Dagblaðið Vísir - DV - 21.04.1986, Blaðsíða 19

DV. MÁNUDAGUR 21. APRÍL 1986.
19
Menning
Menning
Menning
Menning
SLAGVERK
Nokkrar hljómplötur frá sænska
útgáfufyrirtækinu Caprice hafa legið
hjá mér í nokkum tíma og skal nú
ekki beðið stundinni lengur að láta
þeirra getið. Berwaldkvartettinn er
ekki gamall í hettunni, stofhaður 1979.
Í honum eru bæði norskir og sænskir
tónlistarmenn sem eiga það sameigin-
legt að hafa spilað saman í Bergen og
stundað nám við tónlistarháskólann í
Köln.
Gösta Nystroem er ásamt Hilding
Rosenberg einn af frumkvöðlum í
sænskri nútímatónlist. Hann dvaldi
lengi í París meðan hann var að gera
upp við sig hvort hann ætlaði að verða
myndlistarmaður eða tónskáld. Tón-
skáldið sigraði og Nystroem hélt, heim
til Svíþjóðar með koffort fullt af nót-
um, þ.á m. að tónlist fyrir strengja-
kvartett.
Koffortið hvarf á leiðinni og þar með
áhugi Nystroems á strengjakvartett-
um. Eftir það samdi hann nær ein-
vörðungu verk fyrir stærri hljómsveit-
ir. Það var ekki fyrr en á sjötta
áratugnum að hann fékkst til að skrifa
aftur fyrir strengjakvartett og árang-
urinn heyrum við á þessari hljómplötu.
Aflmikið og ágengt
Strengjakvartett Nystroems er afl-
mikið verk og ágengt. Tónklasar
hrannast upp og greinast í sundur í
miklum átökum. Það er eins og tón-
skáldið sé í sifellu að reyna á þanþol
tónlistarinnar, leita út fyrir hana, enda
er lokakaflinn merktur „visionario".
Á miðjum sjöunda áratugnum fund-
ust í Vínarborg áður óþekkt verk eftir
meistara Anton Webem. Þar á meðal
var tónlist fyrir strengjakvartett, en
áður höföu menn haldið að eitt þekkt-
asta verk hans, „Fimm kaflar fyrir
strengjakvartett", væri nær einstakt
meðal tónsmiða hans.
Umræddir fimm kaflar, sem Berwald
kvartettinn spilar hér, eru örstuttir,
annaðhvort mjög hægir eða mjög
hraðir, og þótt stuttir séu em þeir afar
blæbrigðaríkir.
Áke Hermanson er meðal þekktustu
tónskálda Svía í dag. Eins og margir
sænskir framúrstefhumenn í tónlist,
var hann nemandi Hildings Rosenberg
og byrjaði tónskáldaferil sinn með
verki fyrir orgel sem flutt var árið 1951.
Það tók Hermanson hins vegar
meira en þrjú ár að semja þetta 15
mínútna verk fyrir strengjakvartett
sem á plötunni er. „Lyrisk metamor-
fos“ er ákaf't, verk en þó ekki ómstritt.
Það er í einum kafla sem greinist í
breytilegar einingar og hvert hljóðfæri
tekur við af öðm uns þau mætast með
vaxandi styrk.
Öll þessi verk leikur Berwaldkvart-
ettinn bæði af alúð og tilheyrandi
ástríðu, eftir því sem mín eyru segja
mér.
Tvöfaldur taktur
Svíar eiga nokkrar afburða góðar
slagverkshljómsveitir, þ.á m. Malmö
Slagverkssveitina, Kroumata og síðast
en ekki síst Slagverkssveit Stokk-
hólms. Þótt síðastnefhda sveitin hafi
notið mikillar hylli meðal áhuga-
manna um nútímatónlist allt frá
stofnun, 1972, hefur hún ekki gefið út
hljómplötu fyrr en nú.
Sveitin hefur kynnt sér slagverks-
tónlist um allan heim og er því vel í
sveit sett að flytja verk eftir alþjóðlega
þenkjandi tónskáld. Á þessari plötu
em verk eftir franska tónskáldið
Maurice Ohana sem fæddur er í Mar-
okkó, Svíann Torbjöm Iwan Lund-
quistj spánska tónskáldið Xaver
Benguerel og „sænska Ungveijann"
Miklos Maros sem margir íslendingar
þekkja.
