Dagblaðið Vísir - DV - 17.04.1986, Side 34

Dægradvöl
34
DV. FIMMTUDÁGUR 17: ÁPRÍL 1986.
Dægradvöl Dægradvöl Dægradvöl
„Já, þarna losnaði handfestan, sem
ég hélt að væri sæmilega traust, en
ég var nýbúinn að koma hnetu fyrir
í sprungu og hún hélt eins og til var
ætlast,“ sagði Hermann Valsson,
fjallakliíran og félagi í Alpaklúbbn-
um, þegar hann hafði fast land undir
fótum eftir nokkurra mannhæða fall
úr kletti í Jósepsdal.
„Menn leika sér auðvitað ekki að
því að hrapa svona. Samt tryggir
útbúnaðurinn, sem við erum með,
nokkuð vel að við sleppum ólemstr-
aðir þótt eitthvað beri út af,“ heldur
Hermann áfram þegar hann er búinn
að jafna sig. „Ég er líka þónokkuð
hrifinn af þessari hnetu þinni, Hösk-
uldur," bætir hann við og beinir
orðum sínum til félaga síns.
Góðar hnetur en óætar
Hnetumar em eitt af þvi fjölmarga
sem fjallamenn hafa með í farteskinu
þegar klifur í klettum er á dag-
skránni. Fljótt á litið em þetta
afskaplega vesaldarleg og ótraust-
vekjandi verkfæri. Hnetan, sem varð
Hermanni til bjargar, er ekki nema
tveggja til þriggja sentímetra langur
jámbútur, festur við bandspotta.
Fæstir vildu trúlega eiga líf sitt und-
ir svo lítilfjörlegum hlut.
Klifrarar renna hnetunum í
sprungur, sem verða á vegi þeirra í
klettunum, og festa við þær kaðalinn
sem ávallt er með í för. Félaginn sér
síðan um að tryggja festu á ömggum
stað. í raunvemlegt klifur fara menn
sjaldan einir. Þó em til þeir menn
sem kjósa það heldur. Þá tryggja
þeir fyrst ömgga festu á jafnsléttu
og láta hana koma í staðinn fyrir
aðstoðarmann.
Verði þeim sem í berginu er það á
að missa hand- eða fótfestu þá fellur
hann ekki lengra niður en sem svar-
ar því sem hann var kominn upp
fyrir hnetuna - það er að segja ef
hnetan heldur.
En það er af Hermanni að segja
að hann klifraði aftur upp í bergið
- enda hættur við að fara upp á þess-
um stað vegna þess að bergið slútti
of mikið fram yfir sig - og kallaði
g síðan til okkar sem stóðum á jafh-
sléttu með hjartað í buxunum: „Ef
ég hrapa núna þá er það bara far
vel frans!" Hann hrapaði ekki og við
héldum áfram upp á við.
Aðallega fyrir sálarlífið
Á næstu syllu er tími til að ræða
um lofthræðslu. Hermann viður-
kennir að lofthræðslan herji oft á
klifrara. Við sjáum ekki ástæðu til
að rengja það.
„Það fer að segja til sín á sálarlíf-
inu þegar langt er síðan festu var
síðast komið fym- í berginu," segir
Hermann og lætur sig engu skipta
þótt síðasta festa hafi reynst haldgóð
fyrir fleira en sálarlífið. „Staðreynd-
in er að menn róast við að vita af
einhverri festu, jafnvel þótt hún sé
léleg."
Á þessum árstíma er klettaklifur
talið varasamt. Nú er frost að fara
augabragði hvort þessi eða hin fest-
an sé nægilega góð. Þetta er eitt af
því sem gerir fjallaklifur spennandi.
Klifrarinn verður að læra að bregð-
ast rétt við aðstæðum sem hann
hefur ekki kynnst áður. Ef aðstæður
eru rangt metnar getur háskinn tek-
ið við.
Fjallamenn eru sammála um að
aðstæður til klettaklifurs séu ekki
ákjósanlegar hér á landi. Að vísu er
nóg til af klettunum en bergið í þeim
flestum er óhentugt til klifurs. Yfir-
leitt er það of laust í sér.
