Dagblaðið Vísir - DV - 07.02.1985, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 7. FEBRUAR1985.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Noregur:
Fiskeldi að taka við af fiskveiðum
Laxeldi í stórum stíl og flutningur
fisksins á matarborð um allan heim
er að verða lífsviðurværi sífellt fleiri
Norðmanna.
„Laxeldi er aö veröa aö stór-
viðskiptum. Fleiri og fleiri eru farnir
að leggja peninga í þessa fram-
leiðslu,” sagði Thor Listau sjávarút-
.vegsráðherra í viðtali.
I fyrra framleiddu Norömenn
30.000 tonn af laxi og silungi á þennan
hátt. Sú upphæð er meira en tvöföld
framleiðslan 1982. Neytendur í
Evrópu, Bandaríkjunum og Japan
heimta háum rómi meira af slíku
lostæti.
Listau sagði að framtíð sjávarút-
vegsins, sem hefur verið heldur
dimm vegna minnkandi þorsk- og
síldarstofna, væri nú miklu bjartari
vegna fiskeldis.
Lífsafkoma manna í Noregi, með
sína 2.650 kílómetra löngu strand-
línu, hefur alltaf byggst á fiski
þangað til fyrir tæpum 20 árum að
olían kom í spilið. Norskir sjómenn
eru vel búnir til að vinna við fiskeldi
til útQutnings.
Listau sagði að margir sjómenn,
sem voru við það að verða atvinnu-
lausir vegna minnkandi sjávarafla,
hefðu farið út í fiskeldi með ótrúleg-
umárangri.
Þrjú ár
Frá því aö skipuleggja eldisstöð
þangað til fyrsti laxinn er drepinn
líða um þrjú ár. Þrátt fyrir 50
prósent lán yfirvalda til þeirra sem
eru að setja upp eldisstöðvar þurfa
menn að stofna sér í miklar skuldir
sem gerir fyrstu árin erfið.
Meðfram vesturströnd Noregs eru
um 450 fiskeldisstöðvar. Eftir
tveggja ára eldi í einni slíkri stöö
getur eigandinn drepið fyrsta lax-
inn. Hann vegur þá þrjú til fjögur
kíló.
Fiskurinn er fluttur í frystiskipum
eða -bílum til Evrópumarkaða og í
flugi til Japans og Bandaríkjanna.
Eigendur eldisstöðva segja að
fiskurinn geti verið kominn á
auðmannsborð í Texas 48 tímum
eftir aö hann var drepinn.
300.000 tonn
Ame Jensen, prófessor við norsku.
lífefnafræðistofnunina, segir að hægt
verði að framleiða um 100.000 tonn á
ári af laxi fyrir árið 1990. En ef
firðirnir yröu nýttir betur yrði vel
hægt að framleiða 300.000 tonn á ári.
En Listau varaði við að fyrst þyrfti
að huga að umhverfisverndarsjónar-
miðum. Norskir firðir eru einhverjir
þeir fegurstu í heimi og ekki er víst
að Norðmenn séu allir á því að nota
þáífiskeldi.
Regnbogasilungur i keri: Norflmenn græða milljónir 6 fiskeldi.
Hafbeit
Fiskeldi hefur tekið miklum
framförum í Noregi undanfama þrjá
áratugi. Það er orðið vinsælt náms-
efni i skólum. Nú hafa stjómvöld
áhuga á nýjum aðferðum við eldi á
laxiog silungi: hafbeit.
Þá er seiöum haldið í búram í
fjörðunum og síðan sleppt. Þau
halda út á Noröur-Atlantshaf. Þar
fitna þau. Þegarfullvaxinn fiskurinn
snýr aftur á æskuslóðir er hann
veiddur.
85 milljarðar
Miklir peningar eru í laxeldinu.
Fyrir kílóið af þriggja til fjögurra
kílóa fiski fást minnst 180 krónur, oft
meira. Miðað viö 30.000 tonna árs-
f ramleiðslu er líklegt að veltan sé um
átta og hálfur milljarður íslenskra
króna á ári. Ef framleiðslan kemst
upp í 300.000 tonn, eins og talað er
um, verður söluverðmætið komið
upp i 85 milljarða. Þaö eru rúmlega
þreföld íslensku fjárlögin.
Auk eldis á laxi og silungi em
norskir fiskibændur nú famir að
gera tilraunir með krækling, skelfisk
og humar. Aöstæður til þess em
góðar í Norður-Atlantshafinu. Þar
stafar ekki sama hætta af mengun og
í Suður-Evrópu þar sem slíkt eldi
hefur hingaö til f arið fram.
Umsjón:
ÞórírGuðmundsson
einn stjómmálamaðurinn. „Það
hvetur hina til að ráðast á þá útvöldu
til aðræna þá vopnum.”
Meðal þeirra skæmliða sem talaö
var um að muni fá bandarísku
aöstoðina eru þrír bardagamenn
Jamiat-i-Islami flokksins; Ahmad
Shah Masood, sem berst í Pansjer-
dalnum, Ismael Khan. í Herat,
nálægt Iran, og Zabiullah, foringi
skæruliða við Mazar-i-Sharif.
