Dagblaðið Vísir - DV - 03.11.1984, Blaðsíða 9

DV. LAUGARDAGUR 3. NOVEMBER1984.
9
Þaö er aö heyra aö veruleg
óánægja sé enn í rööum opinberra
starfsmanna með þá samninga sem
undirritaðir hafa verið meö fyrir-
vara. Þaö fyllir enginn stórt
samkomuhús á borö við Sigtún í
Reykjavík nema vegna þess aö
mönnum er heitt í hamsi. Heilu
stéttimar innan BSRB hafa lýst
óánægju sinni með samningana og af
viðtölum viö fólk í opinberum
störfum má sjá aö þaö unir hag sín-
um illa og telur samningana viösjár-
veröa, ef ekki slæma.
Opinberir starfsmenn sömdu um
rúmlega 20% hækkun á launum sem
er mikil hækkun á hvaöa mælikvaröa
sem er. Samt eru þeir ekki sáttir.
Hvaö segir þetta okkur? Þaö segir
okkur í fyrsta lagi að eitthvað meira
en lítið er aö þegar 20% ofan á samn-
inga duga ekki til að sætta fólk viö
kjör sín. Það segir okkur að opinber-
ir starfsmenn hafa dregist svo alvar-
lega aftur úr öðrum á hinum al-
menna launamarkaöi aö þaö bil virð-
ist óbrúanlegt.
I öðru lagi er þessi óánægja vís-
bending um aö forysta BSRB hafi
ætlað sér um of. Hún hafi vakið upp
vonir meðal félagsmanna sinna um
miklum mun betri samninga og
niöurstöður í kjaradeilunni sem hún
gat ekki staðið viö. Og vonlaust að
ná.
Uppgjöf saka
Nú skal engu um þaö spáð hvaö
fyrir forystu BSRB hafi vakaö þegar
vígamóöurinn var hvaö mestur.
Fyrirfram veröur aö ætla að annar-
legar hvatir hafi ekki ráöið ferðinni;
aö annað hafi ekki staöið til en aö ná
fram réttlátum kröfum og bættum
kjörum. Innan BSRB eru stórir
hópar fólks og stétta sem hafa dreg-
ist langt aftur úr í mannsæmandi
kjörum og þaö svo að ekki verður viö
unað. Þetta fólk var ekki í stríöi viö
nein stjórnmálaöfl, þetta fólk var
ekki meö neina hleypidóma né
heldur var þaö í neinum hefndarhug
gagnvart ríki, borg eða flokkum.
En í hita baráttunnar tók verk-
falliö aðra stefnu. Reiði manna
beindist gegn „f jandsamlegum” ráö-
herrum og í ákafa verkfallsvörsl-
unnar var BSRB komið í hálfgert
stríð viö þjóðina. Og þaö sem verst
var; út voru gefin sérstök BSRB-tíð-
indi sem báru keim vanstillingar og
ofstopa. Þau skrif, sem þar birtust,
voru engum til sóma og engum til
framdráttar. Það eru hvorki manna-
Eru allir jafnir
fyrir lögunum?
siðir né herstjórnarlist aö niöa skó-
inn niður af viðsemjendum sínum
eins og gert var í málgagni BSRB.
Þaö er fjármálaráöherra og raunar
forsætisráöherra einnig til virðingar
aö þeir létu ekki skammir og vamm-
ir úr þeirri áttinni aftra sér frá því aö
rétta fram sáttarhönd áður en yfir
lauk.
Þeir gerðu meira. Þeir sömdu við
BSRB um að allar bótakröfur og
sakargiftir af þeirra hálfu skyldu
niöurfelldar.
Er þó enginn vafi á því aö í verk-
fallinu voru margvísleg brot og ólög-
mætar aögerðir hafðar í frammi.
