Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.1985, Blaðsíða 25

25
Blaöiö er rekið eins og hersveit og skip-
anir ganga ákveöna boðleið frá yfir-
mönnum til undirmanna. Aöstoöarrit-
stjórar Caves vita að þaö er auðveld-
ara að samsinna honum heldur en aö
setja fram eigin skoöanir. Tákn valds
hans er kalltækiö á skrifboröi hans og
þegar hann fer burt af blaðinu er tækiö
afhent næstráöanda hans viö hátíðlega
athöfn. Tæki þetta er tengt inn á skrif-
stofur æðstu undirmanna Cave og
„þegar ljósið blikkar er eins gott að
vera fljótur á fætur”, segir einn frétta-
stjóranna.
Þegar Cave er ekki í vinnunni sýnir
hann á sér aðra hliö. Þá finnst honum
ekkert skemmtilegra en sitja innan um
blaöamenn og segja sögur frá því í þá
góöu gömlu daga þegar hann var rit-
stjórnarfulltrúi viö Sports Illustrated.
I fríum fer hann aö veiða lax í ám Skot-
lands og á sumrin felur hann sig í skóg-
unum í Maine meö þykkan bókastafla.
Svo þegar fríinu lýkur og hann stígur
inn á skrifstofur Time verður hann aft-
ur ógurlega einbeittur og vinnusamur
ritstjóri og fer stundum ekki heim til
sín fyrr en fariö er aö lýsa af degi.
Hann gengur þögull og hugsandi um
gangana og kastar aldrei kveðju á
neinn.
„Hann vill vera bestur"
Sjálfur kallar Cave sig „tímarits-
hönnuð”, tæknimann. Á fimmtudögum
og föstudögum er mest aö gera hjá
Time en þá er blaöið sett saman. Cave
er þá öllum stundum í fundaherberg-
inu (á hurðinni stendur: „Cave’s
Chaos”) og starir á síöur og myndir
þar til augun ætla út úr höfðinu á hon-
um. Ætti aö setja grein um páfann í
„Fólk” dálkinn? Eða er þaö lítillækk-
andi fyrir trúarleiötogann? Ætti
„Heimurinn” að byrja á grein um
Thatcher eöa CIA? Viröist Robert Red-
ford vera einfættur á þessari mynd?
Og ekki má gleyma auglýsingunum.
Þessa auglýsingu fiá olíufélagi verður
aö flytja því hún hefur lent beint á móti
grein um olíuvinnslu. Þegar allt geng-
ur aö óskum læðist alltaf sá grunur aö
Cave aö nú sé eitthvaö aö. Nicaragua
muni springa í loft upp yfir helgina eöa
Gaddafí muni lýsa yfir stríöi á hendur
einhverjum og á síðustu stundu verði
að rífa blaöiö allt í sundur. Seint á
föstudagskvöldi, þegar allir eru aö
verða viti sínu fjær, styttir Cave grein
til þess aö hún falli aö útliti tiltekinnar
síöu. „Allar þær fréttir sem passa
prentum við,” segir hann.
„Ray vill vera bestur,” segir Stefan
Kanfer, yfirmaður „innblaösins”, en
þar birtist allt sem ekki fellur undir
innlendar eöa erlendar fréttir og efna-
hagsmál. „Hann er sonarsonur hers-
höföingja og hann vill stjóma bestu
herdeildinni í hernum.”
„Blaðamennska er köllun"
Ray Cave byrjaði smátt. Fyrsta
starf hans var aö sjá um dagbókina á
litlu þorpsblaði en þegar hann var tutt-
ugu og eins árs var hann kallaður í her-
inn og þjónaöi í gagnnjósnaradeildum
hersins í Japan og Kóreu. „Þaö var ná-
kvæmlega eins og blaðamennska,”
segir Cave. „Maöur þreifar fyrir sér,
vegur og metur manneskjur og þaö
sem rekur þær áfram, safnar upplýs-
ingum, skilur sannleikann frá blekk-
ingunum.”
Hann lítur á blaðamennsku sem köll-
un. „Blaðamenn vilja breyta heimin-
um til hins betra,” fullyrðir hann.
„Þess vegna leggja þeir út á þessa
braut.” Eftií?að hann losnaöi úr hern-
um fékk hann vinnu við Baltimore
Evening Sun, fyrst sem lögreglufrétta-
ritari, síðan fréttaskrifari, þá rann-
sóknarblaöamaöur og loks aöstoöarrit-
stjóri Borgarfrétta. Þá bauð Sports
Illustrated honum starf í New York.
