Dagblaðið Vísir - DV - 30.08.1985, Blaðsíða 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 30. ÁGUST1985.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Herforingjar löngum við
stjómvölinn í Nígeríu
Á þeim 25 árum sem liðin eru frá því
Nígería fékk sjálfstæði frá Bretum
hafa herforingjar farið með völdin í 15
ár. Eftir að Buhari hershöfðingja og
stjóm hans var vikið frá völdum í
hallarbyltingu á þriðjudag halda her-
foringjar enn um stjómvölinn í Lagos.
Landsmenn virtust almennt fagna
stjómarskiptum í Nígeríu á gamlárs-
dag 1983 þegar Buhari komst til valda.
Efnahagsástandiö var hörmulegt og
stjómsýsla mestöll í molum. I fyrstu
bundu menn miklar vonir við nýja
ríkisstjóm Buharis og víðtæka efna-
hagsáætlun er stjóm hans ætlaði að
hrinda í framkvæmd.
Buhari og ríkisstjóm hans tókst ekki
sem skyldi að fást við efnahagsvand-
ann. Menn eru ekki á eitt sáttir um or-
sakir þess. Spiilingarvefur í stjórnsýsl-
unni innanlands var ekki upprættur og
fáguðum loforðum um allsherjar-
endurskipulagningu efnahags- og at-
vinnumála var aldrei hrundið í fram-
kvæmd af neinni alvöru.
Utanaðkomandi þættir urðu ekki
heldur tii að kynda undir framfarir í
efnahagsmálum. Olían, aðaltekjulind
Nígeríumanna, hélt áfram að falla í
verði. Illa gekk að auka erlendar f jár-
festingar í landinu, erlend skuldabyrði
jókst tilmuna.
Hallarbyltingin á þriöjudag byggir að
mestu á sömu óánægjunni með stjómar-
hætti og fleytti Buhari til valda fyrir rúmu
einu og hálfu ári.
Nokkrar staöreyndir
um Nígeríu:
Ibúafjöldi: Samkvæmt síðasta al-
menna manntali frá 1963 er íbúa-
fjöldinn í kringum 90 milljónir.
Landsvæöi: 924,625 ferkílómetrar
lands.
Nígería á landamæri með Benín í
vestri, Níger í norðri, Chad í norð-
austri og Kamerún í austri.
Höfuðborg: Lagos, íbúar um þrjár
milijónir.
Herstyricur: 120 þúsund manna
landher vopnaður Scorpíon og T-55
skriðdrekum. 4 þúsund manna sjóher,
hefur yfir aö ráða tveim smáum frei-
gátum, fjórum korvettum og 14 öðrum
smærri eftirlitsskipum. 9 þúsund
manna flugher. Hefur yfir að ráða átta
breskum Jagúarorrustuþotum, tólf
Aífaþotum og 18 Mig 21 sovésksmíðuöum
orrustuþotum.
Efnahagur: Þjóðarframleiðsla
Nígeríumanna árið 1982 var ríflega 71
milljarður dollara. Þjóðartekjur á
mann um 860 dollarar. Opinberlega
hefur verðbólgan verið talin um 40
prósent á ársgrundvelli en bankamenn
í Lagos eru sammáia um að sú tala sé
mun hærri. Erlendar skuldir Nígeríu
nema um 15 milijörðum dollara.
Nígeríumenn hafa aö undanförnu
barist fyrir 2,5 milljarða dollara láni
frá alþjóðagjaldeyrissjóönum en geng-
ið heldur brösuglega því stjómin í
Lagos hefur ekki viljað samþykkja
skilyrði sjóösins um afnám inn-
flutningshafta, gengisfellingu gjald-
miðilsins, naira, og afturhvarf frá
niðurgreiðslu á olíu.
Stutt sögulegt yfirlit:
Sambandsríkið Nígería fékk sjálf-
stæði frá Bretum þann 1. október 1960.
