Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.1983, Qupperneq 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 8. JULl 1983.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Sinn Fein, hinn pólitiski annur IRA, hyggst auka hlut slnn i kosningum í
trska iýðveldinu í suðri.
SimFeinætiar
að aukíf ítök
sín á S-lríandi
Eftir velgengni í bresku þingkosn-
ingunum á Noröur-Irlandi hefur Sinn
Fein, hinn pólitíski armur Irska
lýðveldishersins (IRA), snúið
athygli sinni að Irska lýöveldinu í
suðri.
Sinn Fein, sem opinskátt styður
hryðjuverk og baráttu IRA fyrir
sambandsslitum við Bretland, jók
atkvæðahlut sinn um 60% í kosning-
unum í síðasta mánuði. Fór það jafn-
vel fram úr björtustu vonum þeirra
sjálfra, um 90 þúsund atkvæði. —
Þar með komst Sinn Fein upp að hlið
kaþólska jafnaðar- og verkamanna-
flokksins (SDLP) sem ávallt hefur
talið sig fulltrúa kaþólska minnihlut-
ans (um 1/2 milljón manna) á
Norður-lrlandi.
Meirihluti íbúa N-Iriands er mót-
mælendatrúar (um ein milljón) og
vill að N-Irland verði áfram hluti af
Bretlandi. Vandræðin eru þau að
mótmælendur hafa kúgað minnihlut-
ann í gegnum aldirnar. Tilraunir til
þess að sætta þessi stríðandi öfl hafa
strandað á því að mótmælendur
unna kaþólikkum ekki hlutdeildar í
stjórn landsins. Sameining Norður-
og Suður-Irlands, þar sem íbúar eru í
yfirgnæfandi meirihluta kaþólikkar,
eru mótmælendum óhugsandi þvi aö
þá yrðu þeir í minnihiuta.
Nokkrum dögum eftir kosning-
amar í júní sagði Gerry Adams,
varaforseti Sinn Fein, að sókn
flokksins á N-Irlandi yrði að fylgja
samsvarandi sókn hans í lýðveldinu í
suörí. Sinn Fein er meðal þeírra fáu
stjómmálasamtaka sem starfar í
báðum hlutum landsins er flokkurinn
villsameina.
I ræðu, sem Gerry Adams flutti í
Bodenstown, vestur af Dublin, til
minningar um írska þjóðernissinn-
ann, Theobold Wolf Tone, sem uppi
var á 18. öld, sagði Adams áheyr-
endum að Bretar mundu aldrei þola
við á N-Irlandi nema fyrir „colla-
boration” stjómarinnar í Dublin.
Það er orð sem notað var yfir sam-
starf Vichy-stjórnarinnar, quislinga
og aöra, sem gengu til samstarfs við
Þjóðverja í hernumdu löndunum í
síöarí heimsstyrjöldinni.
Samtímis viöurkenndi Sinn Fein aö
íbúar N-Irlands gætu ekki öðlast
sjálfstæði í nýju írsku lýðveldi
öðruvísi en með hjálp Dublin-
stjómarinnar. — „örugg fótfesta og
atkvæðamikil samtök í stjórnmála-
lifi suöurhlutans getur skipt öllu og
við verðum að stefna að þvi,” sagði
Adams. — Gerry Adams náði kjöri í
bresku kosningunum i síðasta
mánuði en neitar að taka sæti sitt á
breska þinginu.
I ræðu sinni tók Adams þaö skýrt
fram að með hlutdeild Sinn Fein í
stjómmálalífi Suður-Irlands ætti
hann ekki viö baráttu IRA. Hún ætti
ekkert erindi og hefði engan tilgang í
lýðveldinu. Hann sagði augljóst að
almenningi i Irska lýðveldinu líkaði
vel við sitt ríkisskipulag og aö þaö
væri út í hött að loka augunum fýrir
því í írskum stjómmálum.
