Dagblaðið Vísir - DV - 29.10.1984, Qupperneq 12

12
■
Frjálst.óháð dagblað
Otgáfulélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaðurogútgáfustióri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustióri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstiórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI ÓBéíll. Auglýsinga’r: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Sefning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Askriftarverðá mánuði 275 kr. Verð ílausasölu 25 kr. Heloarblað28 kr.
Síöbúin lausn
Ríkisstjómin virðist hafa misst af strætisvagninum í
tilboði sínu um skattalækkanir sem þátt í kjarasamning-
unum. Með ólíkindum er, hversu seint það tilboð kom
fram.
Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins,
ræddi skattalækkanir í fjölmiðlum um mánaöamótin
ágúst/september. Verkfall opinberra starfsmanna hófst
ekki fyrr en mánuði síðar. Stefna ríkisstjórnarinnar
byggðist á því, að launahækkanir yrðu nú litlar, til dæmis
5—7 prósent. Með tilliti til óróleika launþegahópsins
þurfti meira tiJ. Engum blöðum er um að fletta, að skatta-
lækkanir vora fýsilegar í þeirri stöðu sem hluti af
pakkanum.
Formenn stjórnarflokkanna höfðu komið sér niður á
niðurfellingu tekjuskatts á almennar launatekjur í
áföngum á þremur árum. Strax í ágúst voru uppi í
stjómarliðinu raddir um, að flýtá mætti þessari niður-
fellingu, gæti það stuðlað að hófsamlegum kjarasamning-
um. Til dæmis yrði þá hækkun söluskatts eða annarra
skatta ekki látin mæta nema hluta af lækkun tekju-
skattsins. Auðvitað var úr vöndu að ráða. Staða ríkissjóðs
var tæp. Lækkun tekjuskatts varö því að mæta með niður-
skurði.
Hefði ríkisstjórnin haft dug, mátti í september og
jafnvel októberbyrjun semja á slíkum nótum. Nú væri
skiljanlegt, ef ríkisstjórnin hefði ákveðið, að hún treysti
sér ekki í slíkan niðurskurð, sem þurft hefði. En
samþykkt ríkisstjómarinnar nú fyrir helgina sýnir, að
svo var ekki. Stjórnin býðst til að fara þessa leið, lækka
tekjuskatt um 1100 milljónir og beita sér fyrir lækkun út-
svars um 300 milljónir að auki.
BSRB-forystan ber mikla sök á hvernig fór. Hún mátti
skilja, að slík skattalækkun kom til álita, hefði verið eftir
sótt. BSRB-forystan einblíndi í staðinn á yfir 30 prósent
kaupkröfur sínar, sem auðvitað þýða ekki annað en
gengisfellingu og nýja óöaverðbólgu, gangi þær yfir
vinnumarkaðinn í heild. Sökin á því, að leið skatta-
lækkunar var ekki farin, er því bæði hjá seinheppnum
stjórnvöldum og samningamönnum BSRB.
I stað þess að stjómvöld hefðu forystu um að bjarga
sinni eigin stjómarstefnu, var skattalækkun sem þáttur í
kjarasamningum einkum á borði í viðræðum Vinnuveit-
endasambandsins, Verkamannasambandsins og Lands-
sambands iðnverkafólks.
Þar vom ræddar launahækkanir á miklu lægri nótum
en hjá BSRB, samfara lækkun tekjuskatts og útsvars.
Færir menn unnu tillögur í þessum efnum á vegum þessa
hóps samningamanna.
Ríkisst jórnin greip ekki þann bolta.
Þess í stað sömdu nokkrir hópar um kauphækkanir án
þess að nokkuð lægi fyrir um lækkun skatta.
Úr því ríkisst jórnin býður nú fram mikla skattalækkun
og hagstæða, er undarlegt lánleysi, að það skyldi ekki
gert fyrr. Þó er staðan enn sú, að aðeins fámennir hópar
hafa samið. Meginþorri launþega á enn eftir að semja.