Tónlist fjórmenninganna ber nokkur
merki uppruna þeirra. í verki Ohanas
má fiima hinn svokallaða „tvöfalda
takt“, sem er sérstaklega einkennandi
fyrir afríska tónlist, en þeir Lundquist
og Benguerel fylgja í stórum dráttum
módemískri tónlistarhefð í Evrópu
sem þeir yfirfæra á slagverk. Verk
Miklos Maros dregur hins vegar dám
af elektrónískri tónlist, enda hefur
hann samið nokkur verk af því tagi.
í Slagverkssveit Stokkhólms er val-
inn maður í hveiju rúmi og er með
ólíkindum hve mörg hljóð meðlimir
Ellen Lang.
Harla góður - ef
Flutningurinn tókst í heild nokkuð
vel, en þó vom veikir punktar í
leiknum. Þetta er til dæmis ein af
óskasinfóníum lúðurþeytaranna og
þótt flest tækist blikkinu að gera
sómasamlega þetta kvöldið, einkan-
lega homa- og trompetleikurum,
þurftu ýmsir að bregðast og þá auð-
vitað á þeim stöðum sem teknir em
úr þessari sinfóníu og sérprentaðir i
þeim skólabókum fyrir lúðurþeytara
sem „orkesturstúdíur" nefnast. Og
ekki vom blásarar einir um að sýna
á sér veiku hliðamar. Strengir vom
oft illa samtaka í pizzicato og spiluðu
stundum fiirðu gróft. Allt fannst mér
þetta heldur til ama, ekki síst fyrir
það að á hinn bóginn heyrðist svo
margt gott líka og hefðum við losnað
við að heyra ambögumar býst ég við
að flutningurinn hefði þótt harla
góður. En alltént fengum við þó
loksins að heýra norræna músík aft-
ur á tónleikum í Reykjavík.
EM
sveitarinnar ná að töfra fram í slag-
verkinu. Þetta er hljómplata til að
hlusta á þegar vorregnið bylur á
gluggum.
Loks langar mig að geta um aðra
hljómplötu þar sem Gösta Nyströem
kemur aftur við sögu. Á henni er flutt
„Sinfonia concertante" fyrir selló og
hljómsveit eftir hann, ekki stórbrotið
verk en þægilegt áheymar. Á plötunni
er einnig viðameira verk, Messa fyrir
strengjahljóðfæri eftir Göte Carlid,
tónskáld sem lést komungur árið 1953.
Carlid hafði nokkra sérstöðu meðal
samtímamanna sinna í hópi tónskálda
þar eð hann sætti sig ekki við leiðsögn
Hindemiths og Schönbergs, sem marg-
ir Svíar dáðu á þeim tíma, heldur
leitaði sér fyrirmynda í tónlist Debuss-
ys, Bergs, jafrivel Varéses. Tónlist
Carlids mætti hiklaust kalla expres-
sjóníska, jafnvel rómantíska, en
tónskáldið skýtur aldrei yfir markið í'
tilfinningaríkri tjáningu sinni.
-ai
Lars Hammarteg, einn af stofnendum Slagverkssveitar Stokkhólms.
Styrkið og fegrið líkamann
DÖMUROG HERRAR!
Ný 4 vikna námskeið hefjast 28. apríl.
HINIR VINSÆLU HERRATÍMAR í HÁDEGINU
Hressandi — mýkjandi — styrkjandi — ásamt megrandi æfingum. Sértímar fyrir
konur sem vilja léttast um 15 kg eða meira. Sértimar fyrir eldri dömur og þær sem
eru slæmar í baki eða þjást af vöövabólgum. Vigtun — mæling — sturtur — gufu-
böð — kaffi — og hinir vinsælu sólarium-lampar.
Leikfimi fyrir konur á öllum aldri.
Júdódeild Ármanns
Á ' | 99 Innritun og upplýsingar alla virka daga
Mrmuia oz. w. 13-22 í s.ma 83295.
HÖN
hefur það a]lt
Olympia rafeindaritvélin hefur allt sem hægt
er að ætlast til af fullkominni ritvél. Hún er
hraðvirk, nákvæm, laufléttog með
þaulhugsaðri hagræðingartækni.
Hún er í takt við nýjan tíma.
Olympia er tvær í einni:
Olympia electronic compact 2 rafeindarit-
vélina er hægt að tengja sem prentara
við hvaða tölvu sem er.
E
KJARAN
ÁRMÚLA22, S(MI 83022,108 REYKJAVÍK