„Þegar hann kom á blaðið vissi hann
ekkert um íþróttir, þekkti ekki körfu-
bolta frá íshokkí. En hann hefur þaö
sem til þarf,” segir Frank Deford.
Cave var ekki lengi að átta sig á því aö
hann vildi komast í skipuleggjanda-
stööu. „Eg ímyndaði mér aldrei að ég
væri sérlega góður penni,” segir Cave.
Cave var í 17 ár hjá Sports Illustrat-
ed og fékk oröstír fyrir að vera harður í
horn að taka og afar metnaðargjarn.
„Ray vildi hafa allt á hreinu,” segir
Mark Mulvoy, sem nú er ritstjóri
Sports Illustrated. „Þegar hann átti að
sjá um fréttaflutning af hnefaleika-
keppni í Las Vegas lét hann útbúa 25
síöna upplýsingarit fyrir okkur blaða-
mennina og það fylgdu kort með. Hann
sýndi okkur leiöina að herberginu þar
sem hann sjálfur sat og skrifaöi, bjó til
tímatöflu þar sem allt var fyrirfram
ákveöiö — 12 mínútum eftir aö þetta
gerist, þá ferö þú þangað. Þaö var eng-
in leið aö klúöra þessu. Kortið sýndi
meira að segja leiðina á klósettiö.”
Ritstjóri 1 óþökk
starfsfólksins
1974 keppti Cave um aö veröa rit-
stjóri Sports Illustrated en tapaði.
Tveimur árum síöar flutti hann yfir á
Time sem aðstoðarritstjóri og 1977 lét
hann aö sér kveöa í keppninni um rit-
stjórastólinn. Hedley Donovan, sem þá
var aöalritstjóri yfir öllu Time Inc.-
veldinu, var aö láta af störfum og
Henry Grunwald, ritstjóri Time, var
sjálfsagöur eftirmaöur hans. Flestir
gerðu ráö fyrir því aö Jason McManus,
einn af vinsælustu og hæfileikaríkustu
ritstjórnarfulltrúum Time, tæki viö rit-
stjórastarfinu. Starfsfólkiö á blaöinu
vildi hann og engan annan. I staðinn
kaus Donovan Ray Cave með sam-
þykki Grunwalds. Þegar hann tók við
starfinu var andrúmsloftið vægast
sagtkuldalegt.
Cave hafði veriö ritstjóri Time í
rúmt ár þegar fréttir bárust af blóö-
baðinu í Jonestown þegar heill trúar-
flokkur framdi sjálfsmorð aö boöi leið-
toga flokksins. Þetta var ótrúlegt mál
og Ed Kosner, þáverandi ritstjóri
Newsweek, gerði sér undireins grein
fyrir fréttagildinu. Newsweek sendi
heila herdeild blaöamanna og ljós-
myndara suöur til Guyana en á Time
sýndi Ray Cave málinu lítinn áhuga.
Þetta var í Þakkargjöröarvikunni.
Blaöið yrði seint á feröinni, það þyrfti
að borga prenturunum yfirvinnu og
bónus. Jonestown var bara Ijótur lítiU
atburöur, hugsaöi Cave. Svolítili hópur
af dauðu fólki var ekki endilega for-
síöuefni. Auk þess var Cave þegar
kominn meö forsíöuefni á næsta
eintak: Prúöuleikarana.
Uppreisn gegn fréttamati
ritstjórans
Það varö allt vitlaust á Time. Frétta-
stjórarnir gengu berserksgang; sögöu
hverjum sem heyra vildi aö Cave hefði
ekki fréttanef og þetta hefðist upp úr
því aö ráöa utanaðkomandi mann til
blaösins; einhvern aula frá Sports Ulu-
strated sem gæti ekki neitt nema hugs-
að í mvndum. Um miðja vikuna var
oröiö ljóst hversu hryllilegt blóöbaðið í
Jonestown var í raim og veru og bar-
smiðarnar á dyr Caves fóru harönandi.
Á Time bera menn virðingu fyrir yfir-
mönnum sínum og slíkar barsmíðar
eru nánast einsdæmi. Aö lokum lét
Cave undan. Prúöu leikara forsíöunni
var fleygt en Time haföi misst af lest-
inni. Það var með of fáa fréttamenn á
staönum og þeir náöu ekki að safna
efni um alla fleti málsins. Time var
ekki meö nema níu síöur um
Jonestown. Newsweek var meö 26.
„Þeir fóru yfir strikið,” segir frétta-
stjóri á Time. „26 síöur eru ragnarök.”