Jafnframt gerðist landið aðildarríki í
breska samveldinu. Árið 1963 var
komið á fót sambandslýðveldi í
Nígeríu. I Nígeríu eru yfir 250
mismunandi ættflokkar og hafa erjur á
milli þeirra sett sterkan svip á sögu
landsins.
Aðalættbálkar og helstu keppinautar
um stjórnvölinn í Lagos eru þrír.
Hausa-Fulani í norðurhlutanum, að
meirihluta múhameðstrúarmenn.
Yorubamenn í vestri, bæði kristnir og
múslimar og hinir kristnu Ibomenn í
austurhluta landsins. Borgarastríð var
háð í landinu frá 1967—1970 er olli
miklum hörmungum fyrir landsmenn.
Gífurleg hungursneyð ríkti og
allsherjar örbirgð. Ibomenn stofnsettu
sitt eigið ríki, Bíafra, en undir forsæti
Ojukwu liðþjálfa. Her sambands-
stjómarinnar í Lagos, undir stjórn
Gowons hershöfðingja, vann sigur eftir
harðvítuga baráttu. Ibomenn voru ger-
sigraðir.
I kjölfar stríðsins voru gerðar
miklar breytingar á stjórnkerfi
Nígeríu. Landinu var skipt í 19 ríki auk
þess sem herforingjastjórn Gowons
leysti upp þingið og felldi úr gildi mest-
an hluta stjómarskrárinnar.
Árið 1979 var boöað til almennra
þingkosninga í landinu og fór Shagari,
leiðtogi Þjóöarflokksins, með mikinn
sigur af hólmi. Shagari var kosinn
forseti landsins í kjölfar kosninga-
sigursins. Samhiiða lækkandi
olíuverði og óhagstæðri gengisþróun
versnaði efnahagsástand til muna áriö
1982. Spilling og glæpir jukust mikið.
Shagari forseti brá á það ráð að draga
úr atvinnuleysi á meðal Nígeríumanna
með því að vísa úr landi yfir 2
milljónum ólöglegra farandverka-
manna frá nágrannaríkjum Nígeríu í
Vestur-Afríku. Aðgerðir Shagaris ollu
mikilli ólgu innanlands sem utan. 1
þingkosningum árið 1983 var Shagari
endurkosinn forseti en olli miklum
kosningaóeirðum í vesturhluta
landsins. Mikil óánægja var með fram-
kvæmd kosninganna og ekki var Shag-
ari vinsælli.
Herforingjar ásökuðu hann um
víðtækt kosningasvindl auk þess sem
honum var kennt um síversnandi
efnahagsástand. Á gamlársdag var
Shagari steypt og Buhari hafinn til
vegs og virðingar.
Mikili órói fylgdi embættistöku
Buharis. Áhrif múslimanna í
noröausturhluta landsins jukust og
lögreglan hóf fjöldahandtökur fyrr-
verandi embættismanna er sakaðir
voru um embættisafglöp og spillingu í
starfi. Stjórnin bannaöi alla stjórn-
málastarfsemi og í síðasta mánuði var
hún harðlega gagnrýnd fyrir að kæfa í
fæðingu alla gagnrýni á efnahags-
stefnuna er skotiö hafði upp kollinum í
nígerískum f jölmiölum.
Áfram jókst ólgan undir niðri og á
þriðjudaginn tóku herforingjar sig til
undir forystu Babangida hers-
höföingja og steyptu Buhari af stóli í
hallarbyltingu þar sem engu blóði var
úthellt.
I
Babangida:
• Buhari er núna sennilega i varðhaldi hins nýja forseta.
hugdjarfur ogvin-
sæll herforingi
Meðal nígerískra hermanna stafar
viss ljómi af nafni Ibrahims
Babangida, hins nýja herstjóra og for-
seta Nígeríu. Babangida hefur á sér
ímynd ódauðleika meðal hermanna
eftir að hann afvopnaöi hóp uppreisn-
armanna einn síns liðs.
