Dagblaðið Vísir - DV - 02.09.1985, Blaðsíða 14

1
14
mm Frjálst.óháð daqbiað ,
DV j
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÚRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND
JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI «86611.
Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI
27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: ÁRVAKUR HF„
Áskriftarverð á mánuði 400 kr.
Verð f lausasölu virka daga 40 kr.
Helgarblað 45 kr.
Naflaskoðun grænfriöunga
Athyglisverð sinnaskipti hafa orðið hjá talsmanni
grænfriðunga í Amsterdam, Lis Cedder.
Grænfriðungar höfðu ásamt öðrum útlendum friðunar-
samtökum staðið fyrir hótunarherferð gegn Islendingum
vegna fyrirhugaðra hvalveiöa í vísindaskyni á næsta ári.
Nú segir talsmaðurinn, að þetta hafi verið rangt.
Hún sagði í viðtali við DV fyrir helgina, að það hefðu
verið mistök af friðunarsamtökum að nefna þann mögu-
leika að beita Islendinga viðskiptaþvingunum. „Ég tel,
að þetta hafi verið nefnt of snemma,” sagði hún. Einnig
sagði hún, að það hefði veriö rangt að nefna viðskipta-
þvinganir í auglýsingum, sem friðunarsamtökin birtu í ís-
lenzkum dagblöðum.
Þessi talsmaður grænfriðunga át einnig ofan í sig þau
ummæli, að málstaður grænfriðunga í hvalveiðimálinu
njdi mikils stuðnings á íslandi. Hún sagði í útvarps-
viðtali, að slíkt væri fráleitt.
Þessi naflaskoðun grænfriðunga sýnir, að íslendingar
hafa tekið réttilega á móti áróðri þeirra. Grænfriðungar
skoða, hvað verði málstað þeirra til framdráttar, jafnt á
tslandi sem annars staðar. Líklega komust þeir að því,
þegar skip þeirra, Síríus, var hér, aö almenningsálitið á
íslandi er þeim andsnúið. Þeir urðu ekki varir við linkind
Islendinga þrátt fyrir áróðursstríðið.
Auðvitað þýðir þetta ekki, að grænfriðungar hafi lagt
árar í bát. Þeir munu jafnvel beita sér fyrir mótmælaað-
gerðum, þegar forseti ^lslands sækir heim Holland og
Spán í haust.
Grænfriðungar ráða öflugum samtökum. Ekki skyldi
gert lítið úr áhrifum þeirra. Styrkur þeirra í áróðursstríð-
inu óx við það, að skipi þeirra, Rainbow Warrior, var
sökkt með sprengju í Nýja-Sjálandi. Ætlunin var að and-
æfa gegn kjarnorkutilraunum Frakka á Kyrrahafi. Eins
og almenningi hér er kunnugt, liggur franska leyniþjón-
ustan enn undir grun vegna þessa tilræðis. Einn maður
fórst með skipinu. Hin handteknu í Nýja-Sjálandi eru tal-
in tengjast leyniþjónustu Frakka.
Við þetta hafa grænfriðungar hlotið stuðning víða um
heim, ekki síst í Bandaríkjunum.
Bandaríkjamenn bera almennt ekki hlýhug til Frakka.
Allt frá valdatíma De Gaulle hafa Frakkar farið sínar
eigin leiðir í hermálum og ekki fylgt Bandaríkjastjórn.
Við skyldum ekki vanmeta stöðu grænfriðunga eftir
þetta, fremur en þeir hafa gott af að vanmeta stöðu ts-
lendinga.
Grænfriðungar njóta einnig samúðar víða, vegna þess
að þeir fara sýnu skynsamlegar að ráði sínu en sum hin
herskárri samtök friðunarsinna.
Grænfriðungar eru sem sakleysingjar í samanburði við
þá villimenn, sem hingað komu á skipinu Sea Shepherd.
En jafnframt því sem við vanmetum grænfriðunga ekki
ber okkur í engu að láta bugast í afstöðu okkar.
1 röðum grænfriðunga eru margir, sem þar halda sig
æsingsins vegna. I þeirra hópi eru einnig aðrir, sem fyrst
og fremst hugsa til gróða af friðunarbaráttu.
Við megum ekki láta æsingamenn umhverfa stefnu
okkar í neinum málum. Við megum ekki sýna bilbug á
okkur, þótt æstir unglingar í Bandaríkjunum, Spáni eða
Hollandi veifi kröfuspjöldum með slagorðum.
