Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.1985, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR 9. MARS1985.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgroiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍDUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarvarfl 6 mánuði 330 kr. Varð i lausasölu 30 kr. Helgarblað 35 kr. i
Mismunandi bæjarfélög
Sveitarfélögin leggja misþungar byröar á íbúa sína.
Þar ræöur miklu, hvernig sveitarfélögunum er stjórnað.
Bæirnir uröu illa úti á tímum óðaverðbólgunnar. Þeir
tóku yfirleitt þaö ráö að hafa útsvör og aðrar álögur hærri
en eðlilegt var, þegar dró úr verðbólgu eftir tilkomu nú-
verandi ríkisstjórnar. Með þessu átti að rétta fjárhag
bæjarfélaganna. En misjafnlega hefur til tekizt. Tökum
dæmi af tveimur bæjum á Stór-Reykjavíkursvæðinu.
í fréttum segir, að glímt sé við mikinn greiðsluvanda
hjá Kópavogsbæ. Þrjátíu og sex milljónir hafi skort til
þess að koma lausafjárstöðu bæjarins í lag. Þegar svona
var komið í febrúarlok var reynt að laga stöðuna.
lltsvör í Kópavogi eru þó 10,8 prósent af brúttótekjum.
Hvernig er staðan í ööru bæjarfélagi, þar sem öðrum
aðferðum hefur verið beitt, Seltjarnarnesi?
Þar hafa útsvör verið lækkuö niður í 10 prósent, sem
mun vera hið lægsta í bæjum landsins. Tuttugu og fimm
prósent afsláttur verður gefinn af fasteignagjöldum íbúð-
arhúsnæðis, hámarksafsláttur. Kaupstaðurinn fer inn á
nýjar brautir með því að lækka aöstöðugjald af iðnfyrir-
tækjum í samkeppnisiðnaöi í 0,2 prósent.
Bæjarstjórnir gætu lært af þessu frumkvæði Seltirn-
inga. Iðnaðurinn hefur hérlendis löngum verið í öskustó.
Uppbygging iðnaöar er vinsælt umræðuefni landsfeðra
við hátíöleg tækifæri. En lítið sem ekkert hefur verið gert,
og gildir það jafnt um stjórnartíð núverandi ríkisstjórn-
ar. Bæjarfélög geta jafnað misréttið að nokkru með því
að gefa sjálf eftir gagnvart iðnaðinum, laða til sín iðnfyr-
irtæki og fylla að nokkru það skarö, sem til verður vegna
afstöðu ríkisvaldsins.
Auk stóriðju er hér á landi grundvöllur fyrir stóraukinn
smáiðnað.
Hér hefur verið nefnt í stuttu máli, hversu ólíkt hafzt er
að í hinum tveimur bæjarfélögum. Augljóst er, að á Sel-
tjarnarnesi hefur verið unnt að draga mjög úr álögum
meðan Kópavogur berst í bökkum f járhagslega.
Hver er skýringin? Er hún í því fólgin, að fólk sé svo vel
efnað á Seltjarnarnesi, að þess vegna megi prósentan
vera lægri en annars staðar? Hafa umsvif bæjarfélagsins
þar verið svo lítil? Svaranna er ekki að leita í slíkum þátt-
um, heldur í eðlismun við stjómun bæjarfélaganna.
í Kópavogi er við völd bræðsla vinstri flokka. Þetta
veldur því, að til verður „óskalisti” hjá hverjum flokkn-
um fyrir sig. Einn vill, að bæjarfélagið geri þetta — annar
vill beita sér á öðru sviði. Þegar fjárhagsáætlun er gerð,
semja flokkarnir um framkvæmda- og rekstraráætlanir,
sem eru samsuður úr óskalistunum.
Það er ekki fyrr en þetta er búið sem farið er að meta,
hversu miklar álögurnar á þegnana skuli verða.
Á Seltjarnarnesi er annar háttur hafður. Fyrst er
ákveðið, hve mikið sé rétt að leggja á íbúa í útsvörum og
fasteignagjöldum, og greinilega reynt að fara hóflega í
sakir.
Síðan er fjárhagsáætlun unnin á þeim forsendum, sem
álagningin gefur, semsé eyðslu haldið innan þeirra
marka, sem álagning veitir.
Almenningur krefst fyllsta aðhalds af hinu opinbera.
Skattbyrðin er of þung. Ríkisstjórnin ætti einnig að læra
af Seltjarnarnesi, hvernig gera á fjárlög.
Haukur Helgason.
„Gud be-
vare os”
Hverskonar fólk eru frændur
okkar Skandinavar? Það er merki-
legt, aö íslendingar hafa flestir mjög
ákveðnar hugmyndir um þjóðarein-
kenni þessara frænda okkar, þó
flestir Islendingar séu kunnugri
Spánverjum og Itölum, en Finnum,
Svíum, Norðmönnum, Dönum og
Færeyingum. Þannig segja Islend-
ingar aö Danir séu kærulausir og
drykkfelldir, Svíar alvörugefnir og
drykkfelldir, Finnar þunglyndir og
drykkfelldir, Færeyingar óskiljan-
legir og drykkfelldir, og hvað Norð-
menn varðar...
Afstaöa Islendinga til Norðmanna
held ég hafi komið gleggst í ljós
þegar ungur Kanadabúi, íslenskrar
ættar, sem var hér á landi í leit að
rótum sínum (hann fann þær ekki,
greyið) spurði einu sinni í partíi:
Hvemig stendur á því, að alltaf
þegar minnst er á Norðmenn fara
Islendingar að hlæja?