Það var 13. febrúar árið 1976. Þá
voru sex mánuöir liönir síðan hinn vin-
sæli herforingi Murtala Mohamed
hafði hrifsaö völdin frá Yakubu Gowon
hershöfðingja.
Uppreisnarmenn höfðu myrt
Murtala. En þeir voru í minnihluta og
byltingartilraunin mistókst þegar
stuðningsmenn Murtala snerust af
fullu afli gegn þeim. Síðasta vígi upp-
reisnarmanna var útvarpsstöð ríkisút-
varps Nígeríu í Lagos.
Babangida, sem var náinn aðstoðar-
maður Murtala, gekk einn og óvopnað-
ur inn í útvarpsstöðina. Hann taldi þá á
að gefast upp. Það gerðu þeir. Síðan þá
hefur Babangida skipað sérstakan
heiðurssess í her Nígeríu. Enga her-
stjórn hefur verið hægt að mynda án
fulltingis hans.
Það var Babangida sem lagöi á ráöin
um byltinguna á gamlársdag 1983. Sú
bylting batt enda á fjögurra ára til-
raun með borgaralegt stjórnarfar. 125
ára sögu Nígeríu sem sjálfstæðs ríkis
hefur lítiö verið um borgáralegar
stjórnir.
En margir bundu vonir við stjórn
Shehu Shagaris. Hann hafði setið við
stjórnvölinn í fjögur ár þegar kosning-
ar voru haldnar í ágúst og september
1983.
Stjórnarandstaðan mótmælti kosn-
ingunum kröftuglega og sagði úrslitin
hafa veriö fölsuð.
Eftir kosningarnar feröaðist Baban-
gida um landið og undirbjó valdarániö,
að sögn heimiidarmanna.
Þessir sömu heimildarmenn segja
að Babangida hafi verið geysilega von-
svikinn þegar sambyltingarmenn hans
völdu Mohammed Buhari, sem var
ekki með í samsærinu, í forsetastól.
Babangida varð yfirmaður herráðsins,
í virðingarstiganum rétt fyrir neðan
Tunde Idiagbon hershöfðingja, aðal-
keppinaut sinn. Sem yfirmaöur her-
ráðsins var Babangida þriðji æðsti
maður samkvæmt metoröastiga hers-
ins.
Babangida er 42 ára gamall. Hann
hefur á sér þann orðstír að hann sé
harðskeyttur atvinnuhermaður. Eng-
inn á að vera jafnhugrakkur og hann.
Sagt er að hann feli járnvilja sinn með
alúðlegri framkomu. Hann tryggði sér
stuðning margra manna Murtala eftir
atburðinn í útvarpshúsinu.
Hann fæddist í Minna, sem er í Mið-
Noröur Nígerfylki. Þjálfun sína hlaut
hann við varnarmálaskóla Nígeríu í
Kadunaborg, sem er stjórnmálalegur
miðpunktur norðursins, þar sem aöal-
lega múslimar búa. Hann hlaut líka
þjálfun í Bretlandi.
Babangida er múslimi eins og flestir
leiðtoga Nígeríu síðan landiö hlaut
sjálfstæði frá Bretlandi árið 1960.
Helsti ókostur Babangida er hatur á
honum í hinum kristna austurhluta
Nígeríu eftir borgarastríöið blóöuga
árin 1967 til 1970. Þá reyndi Iboþjóð-
flokkurinn aö stofna sjáifstætt ríki í
Bíafra.
Iboþjóðflokkurinn, sem er einn af
hinum þremur stóru þjóöflokkum í
Nígeríu, sakar hann um að hafa átt
mestan þátt í flutningabanninu á
Bíafra sem leiddi til mikillar hungurs-
neyðar þar. Talið er að milljón manns
hafi farist á þeim tíma.
Umsjón:
Þórir Guðmundsson
og Hannes Heimisson