Sannarlega væri það þjóðarbúinu fyrir beztu, að takast
mætti að halda almennum kauphækkunum og
meðfylgjandi verðbólgu í skefjum með því að þiggja boð
ríkisstjómarinnar, þótt seint sé fram komið.
Niðurskurður ríkisbáknsins er af hinu góða. Lækkun
hins óréttláta tekjuskatts er ein hin hagstæðasta lausn
sem launþegum býðst. Krónutöluhækkanir almennra
launa munu ekki verða launþegum sú kjarabót, sem þeir
sækjast eftir. Haukur Helgason.
DV. MÁNUDAGUR 29. OKTOBER1984.
Skylda stjórnar-
andstöðunnar
Eina afdráttarlausa ákvöröunin
tengd st]órn£U-sáttmála þeim sem
rikisstjómarflokkarnir gengu frá
skömmu fyrir verkfall er sú ákvörö-
un þeirra aö sitja áfram í stjómar-
ráðinu. I verkfallinu hafa skerpst
andstæðurnar milli stjómarinnar og
fólksins. Sú niðurstaða hefur orðið til
þess aö styrkja enn frekar þá
ákvörðun stjómarflokkanna að
hanga. Áhuginn á áframhaldandi
valdasetu og óttinn við fólkiö í land-
inu leggjast nú á sömu sveifina. Hald
margra aö núverandi stjórnarsam-
starf væri aöeins bráðabirgðafyrir-
komulag hefur nú beðið skipbrot.
Varanleg valdasamsteypa
Stjórnarandstöðuflokkarnir
standa m.ö.o. frammi fyrir því, að
helmingaskiptastjórn Framsóknar-
flokks og Sjálfstæðisflokks er ekki
tímabundið fyrirbrigði heldur valda-
samsteypa, sem gæti orðið varanleg.
Slíkt getur að vísu verið timabundinn
léttir fyrir suma stjórnarand-
stæðinga, sem farnir voru að óttast
stjórnarslit, kosningar og um þing-
sætið sitt og létu sér því annt um að
styðja stjómarstefnuna. Sá léttir
verður þó ddd varanlegri en hjá þeim
sem hyggst ylja sér um fótinn í frosti
með því að pissa í skóinn sinn. Sam-
komulag stjómarflokkanna breytir
nefnilega stöðu mála þannig, að
stjórnarandstöðuflokkarnir verða nú
að marka stefnu og svara spurning-
um, sem þeir gátu hummað fram af
sér að afgreiöa á meðan verið gat, að
samstarf Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins væri aðeins
skammvinn.t stundarfyrirbæri. Nú
er sá tími sem sé liðinn þegar menn
gátu látið sér nægja aö liggja upp í
loft og láta rigna upp í nefið á sér.
Annaöhvort verða menn nú að hafa
eitthvaö til málanna að leggja — eða
láta sig drukkna í rigningunni.
Skylda stjórnarandstöðu
Með sama hætti og stjómar-
flokkamir hafa endurmetið og
endurnýjað samstarf sitt um lands-
stjórnina verður stjómarandstaðan
nú að taka sína stöðu og sitt hlutverk
til endurmats þótt það verði ekki
með jafnformlegum hætti og hjá
ríkisstjórnarflokkunum.
Skylda stjómarandstöðunnar við
þær aöstæður, sem nú eru að
skapast, er að sýna fram á að fólkið í
landinu geti átt annan, raunhæfan
valkost en þann, sem felst í núver-
andi stjórnarflokkum. Það er enginn
vandi fyrir stjórnarandstööuflokk-
ana fjóra að gera hróp að ríkisstjóm-
inni hver úr sínu horni en slíkt er í
senn tilgangslítiö og ekki sannfær-
andi. Viðfangsefnið er að búa til
annan raunhæfan valkost en þann,
sem nú situr við völd. Geti stjórnar-
andstaðan það ekki á þjóðin engan
annan kost betri en þann, sem hún nú
hefur í stjórnarráöinu. Þetta veröa
menn að skilja. Engin þjóö kallar
þann til forystu, sem lítiö annaö
hefur upp á að bjóða en að liggja upp
í loft og láta rigna upp í nefið á sér.
