Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.1984, Blaðsíða 6

6
DV. FIMMTUDAGUR17. MAI1984.
Neytendur Neytendur Neytendur Neytendur
KARTOFLUVANDAMAL
I allri þeirri umræöu sem aö
undanfömu hefur veriö um
skemmdar kartöflur á markaönum
er rétt aö líta á aö þetta er ekki í
fyrsta skiptiö sem kartöflur veröa aö
hitamáli.
I janúar í vetur var almennur
fundur um verslun með nýtt græn-
meti og grænmetisneyslu Islendinga
haldinn á Hótel Esju. Húsmæöra-
félag Reykjavíkur, Manneldisfélag
Islands, Neytendasamtökin og
Verzlunarráð Islands boöuöu til
þessa fundar. Sömu aðilar og stóöu
fyrir undirskriftasöfnuninni nú á
dögunum þar sem stjómvöld vom
hvött til aðheimila frjálsan innflutn-
ing á kartöflum og grænmeti á þeim
tíma sem innlend gæöaframleiðsla
annar ekki eftirspurn.
Á/yktun í janúar
A fundinum í janúar var samþykkt
ályktun þar sem meðal annars var
skoraö á stjómvöld aö gefa verslun
meö nýtt grænmeti frjálsa og
heimila frjálsan innflutning meö
sama fyrirvara og getið var um í
undirskriftasöfnuninni. Og í þeirri
ályktun var vikið aö of háum tollum
á grænmeti svo og fomeskjulegu
fyrirkomulagi í innflutningsverslun
þar sem innflutningur er háður
einkaleyfi.
Alyktun þessi var afhent stjóm-
völdum á sínum tima og einnig listar
úr nýafstaðinni undirskriftasöfnun.
Haft hefur veriö eftir formanni
Neytendasamtakanna aö Græn-
metisverslun landbúnaöarins sé
tímaskekkja og víst margir sem geta
tekið undir þau orö. En aö sjálfsögöu
á svo þessi stofnun sína meðmælend-
ur, svo sem kartöflubændur, en undir
hana eiga þeir mikiö aö sækja.
Tilgangur hér er aö rifja aöeins
upp fyrri „kartöflustríð” sem rakin
voru aö nokkru leyti í ræöu Jónasar
Bjamasonar, stjórnarmanns í NS, á
fundinumí janúar.
Þrjátíu ára stríð
Þar getur hann þess aö á þeim 30
árum sem NS hafi starfað hafi
vandamál varðandi kartöflur verið á
dagskrá samtakanna á einn eða ann-
an hátt. Vitnað er í greinar í afmælis-
riti NS sem kom út í apríl í fyrra. I
því blaði getur fyrsti formaður NS,
Sveinn Ásgeirsson, þess í viötali að
samtökin hafi kært Grænmetis-
verslun landbúnaöarins 1962 fyrir
gróft brot á lögum nr. 84/1933 um
varnir gegn óréttmætum verslunar-
háttum. I bréfi samtakanna til Sjó-
og verslunardóms frá 24. sept. 1962
verslanir reyndust óhæf til neyslu. Áður höfðu 50 tonn af finnskum
kartöflum verið grafin ijörðu vegna hringrots sem iþeim var.
DV-mynd: Loftur.
framboö var nóg frá Italíu og öðrum
löndum.”
Ræöumaður hélt áfram: „Þegar
ég fór aö kafa nánar í málið, var
kartöflubjallan haldreipi Græn-
metisverslunarinnar. Þaö eru bara
ákveðin svæöi, sem eru nægileg
örugg gagnvart Coloradobjöllunni og
einstakir fyrirspyrjendur eins og ég
vita náttúrlega ekkert um slíkt.
Þetta líkist mjög umræðunni um
innflutning á nýjum varpfuglastofn-
um og nýjum svínastofnum til lands-
ins, en heilbrigðisröksemdir eru ær
og kýr einokunarsinna, þegar aörar
röksemdir bregöast.”