Zabiullah dó hins vegar í janúar
eftir að jeppi hans keyrði á jarð-
sprengju.
Þeir vitna til dæmis í reynsluna frá
Níkaragúa.
„Það gæti farið fyrir einhverjum
okkar eins og Commandante Zero,”
sagði einn skæruliöaleiðtogi.
Commandante Zero er skæruliða-
foringinn Eden Pastora. Hann var
frægasti og virtasti skæruliðaleiðtog-
inn í Níkaragúa, en hann tapaði öll-
um áhrifum þegar hann neitaði að
ganga í lið með vel fjáðum og vopn-
um búnum skæruliðum sem Banda-
ón dollara framlagi frá öörum
aðilum.
Ráðamenn í Washington hafa ekki
staðfest eöa neitað fréttunum. Sendi-
ráösmenn í Islamabad segjast ekk-
ert vita um neina hernaöaraðstoð við
skæruliða. Stjómvöld í Pakistan
segja engin hergögn komast til
skæruliða í gegnum Pakistan.
Fréttirnar um leynisjóðina eru
farnar að hafa áhrif á þá skæruliða-
leiðtoga sem fá lítið sem ekkert frá
bækistöðvum skæruliðahópanna í
Peshawar í Pakistan og þá starfs-
menn stjórnmálaflokkanna í Pes-
hawar sem hafa orðið að sætta sig
við kaupskeröingu. Fyrir fá þeir ekki
nema um 1.500 krónur á mánuöi.
Selja vopn
„Stríðið snýst allt um peninga nú,”
sagði einn vonsvikinn starfsmaður
stjórnmálaflokks í Peshawar.
„Leiðtogarnir hafa sín hús og sína
bíla. Hvers vegna skyldu þeir vilja
frelsun Afganistans? ”
Á meðan starfsmenn flokkanna
lifa á lúsarlaunum fá alls k)ms
ráðgjafar með góð sambönd viö
flokksleiötogana vel borgað. Einnig
kvarta menn yfir því að flokka-
leiðtogamir verði sér úti um fé með
því að selja vopn á svartamarkaði. Á
Bara Bazar, geysistórum og skugga-
legum markaði í útjaðri Peshawar,
má fá Kalashnikov riffil fyrir 60.000
krónur.
Flokkaleiðtogarnir þvertaka fyrir
að þeir græði á baráttunni gegn
Sovétherjunum eða haldi eftir fé sem
eigi að fara í baráttuna.
„Þetta eru allt villuupplýsingar
frá Khad-leyniþjónustunni afg-
önsku,” segir einn leiðtoganna.
Mistök
Afganir segja margir það mestu
mistök ef Bandaríkjamenn ætli sér
Skæruliðaleiðtogi (í miðið) mefl flokksleiðtoga (til hægri) i Peshawar.
Raka flokksleiðtogarnir að sér fé á meðan skæruliflar deyja í bardögum
i Afganistan?
að styðja sérstaklega suma
skæruliðaforingja en aðra ekki.
, Að taka svona suma út og dæla í
þá peningum er þar versta sem
Bandaríkjamenn geta gert,” sagði
DV-mynd ÞóG
ríkjamenn studdu. Afganskir skæru-
liðar vilja ekki að Bandaríkjamönn-
um takist að skapa eins konar leigu-
liðahópa sem öllu ráöa, eins og í
Níkaragúa.
Skæruliöahópar i Afganistan rífast
nú um bandaríska leynisjóði sem
eiga að fara í baráttuna gegn Sovét-
mönnum. I síöustu viku ásökuðu 300
félagar eins skæruliðahópsins leið-
toga sina um að eyða stríðspeningum
á sjálfa sig og aðstoðarmenn sína í
stað þess að nota þá í stríðsrekstur-
inn.
Orðrómur á landamærasvæðum
Pakistans og Afganistans hermir að
Bandaríkjamenn hafi ákveöið að
styðja aðeins fimm skæruliðaleið-
toga. Nú kvarta aðrir skæruliðaleið-
togar og segja aö Bandaríkjamenn
styðji ranga menn og að afskipti
þeirra af stríðinu séu oröin of mikil.
Enga peninga séð
En þeir sem eiga að fá peningana
segja að þeir hafi enn ekkert séð af
þeim. Hinir miklu sjóðir sem talaö sé
um í vestrænum blöðum hafi ekki
skilað sér til þeirra. Alls er talað um
aö aðstoðin frá Bandaríkjunum sé
eða veröi um 280 milljónir dollara,
eöa rúmir átta milljarðar íslenskra
króna. Það er um þriðjungur ís-
lenskra f járlaga. Þetta er sú upphæð
sem New York Times segir að sé
framlag Bandaríkjamanna til bar-
áttunnar gegn sovéska hemum í
Afganistan. Búist er við um 200 millj- Harðgerir afganskir skæruliðar með vopnin sín, tilbúnir i bardaga.
Skæruliðar í Af ganistan:
KOMNIR í HÁR SAMAN UM
BANDARÍSKA LEYNISJÓÐI