Samningamenn BSRB hefðu ekki
gert svo ákveöna kröfu og látið
endanlega samninga dragast svo
lengi sem raun bar vitni, nema
vegna þess aö þeir vissu upp á sig
sökina. Þeir vissu aö í verkfallsvörsl-
unni höföu lögbrot veriö framin. Sem
í sjálfu sér er ekki óeðlilegt. Neyö og
aöstæður krefjast þess á stundum aö
menn taki lögin í sínar hendur til að
ná fram rétti sínum. Verkföll, orsök
þeirra og afleiöingar eru þess eðlis
aö ýmsar reglur eru brotnar í skjóli
þess neyöarréttar sem skapast viö
slíkar kringumstæöur.
Saklaus sjálfs-
bjargarviðleitni
En því er á þetta minnst aö í deil-
unni um hinar svonefndu frjálsu út-
varpsstöðvar er ennþá staglast á
því, að þær hafi veriö lögbrot. Á al-
þingi halda menn langar ræður og í
dagblöð eru skrifaöar heitar greinar
um það óskaplega guðlast sem fólst í
útsendingum útvarpsstöðvanna.
Meö öörum orðum: opinberum
starfsmönnum virðist heimilt að
taka lögin í sínar hendur, jafnvel
sjálfa löggæsluna, upp á þau býti aö
ríkisstjómin geri um það sérstaka
bókun í lok deilunnar að sakargiftir
. • \
Ellert B. Schram
skrifar:
skuli felldar niöur. En þegar aðrir
vitna til neyðarréttar og grípa til
aðgeröa, sem „löghlýðnum” borgur-
um og stjómmálamönnum þykja
ámælisveröar, er á því hamrað út
yfir gröf og dauöa.
Stofnun og rekstur frjálsu útvarps-
stöövanna var afleiöing verkfallsins.
I þeim endurspegluðust viöbrögö al-
mennings gagnvart því tómarúmi
sem skapaöist þegar fjölmiðlum var
lokaö um síöustu mánaöamót. Þar
var ekki gengiö á rétt eins eða neins,
þar var engum verðmætum stoliö,
engir hagsmunir vanvirtir, þar var
engum meinaö aö olnboga sig, þar
var engum öftruð för eða ofbeldi
beitt. Enginn var neyddur til að
hlusta á útsendingar þessara stöðva
og þegar allt kemur til alls er mér til
efs aö saklausari sjálfsbjargarvið-
leitni finnist en einmitt sú aö senda
út fréttir og tónlist á öldum ljósvak-
ans.
Hvers vegna þessi læti?
Frjálsar útvarpsstöövar, hvort
heldur í Reykjavík eöa öörum
byggöarlögum í landinu, voru
sprottnar af almennri nauðsyn upp-
lýsinga, þörfinni fyrir fréttir. Þær
voru vörn gegn öryggisleysi og
stjórnleysi, þjónusta við almenning
og vitaskuld mótmæli borgaranna
gagnvart misnotkun á þeim einka-
rétti sem Ríkisútvarpinu er veittur
samkvæmt lögum, sú misnotkun
felst í því að uppfylla ekki þá skyldu
sem í réttinum fylgir.
Ef verkfallsvarsla, framganga
verkfallsvarða, í þágu síns mál-
staöar, helgast af neyöarrétti þess
sem sækir rétt sinn og kröfu meö
verkfalli þá skal ég ekki mótmæla
því. Ef opinber forysta BSRB telur
ástæðu til þess, í lok verkfalls, að
leggja á það höfuðáherslu að fá um
það sérstaka ríkisstjórnarsamþykkt
aö kærumál vegna meintra lögbrota
í verkfalli séu felld niður þá skal því
ekki mótmælt. En hvers vegna þá öll
þessi læti vegna útvarpanna? Er þaö
ekki skinhelgi og tvískinnungur aö
láta sem vind um eyru þjóta öll hin
meintu lögbrot verkfallsmanna og
minnast ekki á þau einu oröi, en
hamra stöðugt á því meö vand-
lætingu að aðgeröir okkar hinna,
sem ekki vorum í verkfalli, hafi veriö
lögbrot og refsiverð athæfi?