Naflaskoðun grænfriðunga nú ætti aö efla okkur, því að
hún sýnir, að við höfum verið á réttri braut.
HaukurHelgason.
I HaítíMB't ‘íMkJ .X HUDAQtmAM ,Vtl
DV. MÁNUDAGUR 2. SEPTEMBER1985.
DAGVISTAR-
HEIMIU SEM
HAGSTJÓRN-
ARTÆKI
Þaö stefnir óöfluga í þá átt aö dag-
vistarheimili séu ljóst sem leynt not-
uö sem hagstjórnartæki. Það er
erfitt að kyngja því aö þjóö eins og
Islendingar, sem eru taldir langt
komnir aö byggja upp og þróa
með sér félagslega samneyslu og
samhjálp, skuli leggjast svo lágt sem
raun ber vitni nú þegar farið er aö
nota böm í þeim tilgangi aö stýra
framboöi og eftirspurn á vinnumark-
aöinum. Þar er aö mínu mati verið
að ráöast á garðinn þar sem hann er
hvaö lægstur þar sem börnin geta
ekki boriö hönd fyrir höfuö sér.
Við sem komin enun til vits og ára
veröum að gera okkur ljósa grein
fyrir að meö því að skera viö nögl
aðstæður og kjör næstu kynslóðar
höfum við horfið frá markmiðinu um
aö í fyrirrúmi eigi að sitja þroski og
umönnun barna okkar. Viö verðum
aö snúa viö blaöinu og taka fyrst og
fremst, nú og um alla framtíö, miö af
þörfum þeirra. Viö megum ekki
komast svona hrapallega í mótsögn
við eigin markmiö.
Þarfir vinnumarkaðarins
Þegar þensla er í þjóðfélaginu,
vinnuafl skortir og vinnu-
markaöurinn þarf á varavinnuaflinu
(konunum) aö halda, þá er ekkert í
veginum fyrir því aö gæðum dag-
vistarheimila sé haldið á lofti og upp-
bygging þeirra aukin. En þegar illa
árar og draga þarf saman seglin
kemur þveröfugt viöhorf fram. Þá er
höföaö til samviskubits „mæðr-
anna” og dagvistarheimili talin vera
allt aö því óæskileg og um leið er
dregið úr eða stöðvuð uppbygging
þeirra. Þaö er nákvæmlega þetta
sem ég á viö þegar ég held því fram
að dagvistarheimili séu notuö sem
hagstjórnartæki.
Markmiöiö meö dagvistarheim-
ilum má aldrei veröa aö þau séu
fyrst og fremst geymsla fyrir börnin
svo hægt veröi um vik aö kaupa þann
vinnukraft sem foreldrarnir eru.
Uppbygging dagvistarheimila,
rekstur þeirra eöa niöurskuröur, má
aldrei fara eftir hagsveiflum á
hverjum tíma og því síöur má þaö
veröa að hin uppeldislega starfsemi
dagvistarheimilanna lúti lögmáli
þeirra.
Lýst eftir stefnu
Dagvistarheimili er málaflokkur
sem heyrir alfarið undir ábyrgð
menntamálaráðherra sem fer með
yfirstjórn dagvistarmála í landinu.
Hér, eins og á svo mörgum sviðum,
vantar tilfinnanlega aö valdhafar
gangi fram fyrir skjöldu og setji
fram raunhæfa stefnu í þessum
málaflokki.
Þaö hefur verið tekiö lítiö mark á
viðvörunum starfsfólks dagvistar-
heimilanna um aö neyðarástand
skapaöist í haust, umfram
venjulega. Þetta ástand er ekkert
nýtt. Þaö sem er nýtt núna er aö
vegna gífurlegrar þenslu á vinnu-
markaðinum bjóöast nú mun betur
launuö störf nánast hvar sem er ann-
ars staðar í þjóöfélaginu en á dag-
vistarheimilum. Þetta ástand á sér
djúpstæðar rætur í þjóðfélagsþróun
undangenginna áratuga og það er
mikill misskilningur aö halda aö
hægt veröi aö snúa þeirri þróun viö
t.d. með því að snúa „mæðrunum”
aftur heim frá eðlilegri þátttöku í at-
vinnulífinu.