Dómgreind Caves hefur máske verið
gloppótt þegar hann hóf störf en hann
hefur hins vegar haft lag á aö selja
blaöið. Á þeim sjö árum sem liðin eru
síðan hann tók við blaöinu hefur þrí-
vegis veriö skipt um ritstjóra hjá
keppinautinum Newsweek. Time er
betur statt fjárhagslega en nokkru
sinni fyrr. Cave hefur líka séö um út-
gáfu á f jórum af sex mest seldu eintök-
um Time síðan 1960. Þegar útgefand-
inn heimtaði aö hann yröi meö góð for-
síðuefni næstu tvær vikurnar til aö
vega upp á móti tveimur útdráttum úr
endurminningum H.R. Haldemans
sem Newsweek ætlaði aö birta lagöi
Cave höfuöið í bleyti. Lausnin var ann-
ars vegar forsíöa með fyrirsætunni
Cheryl Tiegs, hins vegar forsíöa meö
Múhameö Ali sem þá haföi nýlega
tapað heimsmeistarakeppni í hnefa-
leikum fyrir Leon Spinks. Tiegs-for-
síðan varö númer 6 á metsölulista
TIME og Ali náði inn á Topp 15.
„Ray er fyrirtaks loftvog á miöstéttir
Ameríku,” segir einn blaðamanna
TIME. „Hann veit hvað þetta fólk er
aö hugsa og hvað það vill vita.”
Forsíðuefni um rjómaís
Cave hefur beitt sér fyrir mörgum
svokölluöum „mjúkum” efnum sem
skilgreina alls konar áhugamál
bandarisku þjóöarinnar. Nefna má
Ketti, Kólesteról, Bakverki, Nýju
barnabylgjuna, Rjómaís o.s.frv. Þess-
ar forsíður eru umdeildar inni á rit-
stjórnarskrifstofum Time. Áöur en
hann kom til sögunnar haföi tímaritiö
fariö afar varlega í aö f jalla um slík fé-
lagsleg áhugamál. 1965 birtist fyrsta
forsíðan um rokktónlist, tíu árum eftir
aö hún kom upp á yfirborðiö. Kynlíf
náöi á forsíðu Time 1964 en Bítlarnir
máttu bíöa til 1967. Næstum öll
„mjúku” efnin sem Time setti á for-
síðu snertu hátíðleg þjóðfélagsmál: Er
guð dauöur? Pillan. Hippar. Kynlífs-
byltingin. Ameríka kólnar. Er guö að
lifna viö?
Nú þegar Ray Cave lætur setja á
blaðiö forsíðu tun rjómaís þykir
mörgum gamalreyndum TIME
mönnum aö blaöið hafi sett niður. Sum
af þessum efnum eru ansi yfirborös-
kennd. Rjómaísinn var í raun og veru
þunnur. Forsíöugrein um Michael
Jackson gerði litið til þess aö skýra
hvers vegna þessi barnalegi og einfaldi
söngvari hefði náö slíkum vinsældum
sem raun bar vitni. Og, segja menn,
þessi efni eru góð og gild fyrir tímarit
um almenn áhugamál fólks en hvað
koma þau fréttariti viö?
„Þetta eru fréttir,” svarar Cave.
„Fréttir eru þaö sem vekur áhuga og
snertir samfélagiö sem við lifum í.
Þetta veltur á því hversu þrönga
skilgreiningu maöur styðst viö.”
„Við reynum að vera
sanngjarnir"
Og yfir öllu þessu vakir Henry Grun-
wald. Hann fylgist grannt meö því sem
TIME tekur sér fyrir hendur og gætir
aö því að blaðið haldist á réttri linu. Sú
lína er lína Repúblikanaflokksins og
haukanna. Blaöiö styöur stórfyrirtæki
og er alltaf vakandi fyrir kommúnista-
hættunni. „Við reynum að vera sann-
gjarnir,” segir Grunwald. „Ég lít á
mig sem miðjumann þegar á heildina
er litið. Eg er haukur á sumum sviöum
og ef menn vilja kalla mig hauk þá er
það í lagi mín vegna. ”
Þó þeir Grunwald og Cave séu af-
skaplega ólíkir menn fer ágætlega á
meö þeim og þeir bæta hvor annan
upp. „Henry hugsar um þaö sem fólk
ætti að vita; Ray um þaö sem fólk vill
vita,” segir ritstjómarfulltrúi einn hjá
TIME. „Þegar CIA lagöi tundurdufl í
hafnir Nicaragua heimtaöi Ray
rammagrein um þaö hvemig maöur
leggur tundurdufl í hafnir. Hann vildi
fá aö vita um tæknilegu atriöin,
hvernig fariö er aö þessu. Henry
myndi aldrei spyrja um slíkt. Hann
hefur áhyggjur af alþjóðalögum og því
hvort eitt land hafi rétt til að gera
þetta. Hann vildi nokkrar málsgreinar
um CIA og þaö hvernig hlutverk leyni-
þjónustunnar hefur breyst síðustu 20
árin.”