Þetta fannst viöstöddum reglulega
fyndiö og hlógu hátt og lengi.
Kanadabúinn rótlausi haföi
hinsvegar spurt af einskærri
fróðleiksfýsn og varö sár, því enginn
hirti um að svara honum. Hann fór
burt úr partíinu í fússi, og þeir sem
eftir sátu komust að þeirri niður-
stöðu, eftir áköf skoöanaskipti, að
líklegast væri maöurinn norskrar
ættar, en ekki íslenskrar, og er þar
líklega komin skýringin á því hversu
árangurslaus leit hans að rótum
sínum var hér á þessu hrjóstruga
landi.
Ég hef ekkert á móti norrænni
samvinnu, þó ég hafi aldrei skilið um
hvað hún á að snúast. Nýkjörinn
forseti Norðurlandaráðs sagði
reyndar nú í vikunni, að Islendingar
stórgræddu á þessari samvinnu.
Samkvæmt því sem hann sagði,
leggja Islendingar „skid og ingen-
ting” fram af fjármunum til
þessarar samvinnu, en fá í staöinn
mikla fjármuni frá hinum Noröur-
löndunum, (í tilefni af Norðurlanda-
ráðsþinginu ætla ég að nota hér
nokkrar skandinavískar slettur og
leggja þannig mitt af mörkum til
þess að efla bræðralag norrænna
þjóða).
Þetta er svosem ágæt réttlæting á
þátttöku Islendinga í norrænni
samvinnu. Jón Sigurðsson forseti
hafði á sínum tíma frammi fjár-
kröfur á hendur Dönum fyrir arðrán
þeirra hér á landi um aldir. Þær
kröfur fengust aldrei samþykktar,
en fjárframlög úr norrænum sjóðum
nú mega skoöast sem síðbúnar
skaðabætur.
En eftir hverju eru hinir aðilarnir
að samstarfinu að slægjast? Ég stóð
í þeirri meiningu, þar til fyrir
skömmu, aö norsku, sænsku og
dönsku fulltrúarnir litu á
Norðurlandaráösþing sem þægilegar
skemmtisamkomur. Samkomur,
sem gaman væri að sækja; þar sem
fulltrúar þjóðanna gætu fengið sér
kokkteila, og undir áhrifum þeirra
haldið upp samræðum í þeirri sælu
trú, aö hver skildi þar annan.
En ég komst að því, að hugmyndir
mínar voru rangar. Einn fulltrúanna
á þinginu, sem stóð í Þjóöleikhúsinu,
lét hafa þaö eftir sér í vikunni, að
þessar smáþjóöir heföu meö sér
samvinnu til þess að efla völd sín.
Með samvinnu geta þessar smá-
þjóðir orðið að stórveldi, var haft
eftir manninum, sem ég hirði ekki
umaðnefnahér.
Og nú verð ég að sletta skandi-
navísku afturog segja: „Gud bevare
os”.
Eg heyrði það einu sinni haft eftir
greindum útlendingi, sem þekkti vel
til á Islandi, að þjóðir heims mættu
þakka skaparanum fyrir það, að
Úr ritvéfinni
Ólafur B. Guðnason
Islendingar væru fáir, og byggju í
einangruðu harðbýlu landi. Þjóðar-
karakter Islendinga væri einmitt
slíkur, sem myndi vel hæfa
harðsvíruðum heimsvaldasinnum og
nýlendukúgurum.
Ég veit ekki hvort þetta er rétt, en
hitt veit ég, að Islendingum fer það
vel að vera smáþjóð. Það er þeirra
hlutverk. Og ég má ekki til þess
hugsa, að Islendingar eigi hlutdeild í
stórveldi. Ekki einu sinni pínulitla
hlutdeild.
Mig grunar reyndar, að ég sé ekki
einn um þá skoöun.
Hér held ég að sé komin skýringin
á atburðum síðustu daga og uppi-
standinu sem varð kringum formann
Alþýðuflokksins.
Jón Baldvin Hannibalsson lýsti því
yfir að Svíar væru hræsnarar,
Finnar væru hræddir við Rússa (sem
verður að teljast greindarmerki),
Norðmenn væru að eyðileggja
íslenskan sjávarútveg og að
dönskum stjórnmálamönnum kæmu
íslensk stjórnmál ekki við.
Það er ekki annaö að sjá af yfir-
lýsingum í blöðum en að öllum, sem
um hafa fjallað, komi saman um aö
með þessu hafi formaður Alþýðu-
flokksins vegið illilega að norrænu
samstarfi.
Eg get ekki ímyndaö mér annaö en
að formaður Alþýðuflokksins hafi
gert þetta viljandi. Eg tel þaö næsta
víst, að hann hafi heyrt af stórveldis-
draumum hins norræna þingmanns
og slett skandinavísku: „Satana
perrkkele” og ráðist gegn þessum
stórveldisdraumum umsvifalaust.
Og það var drengilega gert.
Þegar að er gáð, er það augljóst,
að eigi að móðga Skandinava, verður
það best gert með því að ráðast á
sósíaldemókrata. Þeir eru stærsta
stjórnmálaaflið um gervalla Skandi-
navíu, og þannig má með sem
minnstri fyrirhöfn móöga stærsta
hópinn. Sár þeirra munu gróa að
lokum, og rósimar vaxa aö nýju.
En Jón Baldvin hefur slegið
stoðirnar undan stórveldisdrauma-
höllum Skandinava, í bili að minnsta
kosti, og þó þjóðir heims viti ekki af
því, standa þær í þakkarskuld við
hannfyrirvikið.