Dagblaðið Vísir - DV - 02.08.1985, Blaðsíða 12

12
DV. FÖSTUDAGUR2. AGUST1985.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurogútgáfustiöri: SVEINN R. EYJÓLFSSON. j
Framkvæmdastjóriog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM. |
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLLSTEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686411. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla,áskriftir, smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI II. Sl’MI 27022. ,
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf.,
Áskriftarverö á mánuði 360 kr. Verö í lausasölu 35 kr.
Helgarblaö40kr.
Sess verzlunarinnar
Frídagur verzlunarmanna fer í hönd. Flestir munu
væntanlega leggja land undir fót, hvaö sem veðurspá-
menn segja, og skoða íslenzka náttúrufegurð. Einhver
minnihluti mun verða sjálfum sér til skammar eins og
venjulega. Frídagur verzlunarmanna hefur orðið
almennur frídagur og verður talinn nauðsynleg upplyft-
ing frá amstri hversdagsins. Menn taka þessu fríi eins og
sjálfsögðum hlut. En þó má í tengslum við þessa helgi
minnast þess, að ekki eru allir landsmenn sammála um
gildi verzlunarinnar. Gjarnan tala stjórnmálamenn og
fleiri um „höfuðatvinnuvegi” og eiga þar við sjávarút-
veg, sem réttmætt er, en oft einnig um landbúnað, sem er
harla kynlegt nú á tímum. Jafnvel iðnaðurinn á í vök að
verjast gagnvart þessum fyrrum höfuðatvinnugreinum.
Hvað þá verzlunin. Ekki þarf lengi að leita í fjölmiðlum
til að finna hin gömlu slagorð um „óþarfa milliliði”, eða
jafnvel kenningar um, að verzlunin sé „afæta” í ein-
hverjum mæli.
Þetta er mikill misskilningur.
„Verzlunin er undirrót til velmegunar lands og lýös,
þegar hún er frjáls,” sagði Jón Sigurðsson. Þau orð eru
sígild. Menn skyldu taka eftir áherzlunni á frelsið, sem
gildir einnig nú á tímum, þótt um annars konar frelsi ræði
en þá.
Enn ræða menn á stundum um „framleiðslugreinar”
og „verzlun” sem einhvers konar andstæður. En verzlun
er einnig „framleiðsla” ekki síður en hinar greinarnar.
Hún á að auka verðgildi afurðanna. Hún tengir saman
greinar. Viðskipti og þjónusta hafa orðið æ mikilvægari
þáttur í nútímaþjóðfélagi. Með vaxandi samkeppni vex
þjónustan við neytendur. Því væri vel, að stjórnmála-
menn gerðu greinum jafnt undir höfði. Vel væri, að
þróunin yrði örari í þá átt, að Svavar Gestsson og
kumpánar hans í Alþýðubandalaginu teldu sig ekki höfða
til stórs hóps með „afætutali”.
Vissulega eru margir annmarkar í verzlunarrekstri eins
og öðrum greinum. Brýn þörf er á að auka samkeppnina.
Sumt af því gerist með bættum samgöngum. Vörur
verzlunar í einhverju kauptúni eiga í meiri samkeppni en
fyrr við vörur annarrar verzlunar í öðru plássi. Stór-
markaðir rísa. Tilhneigingin verður, að vöruverð lækkar
að tiltölu, þegar fleiri verzlanir eru byggðar. Kaup-
maðurinn á horninu gegnir áfram mikilvægu hlutverki
vegna nálægðar við neytandann. En hann verður að taka
þátt í samkeppniskerfinu. Þannig hefur margt verið til
bóta í verzlun og viðskiptum, sem hefur dregið úr hinum
rótgróna áróðri um „óþarfa milliliði”.
En lítum aftur á frelsið. Hvaða skilyrði þarf að uppfylla
til þess að neytandinn fái hámarksþjónustu á sem lægstu
verði?
Verðlagshöftin eru í sjálfu sér af hinu illa. Þau geta
aðeins réttlætzt sem nauðvöm í þeim tilvikum, að sam-
keppnier ónóg.
Allir þekkja nú orðið, hvernig rökstutt hefur verið, að
ákvæði um hámarksálagningu geta leitt til óhagstæðra
innkaupa innflytjandans. Hann kaupir sem dýrast inn, til
þess að fá sem mesta álagningu. Á sama hátt á ekki að
setja skorður á verð, þar sem samkeppni er nóg, eins og
víðast er hér til dæmis í matvöru. Núverandi stjómvöld
hafa aukið frelsið, og reynslan að jafnaði verið neytend-
um til hagsbóta, eins og tölur sanna. Þróunin er þannig í
rétta átt, og jafnframt verður líklegra, að verzlunin hljóti
þann sess, sem henni ber.
HaukurHelgason.
ÚTILEGUMENN
NÚTÍMANS
Hann sá mig í dyrunum, heilsaði
með stuttri, vandræðalegri handar-
sveiflu, brosti stirðlega og benti mér
að setjast. Sem ég dró út stólinn, tók
ég eftir því að það var eitthvað
skrýtiö við hann, en ég gat engan
veginn komið því fyrir mig hvað þaö
var sem hafði breyst. Eg starði svo
lengi og ákaflega á hann að hann fór
hjá sér og fann ekki annað til en að
spyrja hvernig ég hefði það?
— Fínt, en þú?