Það hafa stjórnarandstæðingar verið
að gera sl. eitt og hálft ár bæði í
eiginlegri og óeiginlegri merkingu.
Stjómarandstaðan hefur verið ein af
sterkustu röksemdum ríkisstjómar-
innar fyrir sjálfri sér. Því verður að
breyta.
Grein Ólafs Ragnars
Aöeins er farið að örla á umræðum
um þessi mál í herbúðum stjómar-
andstæöinga þó í svo litlum mæli sé
að næsta víst má telja, að yfirleitt
séu menn ekki farnir að leiða hugann
að verkefninu hvað þá heldur meira.
Olafur Ragnar Grímsson skrifaöi
fyrir skömmu grein í Þjóðviljann um
einmitt þessi mál þar sem hann lagði
til að menn a.m.k. íhuguðu að búa til
úr stjómarandstöðunni einhvern
„vinstri valkost”, sem stefndi rak-
leiðis að meirihlutafylgi og léti sig
ekki fyrr en það væri fengið. Sjálf-
sagt hafa einhverjir stjórnarand-
stæðingar úr öllum flokkum hrokkið
upp úr sætum sínum eins og prjón-
stungnir viö slíka uppástungu en til
þess veröa ávallt einhverjir við öll-
um uppástungum. Það eina sem
virðist vera hægt að tryggja sam-
stöðu um er að halda áfram að liggja
upp ; loft og láta rigna upp í nefiö á
sér. Aðgerðaleysið virðist ávallt
njóta fjöldafylgis einkum og sér í
lagi ef skoðanaleysið fylgir með í
kaupunum. Slíkt er ágætt fyrir þá,
sem gera sig ánægöa með þaö.
„Hvíldu þig, hvíld er góð,” sagði
fjandinn.
Lærum af reynslunni
Hvað sem líöur slíkum hugmynd-
um er ljóst, að óhjákvæmilegt er
fyrir stjórnarandstöðuna að leggja í
bili a.m.k. til hliðar ágreiningsmál
sín en treysta samstöðuna um sam-
eiginleg málefni. Gömlu stjórnar-
andstööuflokkarnir tveir — A-
flokkarnir — hafa að vísu löngum
eldað grátt silfur en samstarf
í stjórnarandstööu ætti tæpast að
vera meira vandamál fyrir nýja og
unga forystukynslóö þessara flokka
en það var fyrir Lúðvík Jósefsson og
Gylfa Þ. Gíslason 1974—1978 þegar
þeir lögðu ásamt Birni Jónssyni, for-
seta ASI, grundvöllinn að trúverð-
ugri málefnasamstööu stjórnarand-
stöðu sem minnstu munaði að færði
A-flokkunum hreinan meirihluta í
kosningum. Hvemig með þá stöðu
var svo farið er önnur saga; sorgar-
saga, sem ekki er lokið við að rita
enn. Af henni má þó læra.
Vindar breytinga blása
Viljinn til þess að gaumgæfa stöðu
stjómarandstöðunnar við þessar
aðstæður er síður en svo bundinn við
frammámenn. Áhuginn er meiri
meðal fylgismanna og jafnvel fólks,
sem til þessa hefur ekki fylgt neinum
st j órnarandstöðuflokkanna.
Ymislegt bendir til þess, aö flokka-
kerfiö gamla sé tekið að riðlast. Þró-
unin hefur veriö í þá átt undanfarin
ár og samkomulag stjórnarflokk-
Léleg kjör kennara og vanmat á
störfum þeirra er ekki nýtt vandamál,
en nú síðustu árin hefur keyrt svo um
þverbak, að til vandræða horfir. Allt
þetta ár hefur birst hver greinin af
annarri í blööum, sem staðfesta,
hversu alvarlegt ástandið er orðið.
