Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1986, Blaðsíða 14

14
DV. FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 1986.
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJOLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JONAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÖSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKUR H F. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Sómasamleg húsnæðislán
Ríkisstjórnin hefur í höfuðdráttum samþykkt upp-
kast að frumvarpi um húsnæðislán, sem aðilar vinnu-
markaðsins sömdu í tengslum við stóru kjarasamning-
ana í vetur. Þetta er gott frumvarp, sem Alþingi þarí
að samþykkja áður en það fer í sumarfrí.
Síðast, þegar vitað var, hafði ríkisstjórnin ekki sam-
þykkt 3,5% raunvextina, sem uppkastið gerir ráð fyrir.
Rökstyðja má, að þeir ættu að vera hærri, einkum þar
sem ríkið þarf að taka hluta fjármagnsins að láni hjá
lífeyrissjóðum og öðrum aðilum á 9% raunvöxtum.
Hins vegar er æskilegt, að litið sé á þennan vaxta-
mun sem niðurgreiðslu hins opinbera á kostnaði fólks
við að eignast íbúð. Ríkið telji svo mikilvægt að gera
fólki kleift að eignast þak yfir höfuðið, að það leggi
fram vaxtamuninn sem eins konar herkostnað.
Auðvitað verður að athuga, að niðurgreiðslunni rign-
ir ekki úr heiðskíru lofti. Hún mun kosta mikið fé, sem
ekki nýtist til annarra sameiginlegra þarfa þjóðarinn-
ar. Menn verða að ákveða, að húsnæðismálin séu svo
mikilvæg, að þau beri að taka fram yfir aðrar þarfir.
Til þess að spara tíma og tryggja framgang þessa
stórmerka frumvarps áður en Alþingi fer í sumarfrí, er
skynsamlegt, að 3,5% raunvextir verði samþykktir, úr
því að þeir eru í uppkastinu. Síðar má breyta lögunum,
ef menn telja aðra raunvexti heppilegri.
Frumvarpið gerir ráð fyrir, að hámarkslán til nýrra
íbúða verði tvöfalt hærri en áður og þrefalt hærri en
áður til notaðra íbúða. Fólk á að fá 2,1 milljón hjá
Byggingasjóði ríkisins til nýrrar íbúðar og 1,47 milljón-
ir til notaðrar íbúðar.
Þetta er umtalsverð aukning lána, þótt útlánageta
lífeyrissjóða muni minnka á móti. Þeir neyðast sam-
kvæmt frumvarpinu til að lána Byggingasjóði 55% af
ráðstöfunarfé sínu til þess að sjóðfélagarnir fái há-
markslán. Eitthvað eiga þeir þó að geta lánað að auki.
Með einhverjum beinum lánum frá lífeyrissjóðum á
samanlögð lánsfjárhæð að fara langt í að mæta um 80%
af byggingakostnaði, svo sem lengi hefur verið stefnt
að, en hingað til án árangurs. Þar með minnkar þörf
fólks á dýrum skammtímalánum, til dæmis í bönkum.
Ekki er síður mikilvægt, að samkvæmt frumvarpinu
næst loksins markmiðið, að íbúðalán séu veitt til 40 ára
í stað 31 og 21 árs. Það stuðlar að lækkun greiðslubyrð-
ar á fyrstu árunum um meira en helming. Hún verður
73.500 krónur á ári af hámarksláni.
Veitt verða hámarkslán út á íbúðir, sem ekki eru
stærri en 170 fermetrar. Síðan lækka lánin um 2% á
fermetra, niður í engin lán út á 230 fermetra. Þetta er
tilraun til að fá fólk til að byggja hóflegar íbúðir í stað
félagsheimilanna, sem tíðkast hafa undanfarin ár.
Frumvarpið gerir réttilega minni greinarmun en áður
á lánum til nýrra og notaðra íbúða. Upphæð síðari lán-
anna verður 70% af hinum. Æskilegt væri að breyta
lögunum á næsta þingi til að minnka þennan mun enn
frekar. Þjóðin þarf nefnilega að nýta gömlu húsin betur.
En auðvitað tekur þingmenn tíma að átta sig á, að
það er ekki fyrst og fremst nýtt íbúðarhúsnæði, sem
þjóðin þarf, heldur betri nýtingu húsnæðisins sem fyrir
er. í rauninni hefur í stórum dráttum þegar verið byggt
sem svarar þörf, en það er nýtingin, sem er ekki í lagi.