Lág laun og gífurlegt vinnuálag er
ekkert nýtt fyrirbrigði fyrir konur á
þeim starfsvettvangi sem þær eru
vanastar (hin dæmigeröu kvenna-
störf) sem þó er undirstaöa þess aö
KRISTÍN S. KVARAN
ALÞINGISMAÐUR I
BANDALAGI
JAFNAÐARMANNA
hjól atvinnulífsins snúist. Það hefur
löngum oröið þeirra hlutskipti en nú
er svo komiö aö út yfir allan þjófa-
bálk tekur.
Endurmat
Þaö ber brýna nauðsyn til þess aö
endurmeta störf fóstra strax og snúa
sér þannig aö því að finna lausn á
yfirstandandi vanda. Þetta veröur
aö gera með þaö í huga aö ástand þaö
sem nú ríkir kemur fyrst og fremst
niður á börnunum og þaö eru þau
sem gjalda. Þessi málaflokkur þarf
aö njóta sanngjamrar umfjöllunar og
afgreiöslu þannig aö tilvist og tilvera
upprennandi kynslóðar sé tryggö frá
fyrstu byrjun. Þaö verður aö líta svo
á að þau störf, sem unnin eru til þess
að svo megi verða, séu þjóðhagslega
mikilvæg og á þann veg endurmeta
verðmætamatið.
Þær tillögur sem settar hafa verið
fram til úrbóta, sem skyndilausn
þegar í óefni er komið, hafa komiö of
seint fram til aö reynast vera hald-
bærar. Þaö verður lika aö liggja
alveg ljóst fýrir að hið ófaglæröa
starfsfólk sem hingað til hefur aö
mestu starfaö sem aðstoðarfólk á
dagvistarheimilum viö hliö faglærös
(fóstra) er nú í æ ríkara mæli sett til
ábyrgöar. Þaö segir sig sjálft aö
hversu duglegt og þrekmikið sem
þaö er hlýtur að reynast erfitt fyrir
þaö sem ófaglært að takast á hendur
störf sem ætluð eru og gerðar eru
kröfur til um faglært fólk með
margra ára strangt nám aö baki.
Það er nauðsynlegt og þaö verður
aö hvetja allar konur til þess aö
þjappa sér saman og standa saman
gegn því ranglæti sem felst í mati á
störfum kvenna í þjóöfélaginu.
Hugarfarsbreyting
Dagvistarheimili hafa þróast fyrir
tilverknað fjárhagslegra og þjóöfé-
lagslegra þátta. Uppeldi og menntun
þurfa auðvitaö aö haldast í hendur ef
vel á aö takast til.
Það ástand sem skapast hefur
knýr á um að viö tökum afstööu til
þess hvort við viljum aö börn og full-
orönir geti lifaö og þroskast sem
frjálsar og dugmiklar, gagnrýnar og
sjálfstæðar manneskjur í lýðræðis-
legu þjóðfélagi eöa hvort viö ætlum
að fljóta sofandi að feigöarósi og
brjóta niður þá eiginleika sem aö
framan greinir.
Viö veröum að nota mátt okkur og
megin til þess aö krefja valdhafa um
breytingu — um breytt hugarfar.
I þjóöfélagi sem okkar, þar sem
u.þ.b. 80% foreldra í sambúð og
hjónabandi vinna báöir utan
heimilis, er ljóst aö knýja verður á
um algera kúvendingu hugarfars
varöandi dagvistarmál. Þaö veröur
að knýja á um aö það veröi sjálf-
sagður og eðlilegur ferill að hér rísi
dagvistarheimili og að á þeim starfi
fyrst og fremst fólk sem til þess er
menntað. Þegar þaö er orðin viötekin
venja og eölilegur þáttur í uppeldi
barna í þessu þjóðfélagi veröur sá
feriU sem skólaganga er aðeins sjálf-
sagt framhald. Þannig geta uppeldi
og menntun tengst á jákvæðan hátt.
Þá fyrst getum við farið að vonast
til þess að upp rísi heilbrigðara
þjóöfélag. Við þurfum aö hafa þaö
alveg á hreinu hvaö er orsök og hvaö
afleiðing því aö lengi býr aö fyrstu
gerð.
Kristín S. Kvaran.
Q „Þær tillögur sem settar hafa
verið fram til úrbóta, sem skyndi-
lausn þegar í óefni er komið, hafa kom-
ið of seint fram til að reynast vera hald-
bærar.”