Frelsi fjölmiðla
Nú er þaö aö vísu svo aö þeir sem
aö útvarpsstöðvunum stóöu hafa
ekki beöið um uppgjöf saka af hálfu
eins eða neins, einfaldlega vegna
þess að þeir telja sig ekki hafa til
sakar unniö. Yfirgnæfandi meirihluti
þjóöarinnar er sömu skoðunar.
Réttarvitund og réttlætiskennd
þjóöarinnar skilur, viðurkennir og
samþykkir þann rétt sem frjálsar út-
varpsstöövar tóku sér þegar þögnin
og einangrunin grúföi sig yfir landiö.
Þegar blöðin höfðu stöövast, út-
varp og sjónvarp og sambandiö
rofnað innbyrðis sem út á viö skildi
samfélagiö, hver einasti Islendingur,
aö án fjölmiðla skapaðist hættu-
ástand sem ekki er viö unað. I því
felst neyöarrétturinn.
Þjóöin skildi einnig hvers viröi þaö
er aö tjáningarfrelsiö sé varið. I einu
vetfangi, meö fljótfærnislegri lokun
sinni á Ríkisútvarpinu, opnuöu
starfsmenn þeirrar stofnunar, óvilj-
andi þó, augu þjóöar og þings fyrir
gildi þess aö fjölmiölar séu starf-
ræktir. Fjölmiölar eru jafnómiss-
andi og ríkisstjórnin sjálf, dómsvald
og löggjafarvald. Fjölmiðlar eru
ekki aöeins vettvangur skoðana-
skipta og lýðræðislegra tjáskipta,
þeir eru sömuleiöis hlekkur í þeirri
keöju sem gera mannlegt samfélag
mögulegt. Dagblöö eru í þessum
efnum í engu frábrugöin útvarpi eða
sjónvarpi, og öfugt. Þess vegna hlýt-
ur þaö aö vera markmið lýðræöis-
sinnaðra stjórnmálaafla, ekki sist á
okkar tímum, að efla frjálsræði í
upplýsingamiölun. Þess vegna ættu
þeir aö vera sammála þeirri skoöun,
sem er í samræmi við tíðaranda og
tækniþróun, aö túlka rúmt mannrétt-
indaákvæði um tjáningarfrelsi og
prentfrelsi.
Aftan úr forneskju
Af einhverjum undarlegum og
dularfullum ástæöum hafa örfáir
menn á alþingi tekið þann kostinn aö
líta fram hjá þessum staöreyndum.
Þeir hafa gerst málsvarar laga-
bókstafsins sem hvorki tekur tillit til
neyðarréttar, tjáningarfrelsis né
mannréttinda. Þeir segja lög eru lög
en vilja samt ekki að allir séu jafnir
gagnvart þeim lögum. Þeir fetta
ekki fingur út í þau lögbrot verkfalis-
manna sem ríkisstjórn Islands hefur
samþykkt aö taka góö og gild. Þeir
láta þaö viögangast aö Keflavíkurút-
varp sé hér starfrækt í landinu í
blóra viö einkarétt Rikisútvarpsins.
Þeir amast ekki viö kapalkerfum
víös vegar um landið sem er æpandi
ögrun viö þann einkarétt Ríkisút-
varpsins sem sýnist öllum lögum
æðri.
Þaö verður að segjast eins og er aö
það er óskiljanleg pólitík að taka það
hlutverk að sér að gerast málsvari
einokunar og ríkisforsjár á þeim
tíma þegar þjóðin biður um þaö eitt
aö fá að vera frjáls. Þær raddir eru
bergmál forneskjunnar og eru
dæmdar til aö kafna. Og eiga þaö
líka skiliö.
Ellert B. Schram.