Þrátt fyrir gallana er frumvarpið hið merkasta. Það
verður að vísu dýrt í framkvæmd, en endurlífgar tæki-
færi þjóðarinnar til að eignast þak yfir höfuðið.
-------------------ISBSf Kristjánsson
Skuldabasl, upplausn íjöl-
skyldna, félagsleg vandamál,
nauðungaruppboð á eigum fólks
og jafnvel gjaldþrot hefur orðið
hlutskipti margra fjölskyldna sem
ráðist hafa í að koma sér upp þaki
yfir höfuðið á umliðnum árum.
Ástæða þess er einkum gífurleg
kjaraskerðing sem launafólk hefur
orðið að sæta á undanförnum árum
og það misgengi í launum og láns-
kjörum sem fólk hefur búið við. -
Ekki síður má rekja þetta ástand
til þess að fólk hefur ekkert val á
húsnæðismarkaðnum. Það er knú-
ið nauðugt viljugt til að eignast
húsnæði þótt það hafi ekki til þess
íjárhagslegt bolmagn og lánskjör-
in, sem boðið er upp á, eru flestum
ofviða.
Rekið út í eignaríbúðir
Sú húsnæðisstefna, sem rekin
hefur verið, gerir það að verkum
að fólk hefur ekkert val um það
„Við viljum skapa þær aðstæður í húsnæðismálum fyrir fjölskyldur
í landinu að þær geti lifað eðlilegu fjölskyldulífi, í stað vinnuþræl-
dóms, skuldabasls og félagslegra vandamála, sem húsnæðisstefna
og misskipting eigna og tekna hefur kallað yfir margar Ijölskyldur
í landinu."
Ný lausn í
húsnasðismálum
hvernig það vill verja lífi sínu. Allt
fjármagn, sem fólk stritar fyrir, fer
í að greiða niður skuldir vegna
húsnæðisöflunar. Fólk er hreinlega
rekið út í að eignast íbúð - og fram-
tíðin, sem við blasir, er að eyða
mörgum bestu árum ævi sinnar í
að greiða niður skuldir til að koma
sér þaki yfir höfuðið. Til þess þarf
það að vinna myrkranna á miffi og
fórna eðlilegu íjölskyldulífi. Þrátt
fyrir margra ára strit og sparnað
er hinn bitri og kaldi veruleiki sá
sem hundruð og þúsundir fjöl-
skyldna standa nú frammi fyrir að
eiga minna og vera fátækari en
þegar lagt var upp í baslið. Fólk
stendur hreinlega frammi fyrir
eignaupptöku. Eignirnar rýrna í
verði og skuldirnar verða alltaf
risavaxnari, þrátt fyrir að á ári
hverju fara sífellt fleiri og fleiri
mánaðarlaun í að greiða niður
skuldirnar.
Fólk hafi val
Það sem er til ráða er að breyta
þeirri húsnæðisstefnu sem rekin
hefur verið. Það þarf að gefa fólki
val í húsnæðismálum eftir efnum
og ástæðum - val sem býggir á því
að fólk þurfi ekki að eyða bestu
árum ævi sinnar í vinnuþrældóm
og að það þurfi ekki að fóma eðli-
legu fjölskyldulífí til að eignast
húsaskjól.
skyldulífi, í stað vinnuþrældóms,
skuldabasls og félagslegra vanda-
mála, sem húsnæðisstefna og
misskipting eigna og tekna hefur
kallað yfir margar fjölskyldur í
þessu landi.
Kostir kaupleiguíbúða
Sú nýja lausn, sem Alþýðuflokk-
urinn nú boðar í húsnæðismálum,
Kjallarinn
JOHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
ÞINGMAÐUR FYRIR
ALÞÝÐUFLOKKINN
„Kaupleiguíbúðir hafa þann kost að
^ sameina kosti íbúða í verkamannabú-
stöðum, eignaíbúða, búseturettaríbúða og
leiguíbúða.“
Út á það gengur tillaga Alþýðu-
flokksins um nýja lausn í hús-
næðismálum. Við viljum að fólki
sé búið það húsnæðisöryggi að það
þurfi ekki að lifa í sífelldum ótta
um að missa eigur sínar. Við viljum
reka þá húsnæðisstefnu að heiðvirt
fólk, sem vinnur myrkranna á milli,
sé ekki gert að vanskilamönnum
og sjálfsvirðing þess sé brotin niður
af því að því er um megn að standa
i skilum, þrátt fyrir Iangan vinnu-
dag. Við viljum breyta því að
húsnæðisstefnar. hneppi fólk í
fjötra skulda og basls. Við viljum
að fólk fái val um hvemig það vill
lifa lífinu og verja þeim fjármunum
sem það vinnur fyrir. Við viljum
skapa þær aðstæðuf í húsnæðis-
málum fyrir fjölskyldur i landinu
að þær geti lifað eðlilegu íjöl-
er kaupleiguíbúðir, sem þekktar
eru víða í okkar nágrannalöndum,
ekki síst þar sem jafnaðarmenn
fara með völd. Þar er boðið upp á
ýmsa valkosti í húsnæðismálum
auk eignaíbúða, bæði búseturéttar-
íbúðir, leiguíbúðir svo og kaup-
leiguíbúðir.