Daithi O’Conaill, annar varafor-
seti Sinn Fein og fyrir þeirri deild-
inni sem er í suðurhlutanum, sagöi
að flokkurinn stefndi að því að tvö-
falda eða þrefalda fulltrúatölu sína í
sveitarstjórnarkosningunum á
næsta ári. I viðtali við blaðamenn
sagði hann að flokkurinn hefði engar
áætlanir á prjónunum um aö bjóða
fram í kosningum til irska þingsins.
Enda er almennt taliö að Sinn Fein
mundi ekki fá neinn maiin kjörínn.
I irsku þingkosningunum 1981
sigraði Sinn Fein í tveim kjör-
dæmum. Það var í fyrsta sinn síöan á
seinni hluta sjotta áratugarins. Þá,
var umræðan út af hungurverkfalli
IRA-fanganna í algleymi. Annar
framb jóðendanna var einn þeirra tíu
fanga sem sveltu sig til bana. Hinn
var fangi í Long Kesh-fangelsinu á
N-Iriandi. — I næstu þingkosningum,
sem voru strax ári síöar, tapaöi Sinn
Fein báðum þessum þingsætum.
Hungurverkfallið var ekki lengur á
dagskrá.
NU MA SÆNSKI
FLOTINN VEITA
KAFBÁTUM
VARMAR MÓTTÖKUR
Ný reglugerð, sem veitir sænska
flotanum meira svigrúm til þess að
mæta auknum átroðningi útlendra
kafbáta inn í sænska landhelgi, hefur
sett hlutleysi Svíþjóðar í brennidepil-
inn.
Forystumenn sænsku þjóöarinnar
hafa mátt hafa sig alla viö að
sannfæra kjósendur og nágranna um
aö Svíþjóö geti vel variö hlutleysi
sitt, þrátt fyrir að útlendir kafbátar
hafi rápað inn og út um landhelgi
þeirra — að minnsta kosti fjörutíu
sinnum í fyrra (svo vitað sé). Allir
þessir kafbátar eru taldir hafa verið
frá Varsjárbandalagsríkjunum og
þá fyrst og f remstSovétrík junum.
staddir innan skerjagarðsins
sænska. Hinir sem staddir eru utan
skerjagarðsins, þótt þeir séu innan
Útlönd
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
Sænskir vamamáiasérfræðingar
telja að Sovétmenn hafi með kaf-
bátasendingunum viljað prófa þol-
rifin í Svíum. Fyrst ganga úr skugga
um hvers þeir væru megnugir gagn-
vart kafbátunum og hve langt Svíar
munduviljaganga.
Ýmsar raddir hafa heyrst sem
vilja meina að kafbátaferðimar
kasti rýrð á hlutleysi Svía og að
hætta sé að því að Svíþjóð verði
„finnlandíseruð”. Þar er vikið að
hinni varkáru utanríkisstefnu hins
hlutlausa Finnlands, sem mörgum
finnst ógnarfeimið við Kremlar-
valdið í ákvörðunum.
Mörgum kom þaö á óvart hversu
Sex sinnum í fyrra taldi sænski
flotinn sig hafa króað af sovéska kaf-
báta, en það reyndist aðeins sýnd
veiði og ekki gefin. Með nýju
reglugerðinni hefur flotinn fengið
leyfi til þess að ráöast á siíka óboðna
gesti fyrirvaralaust til þess að knýja
þá upp á yflrborðið. Áður þurfti flot-
inn að gefa kafbátnum viðvörun, og
hafði raunar ekki leyfi til þess að
ráöast á hann, nema ef kafbátsfor-
inginn hundsaöi fyrirmæli um að
hafasigábrott.