Hörð frá Newsweek
Krossferöaandinn sem ríkti á TIME
á dögum Henry Luce var aö hluta
bældur niöur af Henry Grunwald. Skrif
TIME um Víetnamstríðið voru síðustu
leifar þjónkunar blaðsins viö ríkis-
stjórnina; þau voru oft eins og frétta-
tilkynningar frá Pentagon. Þeir
Grunwald og Donovan breyttu til og
það vakti athygli að skrif TIME um
Watergate-hneykslið voru fyrirmynd-
ar blaöamennska. Cave fylgdi síðan
fordæmi Newsweek og lagði af þann sið
aö blaöiö talaöi sjálft til lesenda og
setti fram skoðanir. Hann réö marga
nýja menn til starfa, flutti aðra til og
gaf þeim frjálsar hendur við sérstök
verkefni. Japan. Böm stríösins. Fang-
elsi. Hjá keppinautnum Newsweek
gera menn gys aö TIME fyrir sjálf-
birgingshátt og yfirlæti en er bæöi
blöðin skarta sama forsíðuefninu selst
TIME alltaf betur en Newsweek.
Blaöamenn Newsweek eru yfirleitt
yngri og frískari en TIME-menn en
þeir eiga þaö líka til aö skjóta yfir
markiö. Þeir drápu Brésnév löngu
áður en gamli jaxiinn var reiöubúinn
til brottfarar.
Newsweek höfðar til yngri og frjáls-
lyndari lesendahóps en TIME sem
þrátt fyrir frjálslegra yfirbragö fylgir
opinberri línu yfirleitt nokkuð
dyggilega. Þaö hefur líka gefist vel.
TIME hefur 56—60% markaöarins og
menn þar hafa reiknaö út aö síðan
Cave tók viö hafi Newsweek ekki selst
meira en TIME nema 21 sinni. Sjálfir
nefna Newsweek-menn töluna 38
sinnum en þaö er heldur ekki há tala á
sjö árum. Sala Newsweek er hins veg-
ar á uppleiö og blaðið fékk fleiri
auglýsingar en TIME fyrstu sex
mánuöi ársins 1984.
Verður Cave eftirmaður
aðalritstjórans?
Richard Smith er núverandi ritstjóri
Newsweek og hefur gegnt starfi í rúmt
ár. Hann er staðráðinn í aö ná
keppinauti sínum og jafnvel fara fram
úr honum og neytir til þess allra
bragöa. Þegar þeir Mondale og
Reagan háðu fyrri kappræöu sína í
sjónvarpi síðastliðið haust frestaöi
Smith útkomu Newsweek svo blaðið
gæti birt mat sitt á úrslitunum 30
stundum eftir að hún var háð. I seinni
kappræðunni fylgdi TIME þessu for-
dæmi en Cave var ekki skemmt. Hann
taldi svona lagað ekki sæmandi frétta-
riti.
Þeir Cave og Smith hittust fyrst í
Moskvu fyrir þremur árum af tilviljun.
Smith stjórnaði þá alþjóðadeild News-
week og Cave haföi veriö hvattur til aö
efla alþjóöadeild TIME.
„Svo þú ert náunginn sem hefur
veriö aö pirra okkur þessi ósköp að
undanförnu,” sagði Cave og Smith
vonast til þess að geta valdið honum
enn meiri vandræðum á næstunni. En
hann hefur e.t.v. ekki langan tíma til
viðbótar. Cave hefur sem fyrr segir
veriö ritstjóri TIME í sjö ár og sam-
kvæmt reynslunni er þaö hér um bil sá
timi sem þaö tekur ritstjóra blaðsins
aö þurrausa sig. Nú þegar er farið aö
hvísiast á um hugsanlegan eftirmann
hans. Henry Grunwald ætlar á
eftirlaun eftir örfá ár og þá mun meiri
háttar uppstokkun fylgja í kjölfariö.
Enginn veit hver verður arftaki
Grunwalds. Jason MacManus, sem
tapaöi keppninni um ritstjórastólinn
1977 og er nú framkvæmdastjóri Time
Inc., kemur sterklega til greina. Ray
Cavelíka.
En hvaö svo sem gerist er öruggt aö
Cave flyst upp á við í valdapýramída
Time Incorporated. Aöferðir hans eru
sannlega ekki aðferðir Henry Luce en
þærduga. Endursagtogþýtt:-IJ.