Aðstæður til ísklifurs eru sýnu
betri en þær eru leiðinlega forgengi-
legar. Á góðu vori er borin von að
finna nothæfan ísvegg nema þá í
hæstu fjöllum. Nær byggð eru klett-
amir auðir og því ráðlegast að
geyma ísaximar og mannbroddana
heima til næsta vetrar.
Móbergið leiðinlegt
Þeir félagar, Hermann og Hösk-
uldur, völdu sér móbergsdrang til
að sýna okkur, sem kjósum helst
slétt malbikið, hvemig best er að
bera sig að í lóðréttum veggjum.
Móbergið er mjög gljúpt og laust í
sér. Á móbergsklettum er einnig laus
malarsalli sem gerir það skreipt og
varasamt á að stíga.
Móbergið hefur þó þann kost að
auðvelt er að reka í það fleyga.
Öflugir ísfleygar duga oft rétt eins
og verið væri að beija þá í klaka.
Vandinn er aftur á móti sá að festan
er ekki alltaf eins og best verður á
kosið. Hneturnar, sem fyrr var rætt
um, reynast yfirleitt ekki vel í mó-
bergi. Það vill molna út frá þeim í
morknu berginu. Hnetan hans
Höskuldar reyndist þó vel þegar til
kastanna kom.
Yfirleitt reyna klifrarar að finna
það sem þeir kalla „náttúmlega
festu“. Þá er bandi bmgðið um
steinnibbu eða hnullung, nægilega
stóran til að taka við þunga manns
eftir nokkurra metra fa.ll. Þessar
festur em þó ekki alltaf við höndina
þeg£U" á þarf að halda og þá em það
fleygamir og hneturnar sem verða
að duga.
Líflína
Við klifur vinna minnst tveir sam-
an. Klifraramir skiptast á um að
fara hvem áfanga sem aldrei er hafð-
ur lengri en 45 metrar. Það er sú
lengd kaðla sem fjallgöngumenn
nota oftast. Áfangamir em þó oft
styttri þegar þannig stendur á. Yfir-
leitt velja menn sér áfangastað á
hentugum syllum eða öðrum stöðum
þar sem góða fótfestu er að fá.
Sá sem fyrr fer i bergið kemur fest-
unum fyrir með reglulegu millibili.
Ekki þykir rétt að láta lengra vera
á milli þeirra en svo sem 6 til 8
metra. I festumar er spottinn þrædd-
ur. Sá sem fast land hefur undir
fótum tryggir góða festu hjá sér til
að sá sem í klifrinu stendur geti
treyst því að hann falli ekki alla leið
til jarðar ef hann missir fótfestuna.
Og svo sagði skáldið að eiginlega væri ekkert bratt, aðeins mismunandi flatt!
úr jörðu og þá losnar um grjót sem
vetrargaddurinn hefur sprengt úr
berginu. Það er þó ekki fyrr en þiðn-
að hefur að fullu sem kemur í ljós
hvaða nibbur em lausar og hverjar
fastar. Þannig vsir með steininn góða
sem Hermann festi hönd á. Við átak-
ið brotnaði hann frá berginu og
skoppaði niður klettinn á eftir Her-
manni.
Vanir menn heyra það á gijótinu
hvort það er fast eða ekki. í lausu
gijóti kveður við holur hljómur þeg-
ar bankað er á það með hendi. Þegar
bergið er ekki að fullu þiðnað getur
klakinn þó blekkt menn og veilan í
berginu lætur ekki í sér heyra þótt
barið sé á. Oft verður líka að notast
við „sæmilega fasta steína" til að
hefja sig upp á og treysta þvi að
þeir haldi á úrslitastundu. Stundum
er hægt að þrýsta steininum niður í
farið sitt og láta þá festu duga.
Er steinninn laus?
í fjallaklifrinu er sjaldan að finna
skólabókardæmi um aðstæður. Það
em oftast undantekningamar sem
fjalhimenn verða að glíma við. Því
verður að taka áhættu og meta á
Handfestan gaf sig en
hnetan í berginu hélt
- og Hermann Valsson slapp ómeiddur úr nokkurra mannhæða falli