Það líður vart orðið nokkurt þaö
sumar að ekki komi upp kvittur um
ferðir útlendra kafbáta uppi við land-
steinana hjá Norðmönnum og
Svíum. Siöast var það hjá Norö-
mönnum í síðustu viku, á meðan
George Bush, varaforseti Bandaríkj-
anna, var þár í heimsókn. Norski
flotinn, sem hefur um hríð notið
sama svigrúms og nýja reglugerðin
veitir sænska flotanum núna, gafst
þó upp við leitina eftir aðeins einn
sóiarhríng. Þaö var önnur misheppn-
aða tilraunin þeirra á tveim mánuð-
um.
Nýja reglugerðin, sem tók gildi 1.
júlí, gefur sem sé flotanum lausan
tauminn til þess að varpa djúp-
sprengjum á hina útlendu læðupúka,
strax og þeirra verður vart. En þó
með þeim fyrirvara, að þeir séu

12 mílna landhelgi Svía, fá viðvörun
fyrst eins og alltaf hingað til.
Talsmenn varnarmálaráöuneytis-
ins segja að tilgangurinn með þessu
sé að neyða kafbátana upp á yfir-
borðið svo að unnt veröi aö bera á þá
kennsl. „En auðvitað getum við ekki
tryggt með þessum aöferðum að við
ekki hreinlega sökkvum þeim.”
Utanaðkomandi kann að þykja
þessi reglugerð ekki spegla neina
sérstaka grimmd. En þegar haft er í
hug aö Svíþjóö hefur ávallt kappkost-
að aö komast hjá átökum sjá menn
betur hvað þarna kemur fram gjör-
breytt afstaða.
Flotinn mun birgja sig upp af
nýjum tegundum af djúpsprengjum
og tundurskeytum á komandi.
mánuðum og stjómin hefur heitið að
veita 250 milljónum sænskra króna i
viöbót til kafbátavarna á næstu
fimmárum.
Auðvitað tryggir þetta ekki að flot-
inn muni fanga næsta kafbát sem
laumast inn í landhelgi Svía eða
gerist of nærgöngull. En þetta eykur
möguleikaSvíanna.
Þegar Bush varaforseti Banda-
ríkjanna var I Stokkhólmi á dögun-
um áréttaði hann að Washington-
stjórnin virti hlutleysi Svíþjóðar,
sem Olof Palme forsætisráðherra
fullyrðir að Svíar geti sjálfir varið.
feginsamlega Palme tók tillögu Yuri
Andropovs, forseta Sovétríkjanna, í
síðasta mánuði um að Eystrasaltið
yrði líka tekið með ef Norðurlönd
yrðu lýst kjarnorkuvopnalaust
svæði. Þá voru ekki nema sex vikur
frá því að Svíþjóð hafði mótmælt
harðlega við Sovétríkin yfirgangi
kafbáta þeirra. — Hugmyndin um
kjarnorkuvopnafriðuðNorðurlönd er
gömul og komin frá Kekkonen
fyrrum Finnlandsforaeta, en hefur
aldrei fengið mikinn hljómgrunn.
Ekkert Norðurlandanna hefur
kjarnorkuvopn á sínu yflrráðasvæði.
Að minnsta kosti ekki á landi. En
Danmörk og Noregur áskilja sér
fúllan rétt til þess aö þiggja slflc vOpn
frá bandamönnum sínum í NATO, ef
til ófriðar komi. — Washington-
stjómin hefur verið tortryggin á hug-
mynd Kekkonens, bæði vegna hinna
nánu tengsla hans og Sovétstjórnar-
innar og eins vegna kvíða f yrir því að
slíkt kynni aö leiða til þess aö
Noregur og Danmörk fjarlægðust
NATO: Sömuleiöis kvíðir hún því að
Eystrasalt yrði einkahaf Eystra-
saltsflota Sovétmanna ef það yrði
lýst friðað svæði, því að enginn hefði
tök á að fylgjast með því hvort
sovésk herskip eða kafbátar þar
væru útbúin kjarnorkuvopnum í
blóra við allar samþykktir.