Rjúfa einokunina
„Þessi mál lagast ekki fyrr en
einokunin er rofin, og viöskiptamál
innflutts grænmetis komast undir
hendur viöskiptaráöuneytisins, sem
á aö hafa þaö markmið aö tryggja
hag neytenda, hinna mörgu gegn
hinum fáu, sem vilja kúga fjöldann
meö sérréttindum, sem er engum til
hagsbóta, þegar nánar er að gáö. Sú
hugsun sem þrífst í skjóli einokunar-
stofnana er ekki til þess fallin að fá
málin leyst úr þeim vítahring eöa
þeim helgreipum, sem þau eru nú í.
Framleiöendur eiga aö líta á
neytendur sem sína yfirboðara og
þeir eiga að nýta öll tækifæri til aö
koma sínum vörum út, með
verðlækkunum, endurbótum í
gæðum, auglýsingum og á þann hátt
að treysta á sína fagkunnáttu og vel-
vild neytenda fremur en pilsfald
framleiðsluráös.”
Nú er /ag
Finnsku kartöflurnar, sem
„kartöflustríðiö” hefur að mestu
snúist um að undanförnu, er líklega
komiö sem hefur fyllt mælinn í
langri baráttusögu neytenda fyrir
góöum kartöflum á markaðnum.
Yfir tuttugu þúsund neytendur
hafa undirritað áskorun til stjóm-
valda til aö gefa innflutning á
kartöflum frjálsan. — Og nú er von-
andi lag til aö leysa málin úr „víta-
hring eöa helgreipum einokunar-
stofnunar” sem hefur gerst brotleg
vegna innflutnings á skemmdum
kartöflum.
-ÞG
Hér er litið brot af finnskum kartöflum sem voru i verslunum, en þær
voru innkallaðar að beiðni Neytendasamtakanna og Hollustuverndar
rikisins. Kom i Ijós að um 200 tonn af þeim kartöflum sem höfðu farið i
er fyrst rakið ítarlega hvaöa afskipti
NS hafi haft af málum sem vöröuðu
viöskiptahætti Grænmetisverslunar
landbúnaöarins.
Þar segir m.a.: „Þrátt fyrir þaö,
sem þannig er á undan gengið, hefur
þaö nú gerst, aö Grænmetisverslunin
hefur á sjálfum uppskerutímanum
sent á markaðinn undir merkinu 1.
flokkur, kartöflur, sem eru víös
fjarri því aö falla undir þann flokk.
Kannaö var innihald kartöflupoka,
sem sama dag höföu komiö frá
Grænmetisversluninni merktir 1.
flokkur. Voru kartöflumar mjög illa
útlitandi, óhreinar, rakar margar og
linar, stungnar og skomar og
svartar í sárin, hýöisflagnaöar,
skemmdar, sennilega sýktar og
sumar jafnvelkomnarígraut.”
Ástandiö hefur litiö batnaö frá
1962, því miður. Alvarleg kartöflu-
vandamál hafa alltaf komiö upp af
og til síðan og má minnast á haustiö
1979 og allt síöastliðið vor.
Krafa NS hefur veriö sú að ætíð sé
til á markaðnum 1. flokks kartöflur,
ef ekki innlendar þá innfluttar en
með verðlagningu má stjórna því aö
gæöaminni kartöflur gangi einnig út
aö vissu marki að minnsta kosti.
Óhagstæð innkaup GL
1 ræöu sinni sagöi Jónas Bjamason
einnig:
„Eg er fullviss um það, aö
Grænmetisverslunin gerir óhagstæö
innkaup. Viö í Neytendasamtökun-
um þekkjum til dæmis tilvik frá
árinu 1979, þegarGrænmetisverslun-
in keypti í september, uppskeru-
mánuði, mjög lélegar kartöflur af
einkaumboðsmanni sínum í Kaup-
mannahöfn á sama veröi og fyrsta
flokks kartöflur kostuöu á
Gröntorvet.