Hver kennarinn af öðrum hefur vitnað
um þaö, að hann hafi ekki getað fram-
fleytt sér og sínum af þeim launum,
sem í boði em, og orðið að leita annað
eða sé í þann veginn aðgera það.
Kennaraflóttinn
Mér er sérstaklega í minni frásögn
kennara, sem neyddist til að svipast
um eftir ööru starfi. Hann sótti um
starf hjá einkafyrirtæki og ákvað að
gera nú nokkuð djarfar kaupkröfur til
þess aö losna við eilífar fjárhags-
áhyggjur, ef hann hlyti hnossið. Hann
fór fram á tvöföld kennaralaun. Hann
var reyndar ráðinn og frétti sér til
undrunar, að aðalástæðan til þess var,
hversu hógværar kaupkröfur hann
hafði gert. Allir hinir umsækjendumir
höföu gert stórum hærri kröfur, enda
ekki vanir þeim launum, sem ríkis-
starfsmenn almennt hafa orðið aö
sætta sig við.
Kennaramenntunin er alhliöa
menntun, sem reynst hefur góður að-
gangur að ýmsum störfum öðrum en
þeim, sem að kennslu lúta. Kennarar
hafa því umvörpum sótt á önnur mið,
og ef kjör kennara batna ekki stórlega
alveg á næstunni mun flóttinn úr stétt-
inni aukast enn frekar en orðið er.
Margir gamalgrónir kennarar eru
ófúsir að yfirgefa þennan starfsvett-
vang fyrr en í fulla hnefana, enda
hugsanlega óhægt um vik. En yngri
kennarar, sem munu vera í talsverð-
um meirihluta innan stéttarinnar, eru
engan veginn jafnbundnir starfinu og
Kjallarinn
KRISTÍN
HALLDÖRSDÓTTIR,
ÞINGMAÐUR KVENNALISTA
hika ekki eins við að breyta til fyrir
betri kjör á öörum vettvangi.
Tillaga Kvennalista
Engum blandast hugur um, að tíð
kennaraskipti eru óæskileg og ber að
sporna við slíku með öllum ráöum. Og
það er umhugsunarvert, að helmingur
félagsmanna Kennarasambands
Islands er meö innan við 10 ára starfs-
aldur. Segir það sína sögu um kjör
stéttarinnar.
Það er vitanlega ljóst, að fleiri
starfsstéttir en kennarar eru ósáttar
við það mat á störfum þeirra, sem
kemur fram í þeim launum sem þeim
eru skömmtuö. En að mati Kvennalist-
ans eru launakjör kennara svo alvar-
legt mál, að það þoli enga bið og verði
ekki hjá því komist að taka það fyrir
sérstaklega.
Því lögðu þingmenn Kvennalista í
upphafi þings fram svohljóðandi til-
lögu til þingsályktunar:
„Alþingi ályktar að fela mennta-
málaráðherra að skipa nefnd, er vinni
að endurmati á störfum kennara.
Nefndin skili niðurstöðum sem alira
fyrst og eigi síðar en sex mánuðum
eftir samþykkt þessarar tillögu. ”
Orðaglöp fjármálaráðherra
Svo vildi til, að einmitt á meðan ver-
ið var að dreifa ofangreindu þingskjali
á borð þingmanna stóð Albert Guð-
mundsson fjármálaráðherra í ræðu-
stóli Alþingis og dreifði þeim orðum
þaöan um kennarastéttina, sem al-
menna furðu og hneykslun olli. Þau
vanhugsuðu og ómaklegu orð sýndu,
aö til eru menn, jafnvel í valdastöðum,
sem þurfa að kynna sér betur, hver
raunveruleg kjör kennara eru og í
hverju starf þeirra er fóigið.
Niðurstöður nefndar um endurmat
á störfum kennara mundu auðvelda
okkur öllum að gera okkur grein fyrir
því ábyrgðarstarfi, sem kennurum er
„Kennaramenntun er alhliða menntun,
sem reynst hefur góður aðgangur að ýms-
um störfum öðrum en þeim, sem að kennslu
lúta.