— Ágætt, bara bærilegt, get ekki
kvartað, svaraði hann og brosti.
Skyndilega og fyrirvaralaust datt
brosið af honum og hann fór að klóra
sér á hægri kinninni með vinstri
hendi. Síðan lagði hann bollann frá
sér og fór að klóra vinstri kinnina
með hægri hendinni.
Eg starði á hann en varð þó ekki
opinmynntur fyrr en hann fór ao aka
sér í stólnum. Kláöinn var greinilega
kominn í bakiö líka. Eg vonaði fyrir
hans hönd aö kláðinn færðist ekki
frekar út því næst yrði hann að nota
fæturna og óvíst hvernig því yrði
tekið af þjónustuliðinu.
Skyndilega hætti hann að aka sér
og sat grafkyrr í stólnum. Með hægri
hendi á vinstri kinn og vinstri hendi á
hægri kinn sat hann eins og
marmarastytta. Síðan dró hann
fingurna úr andlitinu, með hægu en
nánast ofurmannlegu átaki, lagði
hendurnar á borðröndina og stundi
ofurlágt og hjartaskerandi.
Nú sá ég auðvitað hvað það var
sem haföi breyst svo mjög við mann-
inn. Hann var útitekinn, svo ekki sé
meira sagt. Hátt og hvelft enniö, sem
venjulega var svo hvítt að lýsti af því
í myrkri, var nú roöaslegiö og sæl-
legt. Hendurnar, sem áður höfðu að-
eins sést litaöar nikótíngular en að
öðru leyti ómarkaðar af lífsins
átökum, voru nú ljósbrúnar,.plástrar
á vísifingri hægri handar og handar-
baki vinstri handar, auk þess sem
sjá mátti nokkrar rispur sem ekki
höfðu verið taldar plásturs virði.
— Hvað kom fyrir, spurði ég, og
ég skal ekki leyna því að í rödd minni
mátti greina sterkan samúðartón.
— Útilega!
Eg hristi höfuðið og gretti mig: —
Hvernig í ósköpunum datt þér í
hug....?
Ólafur B. Guðnason
— Ekki ég! Það var ekki ég, skal
égsegja þér!
— Mér datt það heldur ekki í hug.
En hvernig datt þér í hug að sam-
þykkja...?
— Mágur minn! Hann fór og
keypti sér stærsta hústjald í heimi,
þessi.... þessi auli! Svo fór hann að
hræra í konunni minni og stráknum
þangað til ég átti engra kosta völ;
útilega með máginum og öllu stóðinu
hans eöa stríösástand á heimilinu
framundir áramót.
Hann hnipraði sig saman í
stólnum eins og dæmdur maður og
byr jaöi að klóra vinstra handarbakiö
hægt, en herti á sér eftir því sem leið
á frásögnina.
— Ferðin sjálf var auövitaö hel-
víti. Steikjandi hiti og ólíft í bílnum.
Sjoppur á tíu kílómetra fresti og
stoppaö í hverri einustu, kók og
prins, eða kók og pulsa, eða kók og
hamborgari. Ég verð með brjóst-
sviða í mánuö!
Svo komum við á tjaldstæði og þá
tók ekki betra við. Mágurinn sá tvö
tjöld þar og sagöist ekki fara í úti-
legu til þess aö vera innan um
milljón manns. Svo hann hljóp upp á
næsta fjall, sem er þúsund metra yfir
sjávarmáli, og kom hlaupandi niður
og sagði aö þar væri fínn staður. Svo
við uröum að bera allt draslið upp á
f jallið, því bílarnir komust ekki. Og
það var heil búslóð með! Hústjaldiö
var eins og einingahús! Eldunar-
græjurnar hefðu dugaö í sæmilegt
veitingahús og gaskútarnir voru al-
gert morð! Svo voru þau með hús-
gögn! I fúlustu alvöru! Ég er ekki
útilegumaður í eðli minu en af því
sem ég hef lesið, hef ég myndað mér
þá skoðun að fólk fari í útilegur til
þess að komast nær náttúrunni, lifa
einföldu og erfiðu lífi í nokkra daga!
Það var svo sem nógu erfitt! En það
var ekki einfalt, og þau höfðu svo
mikið af tækjum með sér að við
vorum algerlega einangruö frá
náttúrunni.
Hann þagnaöi andartak og horfði
út í loftið en hallaði sér svo fram á
borðið: — Þegar við vorum búin að
bera allt upp á fjalliö og koma
tjaldinu upp og öllu á sinn stað, var
kominn tími til að elda mat. Þá kom í
ljós að það vantaði vatn og auövitað
ekki hægt aö nota yfirborðsvatn! Svo
við fórum niður aftur með tvo tíu
lítra brúsa og fylltum þá af vatni úr
krananum á tjaldstæöinu. Það fór öll
helgin í vatnsburð hjá okkur! Þegar
strákurinn minn vildi fara upp á eitt-
hvert'fjall þama nærri, var honum
tilkynnt aö það væru allir of þreyttir
og svo lágum við utan viö tjaldið alla
daga og inni í því um nætur.
Hann var hugsi á svip: — Viö
heíðum getað gert þetta í garöinum
heima, sólbrunnið jafnmikið með
helmingi minni fyrirhöfn. Þegar ég
benti máginum á það varð hann
hneykslaður og sagði að útilegur
endumæröu mann! Hann lagðist í
rúmið þegar við komum í bæinn, og
erþarenn....