Kaupleiguíbúðir hafa þann kost
að sameina kosti íbúða í verka-
mannabústöðum, eignaríbúða,
búseturéttaríbúða og leiguíbúða.
Ibúðir í verkamannabústöðum er
sá kostur sem hagstæðastur er i
húsnæðismálum hér á landi. Til-
tölulega fáir hafa þó aðgang að
slíkum íbúðum, bæði vegna þess
að fáar íbúðir eru byggðar í verka-
mannabústaðakerfinu og einnig
vegna ýmissa skilyrða sem sett eru,
s.s. að viðkomandi þarf að vera
innan vissra tekjumarka ef hann á
að hafa möguleika á íbúð í verka-
mannabústöðum. - Á sl. 5-6 árum
hafa einungis verið byggðar 68
leiguíbúðir á vegum sveitarfélaga,
þar af 1 á sl. ári. Á árinu 1983 voru
byggðar 158 ibúðir i verkamanna-
bústöðum, 175 árið 1984 og 176
íbúðir árið 1986. Svo er þó komið
að þó íbúðir í verkamannabústöð-
um séu hagstæðasti kosturinn sem
býðst þá ráða margir ekki við þá
útborgun sem krafist er, eða 20%
af byggingarkostnaði sem t.a.m. af
íbúð, sem kostar 2,3 milljínir, er 460
þúsund. í dagblaði var einmitt ný-
lega bent á að treglega gengur að
selja 14 ibúðir í fjölbýlishúsi sem
byggt var á vegum Verkamannabú-
staða á Sauðárkróki af því að fólk
ræður ekki við útborgunina. Kaup-
leiguíbúðir eru því fólki hagstæð-
ari en verkamannabústaðaibúðir; í
fyrsta lagi vegna þess að fólk getur
valið um leigu eða kaup á slíkum
íbúðum og í öðru lagi þarf fólk
ekki að leggja fram neina útborg-
un, heldur eingöngu fastar,
mánaðarlegar greiðslur.
6000 kaupleiguíbúðir
Þingmenn Alþýðuflokksins hafa
lagt til á Alþingi að á næstu 10
árum verði árlega byggðar eða
keyptar 6000 kaupleiguíbúðir. Við
leggjum til að félagsmálaráðherra
hafi frumkvæði að því að leita til
sveitarfélaga, launþegasamtaka
eða annarra félagsamtaka um að
hefja byggingu og/eða kaup á 6000
kaupleiguíbúðum á næstu 10 árum.
Heimilt yrði að ráðstafa 4 fyrstu
árin tilteknum fjölda íbúða á
hverju ári til þeirra sem byggðu eða
keyptu húsnæði eftir 1980 og að
mati ráðgjafarþjónustu Húsnæðis-
stofnunar geta ekki haldið hús-
næði sínu vegna mikilla greiðslu-
erfiðleika.
Fjármögnun verði með þeim
hætti að byggingarsjóðirnir leggi
fram 80% byggingarkostnaðar, en
framkvæmdaaðilar (sveitarfélög,
launþegafélög eða önnur félaga-
samtök) 20% af byggingarkostnaði.
Lagt er til að kaupleiguíbúðir verði
annars vegar félagslegar íbúða-
byggingar, fjármagnaðar úr Bygg-
ingarsjóði verkamanna með 1%
vöxtum fyrir láglaunafólk, og hins
vegar kaupleiguíbúðir á almennum
markaði, fjármagnaðar úr Bygg-
ingarsjóði ríkisins með 3,5%
vöxtum.
Framhald þessarar greinar, þar
sem fjármögnun kaupleiguíbúða er
útlistuð nánar, birtist í blaðinu á
morgun.
Jóhanna Sigurðardóttir.