parti
Quebecois, eigi ekki aö bjóða fram til
ríkisþingsins í Ottawa til þess að losa
tök frjálslyndra á Quebec. Það
myndi leiða til mjög harðrar kosn-
ingabaráttu milli þriggja flokka og
niðurstaðan er algerlega ófyrirsjá-
anleg.
éi.
Þýskaland:
Sameining
þýsku
ríkjanna
fjarlægur
draumur
Fyrir þrjátíu árum gerðu verka-
menn í Austur-Þýskalandi uppreisn
sem kveðin var niður af fyUstu
hörku. Þessa minnast v-þýskir
stjórnmálamenn á „sameiningar-
degi Þýskalands” þann 17. júní, á al-
mennum frídegi, þar sem stjórn-
málamenn rifja upp í ræðum sínum
inngang v-þýsku stjómarskrárinn-
ar: „öll þýska þjóðin skal uppskera
með frjálsu vali sameiningu og frelsi
Þýskalands”. En á því ári, sem gert
er ráð fyrir að fyrstu Pershing-2 eld-
flaugamar verði settar upp í V-
Þýskalandi, virðist sameining
Þýskalands vera tálsýn.
I augum flestra Þjóöverja er sam-
eining ríkjanna tveggja goðsögn sem
ekki kemur þeim við. Sameining er
eitthvað sem stjórnmálamenn verða
aö sýna sýndarvirðingu, sem kemur
hinum almenna borgara ekki við.
Enda munu flestir V-Þjóðverjar nota
tækifærið til þess að fara að heiman
og njóta langrar helgi úti í náttúr-
unni ef veðurleyfir.
Milljónir Þjóðverja eiga ættingja
handan landamæranna en fáir trúa á
sameiningu ríkjanna. Skoöanakönn-
un í tímaritinu Bunte sýndi fram á
það í fyrri viku aö aöeins fjórðungur
íbúa V-Þýskalands trúir á samein-
ingu ríkjanna, en 71% íbúanna telja
að af henni verði aldrei. Það er at-
hyglisvert aö skoðanakönnunin sýnir
aö meðal stuðningsmanna ríkis-
stjórnar Kohls kanslara eru þeir
mun færri sem trúa á sameiningu
ríkjanna. Þó hafa kristUegir demó-
kratar talað hærra um einingu þýsku
þjóðarinnar en jafnaðannenn. Það
er ljóst að málstaðiu- hægrisinnaðra
þjóðemissinna hefur ekki eflst við
stjómarskiptin í Bonn og enn fækkar
stuðningsmönnum þjóðemissinna.
Kohl kanslari lætur sér oftar um
munn fara „þýska sameiningu” en
forveri hans í embætti, Helmut
Eftir þvi sem lengri tími Hður frá skiptingu landsins verður sameining þýsku rikjanna æ fjarlægari draum-
ur iaugum flestra V-Þjóðverja.
Schmidt, gerði. En í raun hefur ekki
orðið stefnubreyting varðandi af-
stöðuna tU Austur-Þýskalands við
leiðtogaskiptin og Kohl hefur ekki
reynt að endurlífga tilhneigingu fyrri
kanslara kristUegra demókrata til
þess að láta sem þeir tali fyrir munn
þýsku þjóðarinnar aUrar, beggja
vegna landamæranna.
Innanríkisráðherra Kohls, Frie-
drich Zimmermann, snerti þó auman
blett á austantjaldsþjóðunum í vetur
þegar hann lét þess getið aö hags-
munum Þjóðverja sleppti ekki við
Oder-Neisse-landamærin, mUU
Austur-Þýskalands og Póllands.
Þetta virtist vera óbein krafa til
þeirra þýskra landsvæða sem lentu
undir stjóm Pólverja og Sovétmanna
í lok seinni heimsstyrjaldar. En
stjórnvöld í Bonn gerðu sem minnst
úr yfirlýsingu Zimmermanns sem
virtist mest hugsuð til þess að hafa
kjósendur hans í Bæjaralandi góða.
Þaö veldur þó óánægju í Austur-
Berlín, Varsjá og Moskvu að landa-
kort af Þýskalandi, sem eru í notkun
í v-þýskum skólum, sýna landamæri
Þýskalandsfyrir 1937. En í sjónvarpi
sneiða menn hjá þessu vandamáli
þannig, að til dæmis veðurkort sýna
engin landamæri.
Það er hins vegar athyghsvert að
merkisberar sameiningarstefnunnar
em nú flestir til visntri við miðju
stjórnmálanna. Það eru helst hinir
róttæku græningjar ásamt vinstri-
sinnuðum þingmönnum jafnaðar-
manna, sem hafa látið sig dreyma
um hlutlaust Þýskaland, sameinað
og utan hernaðarbandalaga Þetta er
nánast endurvakning hugmyndar
sem lognaðist út af á sjötta áratug
þessarar aldar þegar V-Þýskaland
varð sjálfstæður aðiU aö bandalagi
Vesturveldanna.
Fyrir almenna borgara í V-Þýska-
landi er þetta eins og hver annar
draumur. Og v-þýskir stjórnmála-
menn vita að bandamenn þeúra í
Nato myndu ekki, frekar en Sovét-
ríkin, sætta sig við sameinaö Þýska-
land, utan hemaðarbandalaga. En
hugmyndin um sameinað Þýskaland
gefur græningjunum enn eina ástæð-
una fyrir því aö afneita hugmyndum
um bandarískar kjarnaflaugar á
þýskulandi.
Siaukinn fjöldi vinstri sinnaðra
sagnfræðinga rannsaka nú fyrstu ár
sjötta áratugarins þegar svo virtist
sem Sovétmenn gætu hugsað sér að
losa um tökin á Austur-Þýskalandi
gegn því að V-Þýskaland yrði hlut-
laust ríki. Venjulega komast þessir
sagnfræðingar aö þeirri niðurstöðu
að það hafi veriö Vesturveldin sem
komu í veg fyrir slíkt með því að
taka V-Þýskaland inn í Nato en þó
hefur önnur skýring verið borin fram
af þýska tímaritinu Der Spiegel.
Samkvæmt skýringu Spiegel var
það uppreisn verkamanna í Austur-
Þýskalandi árið 1953 sem batt enda á
allar slíkar hugmyndir. Spiegel segir
að uppreisnin hafi beinlínis verið
ástæöan fyrir falli innanríkisráð-
herra Sovétríkjanna, Beria, sem
sagt var að hefði lagt á ráðin um til-
slakanir við Vesturveldin.
Beria og aðstoðarmenn hans voru
teknir af lífi sex mánuðum seinna,
utan hvað einn þeirra slapp, að sögn
Spiegel. Þaö var Vladimir Semyonov
sem var í Austur-Þýskalandi þegar
atburðimir gerðust, en svo kald-
hæðnislega vill til að hann er nú
sendiherra Sovétríkjanna í V-Þýska-
landi.