Síðastliðiö sumar kannaöi ég
nokkrum sinnum innkaupsverö
þeirra kartaflna frá Italíu, sem
Grænmetisverslunin stóö fýrir
innkaupum á. A sama tíma fékk ég
upplýsingar um verö á kartöflum í
sama gæðaflokki í Hamborg og
munaöi þar frá 10% og upp yfir 20% á
verði. Mér var sagt, að
Grænmetisverslunin yröi aö kaupa
stórt og tryggja sig fyrir lengri tíma.
Þetta gerðist á sama tíma og
í ELDHÚSINU:
Sítrónubúdingur
I einu bréfi meö upplýsingaseöli í
heimilisbókhaldinu nýlega kom fram
beiöni frá Guðrúnu um birtingu á
, ,góöri uppskrift aösítrónubúöíngi”.
Við erum hér með tvær, önnur er
úr bókinni Við matreiðum, eftir Onnu
Gísladóttur og Bryndisi Steinþórs-
dóttur, og hin er úr „heimiliskokka-
bókinni”. Þær eru ekki með alveg
sama „sniöi” því að í þeirri seinni er
enginn rjómi.
S'rtrónubúðingur
2egg
3/4 dl sykur
safi úr einni sítrónu
4 blöð matarlím
1/2 dl sjóðandi heitt vatn
21/2 dl rjómi
1. Leggið matarlimið í bleyti í kalt
vatn. Þeytið egg og sykur vel
saman. Þeytiö rjómann.
2. Hellið vatninu af matarlíminu og
bræöiö það meö sjóðandi vatni.
Bætið sítrónusafa saman viö
matarlímiö og hræriö því ylvolgu
í þeyttu eggin. Látiö 2/3 hluta
rjómans saman við þegar eggin
eru farin aö þykkna, helliö
búöingnum í skál og skreytiö meö
því sem eftir er af rjómanum.
Kælið.
Ath. aö matarlimiö á að vera
ylvolgt þegar það er látiö út í
eggin. Ef það er of heitt eru eggin
lengur aö þykkna en of kalt
matarlim getur hlaupið í kekki.
Og þá er þaö „heimilisuppskrift-
in”.
4—5 egg
150 g sykur
2—3 sítrónur
6—7 blöð matarlím
Eins að farið með matarlímiö og í
fyrri uppskriftinni og sítrónusafan-
um bætt í. Eggjahvíturnar stífþeytt-
ar og eggjarauðunum og sykri hrært
vel saman. Eggjahvítunum blandað
saman og aö síðustu ylvolgu matar-
liminu bætt út í eggjablönduna.
-ÞG
BÆNDUR
MÓTMÆLA
LÆKKUN NIÐURGREIÐSLNA
I síðustu viku lækkaði rikisstjómin
nióurgreiöslur ríkissjóös á búvörum.
Niöurgreiðslur voru alveg felldar
niöur á rjóma, osti, nautgripakjöti og
kartöflum en lækkaðar stórlega á
öðrum vörum, svo sem nýmjólk og
kindakjöti.
I fréttatilkynningu frá Stéttarsam-
bandi bænda er þessum aögerðum
mótmælt og hvemig staðið er aö þeim.
Þar segir aö þessar aögerðir hafi í för
meö sér verulegar hækkanir á verði
þessara vörutegunda og hætt viö að
sala á þeim minnki. Og athygli er
vakin á því að ef dragi úr sölu búvara
þá muni sá samdráttur lenda meö
þunga á bændum sem kjararýmun —
„þar eö engir markaðir eru fyrir þess-
arvörur”.
Stéttarsambandiö telur meö öllu
óviðunandi aö afkomu bænda sé
stofnað í meiri tvísýnu en orðiö er meö
aðgeröum sem þessum.
-ÞG